گردشگری زیارتی و ظرفیت های ناشناخته

آماده نبودن زیر ساخت های گردشگری شامل سیستم حمل و نقل، راه و محل اقامت در كنار معرفی نكردن درست داشته های گردشگری شاید مهمترین عامل رشد نكردن صنعت گردشگری در ایران باشد.

سابقه گردشگری مذهبی به عنوان میراث ماندگار تاریخ هر چند به قرون وسطی باز می گردد اما به باور كارشناسان این صنعت با توجه به ظرفیت ها و توانمندی های بالقوه كشور، هنوز مورد توجه درخور قرار نگرفته است.

شمار اماكن مذهبی و زیارتگاه ها در ایران فراوان بوده و كمتر كشوری از این ظرفیت برخوردار است.

برخی از این زیارتگاه ها، مانند بارگاه مطهر امام رضا(ع) در مشهد مقدس، دارای ارزش معنوی و مذهبی قابل توجهی برای مسلمانان جهان است به طوری كه هر ساله مسلمانان بسیاری از سراسر جهان به منظور زیارت آن حضرت به ایران سفر می كنند.

در زمان حاضر حدود 10 هزار مكان مذهبی در كشور وجود دارد كه از این تعداد حدود 6 هزار بقعه متبركه به عنوان آرامگاه های امام زادگان ثبت شده كه 1200 بقعه به دلیل شرایط خاص فرهنگی و تاریخی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

براساس آمار سازمان جهانی گردشگری، 38 درصد گردشگران دنیا را گردشگران مذهبی تشكیل می دهند و سالیانه حدود 600 میلیون سفر مذهبی در دنیا انجام می شود.

جمعیت مسلمانان جهان به بیش از 1.5 میلیارد نفر رسیده است و از این تعداد 270 میلیون نفر شیعه اند كه چنانچه ایران بتواند 10 درصد شیعیان را به عنوان گردشگر بپذیرد رقمی حدود 27 میلیون گردشگر را شامل می شود كه می تواند تاثیر فراوانی در رشد كشور ایفا كند.

براساس آمار غیررسمی شمار گردشگران خارجی ورودی به ایران كمتر از4 میلیون نفر در سال است كه با رقم 30 میلیون نفر فاصله زیادی دارد.

گردشگری مذهبی یكی از پنج شاخه اصلی گردشگری در دنیاست و ایران با وجود بارگاه منور علی ابن موسی الرضا(ع) و بارگاه حضرت معصومه(س) و بیش از ۱۰ هزار بقعه و امام زاده ظرفیت عظیمی برای جذب گردشگر دارد.

بر اساس اعلام سازمان جهانی یونسكو ایران به دلیل برخورداری از اماكن باستانی و فرهنگی جزو 10 كشور نخست دنیاست و وجود اماكن مذهبی بسیار متنوع برای پیروان ادیان گوناگون امتیاز بی نظیر دیگری است كه كمتر نقطه ای از جهان از آن برخوردار است.

به نظر می رسد هنوز زیر ساخت های گردشگری و تبلیغات درخور برای جذب گردشگران زیارتی به كشور مهیا نشده است و در این شرایط نمی توان انتظار فراوانی از افزایش شمار گردشگران زیارتی داشت.

با این حال ایران زمانی می تواند به قطب گردشگری تبدیل شود كه در كنار معرفی جاذبه های تاریخی و گردشگری به زیر ساخت ها و رشد فرهنگ گردشگری نیز توجه كند.



** توسعه گردشگری مذهبی با حداقل امكانات

اسماعیل كاویانی كارشناس گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری روز یكشنبه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهار كرد باتوجه به وجود امامزاده ها و مرقد مطهر امام هشتم (ع) در ایران، كشورما در طول سال پذیرای خیل عظیمی از شیفتگان خاندان عصمت و طهارت (ع) است.

