نخستين مقتل مكتوب امام حسين(ع) ترجمه اي منظم از حوادث كربلاست

به گزارش خبرنگار معارف ايرنا محمدرضا سنگري روز سه شنبه در نشست تخصصي بررسي كتاب «مقتل الحسين ابي‌مخنف، نخستين مقتل مكتوب امام حسين(ع)» با تجليل از حجت الله جودكي مترجم و شارح اين كتاب گفت: پيشينه و دسته بندي صورت گرفته و معرفي مقتل الحسين(ع) و همچنين دسته بندي راويان حادثه كربلا به صورتي ارزنده و علمي در اين كتاب صورت گرفته است.

وي يكي ديگر از ويژگي ها و امتيازات اين كتاب را ترجمه منظم مبتني بر سير تاريخي حوادث دانست و افزود: علاوه بر مقدمه مترجم كه بسيار دقيق و عالمانه نوشته شده، مقدمه سيدمحمد مهدي جعفري پژوهشگر تاريخ اسلام دربردارنده مطالب علمي و تاريخي بسياري است.

اين نويسنده مذهبي در ابتدا گفت: هرچند مقاتلي براي شخصيت هاي حضرت حمزه، اميرمومنان(ع)، امام حسن مجتبي و برخي بزرگان نوشته شده اما هرجا سخن از مقتل مي شود، منظور مقتل سيدالشهدا(ع) است.

اين عاشوراپژوه در ادامه به تاريخچه مقتل نويسي اشاره كرد و از مقتل ابومخنف به عنوان مشهورترين نسل اول مقتل نويسي ياد كرد و گفت: اين مقتل تاثيرگذاري زيادي در مقاتل بعدي داشته است و مي توان به عنوان قديمي ترين اثري ياد كرد كه به دست ما رسيده است. چون بسياري از مقاتل به دلايل مختلف از بين رفته است.

سنگري اضافه كرد: ابومخنف در سال 157 هجري قمري در گذشت و به عبارتي ديگر وي 96 سال بعد از كربلا زندگي مي كرده و بر همين اساس مقتل وي از نزديكترين مقاتل به حادثه عاشوراست. چون وي با بسياري از كساني كه شاهد واقعه كربلا بودند، صحبت كرده و يا با يك واسطه از وقايع كربلا مطلع شده است.

اين كارشناس تاريخ شيعه يكي ديگر از ويژگي هاي مقتل ابومخنف را كوفي بودن وي دانست و گفت: از آنجا كه مركز ثقل سربازان عبيدالله در كوفه بوده لذا ابومخنف توانسته مستندات بيشتري را در اين ارتباط جمع آوري كند، به گونه اي كه برخي از جنايتكاران و قاتلان كربلا را ديده و با آنان سخن گفته است.

نويسنده كتاب آينه داران آفتاب افزود: البته مقتلي كه از ابومخنف به دست ما رسيده ناقص است و 113 روايت از وي در كتاب تاريخ طبري آمده است كه طبري در مجموع 126 روايت درباره امام حسين(ع) در كتاب خود نقل كرده و غير از 15 روايت كه از ديگران نقل كرده و همچنين 10 روايت كه با واسطه از ابومخنف نقل كرده، تمام جريان كربلا را از قول صاحب اين مقتل ذكر كرده است.

سنگري به برخي تناقض هاي موجود در كتاب ابومخنف اشاره كرد و گفت: ادعاي پيشنهاد امام حسين(ع) براي بيعت با يزيد يكي از مطالبي است كه ساخته ديگران است و واقعيت ندارد و متاسفانه در برخي محافل نيز نقل مي شود.

اين استاد دانشگاه افزود: چون عمرسعد تلاش كرد تا به هر شكلي از وقوع جنگ جلوگيري كند و از طرف ديگر به حكومت ري دست پيدا كند و لذا در نامه هاي خود به عبيدالله به دروغ مي نوشت كه حسين(ع) گفته است مرا ميان بيعت با يزيد يا بازگشت به مدينه و يا هجرت به يك ديار اسلامي مخير گرداند.

نويسنده يك جرعه تشنگي اضافه كرد: عقبه بن سمعان مي گويد من از مدينه تا كربلا با حسين بودم ولي هيچگاه نديدم امام بگويد كه دست بيعت مي دهم و يا به مدينه برمي گردم و لذا امام حسين(ع) عقبه را از كربلا بيرون كرد تا اطلاعات را به نسل هاي آينده منتقل كند.

سنگري يكي از ويژگي هاي اين كتاب را ترجمه روان و متني مناسب براي مقتل خواني در محافل و مجالس حسيني دانست و در ادامه به برخي نكات قابل اصلاح اشاره كرد و گفت: عنوان كتاب به گونه اي كج تابي دارد. چون خواننده اينگونه تصور مي كند كه اين كتاب را امام حسين(ع) نوشته است و شايد بهتر باشد نام آن به «نخستين مقتل مكتوب درباره امام حسين(ع)» تغيير يابد.

نويسنده چهل روز عاشقانه همچنين گفت: نويسنده برخي مطالب مهم همچون شهادت دختر سه ساله سيدالشهدا(ع) و زيارت كاروان اسرا در اولين اربعين را با قاطعيت رد كرده و درباره دروغي كه به مسلم بن عقيل نسبت داده شده، توضيحي ارائه نمي دهد.

محمدحسين ساكت نويسنده و مترجم در اين نشست تخصصي با اشاره به تاريخ طبري به عنوان مهمترين منبع براي دسترسي به مقتل ابومخنف گفت: طبري از ديدگاه غربيان بسيار اهميت دارد و به اعتقاد من طبري تنها نگاهبان ميراث شفاهي درباره ايران باستان است.

نويسنده كتاب طبري پژوهي همچنين به ديدگاه هاي برخي از نويسندگان و مستشرقان درباره تاريخ ايران پرداخت و گفت: نگاه طبري به تاريخ اسلام بسيار عميق و بي طرفانه بوده است.

حجت الله جودكي مترجم و شارح مقتل ابومخنف در اين نشست گفت: محمد بن جرير طبري تنها كسي است كه مقتل ابومخنف را به صورت دقيق روايت كرده است و برخي همچون شيخ مفيد در كتاب ارشاد و يا ابوالفرج اصفهاني اين مقتل را نقد كرده اند.

وي درباره رواياتي كه بعدا در مقتل ابومخنف اضافه شده، گفت: بعد از تاريخ طبري كه به صورتي دقيق به اين مقتل پرداخته، روايت هاي بسياري به نقل از ابومخنف نقل شده كه صحت ندارد و شخصيت هايي همچون شيخ عباس قمي با ضرورت سنجش روايات مجعول در ترازوي تاريخ طبري، اينگونه روايات را از گردونه خارج مي كند.

جودكي اين مقتل را به عنوان يك مقتل معيار معرفي كرده و افزود: بسياري از مقاتل را مي توان از نظر صحت و واقعيت با اين مقتل سنجيد و يكي از نكات مهم مقتل ابومخنف موضوع عقل گرايي در روايات اوست، به گونه اي كه هيچ نكته خلاف عقلي در آن ديده نمي شود.

وي افزود: البته ابومخنف قبل از اين كه بخواهد روايات را با عقل شرح دهد با نقل روايات، واقعه كربلا را تشريح مي كند كه به عنوان نمونه مي توان به پيشنهادهاي سه گانه اشاره كرد كه ابومخنف به سه روايت استناد مي كند و در روايت چهارم صحت چنين پيشنهادهايي را زير سوال مي برد.

اين استاد دانشگاه همچنين گفت: ترجمه مقتل ابومخنف از نسخه محمد ابوالفضل ابراهيم به عنوان بي نظيرترين نسخه تاريخ طبري صورت گرفته است.

جودكي اضافه كرد: انتقادي كه به ابومخنف وارد است موضوع شهادت حضرت عباس است. چون وي نحوه شهادت حضرت ابوالفضل را نقل نكرده و فقط اعلام كرده كه آن حضرت آخرين نفري بود كه با امام حسين(ع) همراه بود و در جايي ديگر قاتل حضرت عباس را معرفي مي كند.

وي تاكيد كرد: براي جبران اين نقيصه مقاله مفصلي را درباره شهادت حضرت ابوالفضل نوشته ام كه در اين كتاب نيامده است.

نخستين مقتل مكتوب امام حسين با ترجمه و شرح حجت الله جودكي از سوي انتشارات خيمه در هزار نسخه و به قيمت 16 هزار تومان به چاپ رسيده است.

چهارمين نشست بررسي آثار و مقاتل سيدالشهدا(ع) با عنوان كتاب خيمه با نقد و بررسي منابع تاريخ عاشورا از سوي بنياد دعبل خزاعي برگزار شد و به ترجمه كتاب مقتل الحسين نوشته ابومخنف لوط بن يحيي ازدي پرداخت و در نشست هاي قبلي نيز كتاب هاي نفس المهموم، لهوف و عاشوراي شيعه اختصاص داشت.

فراهنگ**1003**1569