وی افزود: این زائران معمولا از كشورهای مسلمان و شیعه وارد كشور می شوند تا به زیارت اماكن مذهبی نایل آیند كه از این طریق می توان ضمن اشتغالزایی، در آمدهای زیادی نیز كسب كرد.

كاویانی گفت: بسیاری از امامزاده ها و بزرگان دینی كه مرقد مطهر آنان در ایران وجود دارد به خاطر ظلم و جور دژخیمان قرون گذشته به ایران عزیمت كرده اند.

وی افزود: مردم ایران به دلیل میهمان نوازی و علایق دینی همواره پذیرای بزرگان و شخصیت های دینی بوده و به همین دلیل در اغلب نقاط كشور مرقد مطهر امامزاده ها وجود دارد.

این كارشناس اظهار داشت: مرقد مطهر امام هشتم (ع) در مشهد سالانه پذیرای میلیون ها زائر داخلی و خارجی است و بعداز آن نیز آرامگاه حضرت معصومه (ع) در قم سالانه پذیرای صدها هزار زایر است.

وی گفت: مرقد شاه چراغ برادر امام رضا (ع) در شیراز و همچنین آرامگاه شخصیت های دینی در شهرهای اصفهان از جمله مكان های گردشگری مذهبی بوده كه همواره محل حضور زائران وگردشگران مذهبی است.

این كارشناس تصریح كرد برای گسترش گردشگری مذهبی در این مكان ها كافی است حداقل امكانات فراهم آید تا به رونق اشتغال و در آمد در این نقاط منجر شود.



**زیارت انگیزه سفر

حمید ضرغام كارشناس گردشگری روز یكشنبه به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: دردوران ما به خوبی مشخص شده یكی از انگیزه های سفر در جهان، انگیزه مذهبی بخصوص برای مردم ایران است.

وی افزود: اكنون تمایل به سفر مذهبی به یك روند فعال تبدیل شده و دائم روبه افزایش است به همین دلیل باید برای این صنعت برنامه ریزی كرد.

ضرغام با اشاره به موقعیت ممتاز ایران در توسعه گردشگری مذهبی یا زیارتی گفت: گردشگری مذهبی ایران با یك سری موقعیت ها و مشكل روبرو است كه باید به صورت همزمان به آن توجه كرد.

وی با بیان این جمله كه در 10سال گذشته با تغییرات شگرف در سراسر جهان روبرو بودیم گفت: این تغییرات در صنعت گردشگری اثرات زیادی داشته و می توان با یكسری خط مشی و رویكرد پاسخ بسیاری از این مشكلات را داد.

ضرغام گفت: برخی مناطق در این دوره شاهد تغییرات آب و هوایی و مهاجرت بوده كه جذابیت گردشگری را از دست داده و بخاطر همین موضوع تغییراتی در الگوی سفر پدید آمد.

وی افزود: اكنون سفرهای بلند مدت كاهش و سفرهای كوتاه مدت افزایش یافته و مقصد بیشتر این سفرها نیز مسیرها و نقاط نزدیك است.

این كارشناس مشكل دیگر صنعت گردشگری را ثبات نداشتن شرایط اقتصادی دانست و گفت: اكنون صنعت گردشگری جهان با مشكل اقتصادی روبرو است و این مشكل تنها مختص به ایران نیست.

وی وضعیت بهداشتی، بیماری و فوریت های پزشكی را از دیگر مسایل صنعت گردشگری دانست و گفت: اكنون این مشكلات به عنوان چالش های پیش روی برنامه ریزان قرار دارد و چنانچه ایران قصد دارد به عنوان یك كشور گردشگر پذیر برجسته تبدیل شود نیازمند برنامه ریزی و مطلوب سازی خدمات متناسب با نیازهای مشتریان است.

این كارشناس با اشاره به اینكه اكنون در دوره فناوری و جهانی شدن قرار داریم ، گفت: این بازار به شدت رقابتی است و در آن عطوفت محلی از اعراب ندارد.

ضرغام با بیان اینكه باید در خصوص گردشگری تحقیقات گسترده ای صورت گیرد ، افزود: اكنون گردشگران مذهبی پیرتر شده اند و بر این اساس الگوی سفر و نوع نیازهای آنان نیز تغییر یافته و طالب خدمات نوینی هستند.

وی تصریح كرد كشور نیازمند واحدهای تبلیغات است تا واقعیت جاذبه های گردشگری و تنوع این جاذبه ها را برای بازار گردشگری تشریح كند.

این كارشناس گفت: گردشگری مذهبی یك موقعیت ویژه و استثنایی دارد و باید متناسب با نیازهای مشتری نسبت به تهیه تجهیزات آن اقدام كرد.

وی به اشتغالزایی گردشگری مذهبی یا زیارتی اشاره كرد و گفت: در گردشگری 60 درصد اشتغال در اقامتگاه ها، 18 درصد در واحدهای پذیرایی و رستوران ها، 15 درصد در بخش تفریحات و سرگرمی و 9 تا 10 درصد نیز در مراكز خرید و سایر فعالیت ها صورت می گیرد.



** ایران كشوری با ظرفیت های بالای گردشگری مذهبی

ایران سرزمین امامزاده ها است؛ در گذشته انسان های بزرگی كه نسبت و شجره آنان به امامان (ع) می رسید در جای جای ایران زندگی می كرده اند و اكنون آرامگاه آنان مامن هزاران عاشق و دلسوخته خاندان عصمت و طهارت (ع) شده است.

معاون رییس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری می گوید گردشگری زیارتی را برای شیعیان در اماكن مقدسی كه در مشهد، قم، كاشان و شیراز وجود دارد، توسعه می‌دهیم.

مسعود سلطانی فر درباره توسعه گردشگری زیارتی در ایران، گفت: شمار شیعیان در دنیا 270میلیون نفر است كه برنامه‌ریزی كردیم گردشگری زیارتی را برای این شیعیان در اماكن مقدسی كه در مشهد، قم، كاشان و شیراز وجود دارد، توسعه دهیم.

مسعود سلطانی‌فر گفت: سال گذشته، یك میلیون و 200هزار نفر از شیعیان دنیا به ایران آمدند كه ظرفیت كشور بیش از این جمعیت است. امیدواریم ظرفیت جذب گردشگران شیعی به ایران سالانه به 5‌میلیون نفر برسد.



** لزوم ایجاد تاسیسات اقامتی و پذیرایی و حمل و نقلی

مكان ها و مسیرهای زیارتی از لحاظ گردشگری بسیار اهمیت دارد اما قبل از آن باید به ایجاد تاسیسات اقامتی و پذیرایی و حمل و نقلی توجه كنیم تا زائران بیشتری را برای سفرهایی از این قبیل ترغیب كنیم.

شهرهای زیارتی از پتانسیل ها و ظرفیت های خاصی برای ایجاد اشتغال و در آمد زایی برخوردار هستند بنابراین ایجاد تسهیلات در مسیرهای تازه گردشگری زیارتی، ضروری است.

در كنار رسیدگی به مسیرهای گردشگری زیارتی، شناسایی و بررسی مجموعه موانع و محدودیت های قانونی توسعه گردشگری مذهبی و زیارتی كشور و همچنین شناسایی الگوهای تسهیل و توسعه گردشگری زیارتی باید مورد توجه قرار گیرد.

نهادینه كردن فرهنگ بهره مندی از مزایای سفرهای مذهبی در بین اقشار مختلف جامعه با هر سطح درآمد و دسترسی سریع، آسان و بی واسطه مردم به خدمات سفرهای زیارتی از جمله راهكارهای توسعه گردشگری زیارتی و مذهبی است.

از: علی حبیبی

فراهنگ (5) ** 1569**1601**