امام حسن عسكری(ع) در 232 هجری قمری در شهر مدینه دیده به جهان گشود و در كودكی از پدر بزرگوارش امام هادی(ع) دهمین پیشوای شیعیان سیره پیامبر(ص) و ائمه ی معصومین(ع) را فراگرفت و در چنین محیط معنوی، ایشان رشد و پرورش یافت و به مقام امامت رسید.
كنیه ی امام حسن عسكری(ع) «ابومحمد» است كه با لقب های دیگر مانند هادی، خالص، زكی، سراج، تقی و عسكری نیز شناخته می شوند كه هر یك از آنها، نشانه ای از كمالات وجودی آن حضرت محسوب می شود. «عسكری» از مشهورترین لقب های ایشان است. عسكر نام محله ای در شهر سامرا بود كه خلفای عباسی، امام حسن عسكری(ع) و پدرش امام هادی(ع) را به این منطقه آورده بودند تا بهتر بتوانند آنها را كنترل نمایند و زیر نظر داشته باشند.
زمانی كه امام هادی(ع) در 254 هجری قمری در 40 سالگی به وسیله ی خلیفه ی عباسی «المعتز» در شهر سامرا به شهادت رسید، امامت 6 ساله ی امام حسن عسكری(ع) آغاز شد.
امام هادی(ع) درباره ی فرزندش امام حسن عسكری(ع) می فرماید: «فرزندم ابو محمد، اصیل ترین چهره ی خاندان نبوت و استوارترین حجت(خدا) است. او بزرگِ فرزندانم و جانشین من است و امامت و احكام به سوی او بازمی گردد.»
صقر بن ابی دُلف می گوید از امام هادی(ع) شنیدم كه فرمود: «امام بعد از من، حسن است و بعد از حسن، پسرش قائم است، كسی كه زمین را پر از قسط و عدل می كند، همانطور كه از جور و ظلم پر شده باشد.»
ابوبكر فهفكی می گوید: «امام هادی(ع) به من نوشت: پسرم ابو محمد حسن عسكری(ع) میان افراد و خاندان پیامبر(ص) از نظر خلقت، صحیح ترین فرد و از نظر منطق و استدلال، استوارترین آنان است و او ارشد فرزندان من می باشد و جانشین من خواهد بود و سلسله ی امامت و احكام به او منتهی می شود. پس آنچه از من می پرسیدی از او بپرس و آنچه به آن نیازمندی، نزد اوست.»
امامت كوتاه امام حسن عسكری(ع) از دوره های سخت زندگی آن امام به شمار می رفت. خلفای بنی عباس همواره امامان معصوم(ع) را مانعی برای دستیابی به خواسته های نامشروع خود می دانستند، از این رو فشارهای زیادی بر امامان و پیروان آنها وارد می كردند.
فشارهای خلفای بنی عباس در دوره ی امامت امام حسن عسكری(ع) بر این امام بزرگوار و یاران ایشان افزایش یافته بود كه می توان به 2 ویژگی مهم در این ارتباط اشاره كرد: ویژگی نخست قدرت یافتن شیعیان در این دوره و دیگری مساله ی مهدویت است.
پیروان امام حسن عسكری(ع) به دلیل روشنگری ها و آموزش های آن حضرت، روز به روز آگاه تر و منسجم تر شده و قدرت می گرفتند. براین پایه مسلمانان به تدریج به ماهیت حكومت بنی عباس و نامشروع بودن آن، همانند حكومت بنی امیه پی می بردند. خلفای بنی عباس از قدرت گرفتن شیعیان در هراس بودند و به همین دلیل اعتراض های آنها را به شدت سركوب می كردند.
مساله ی مهدویت نیز عامل دیگری بود كه حكومت بنی عباس عرصه را بر امام یازدهم و یاران ایشان تنگ می كردند. خلفای عباسی برپایه روایت معتبر به خوبی می دانستند، از امام حسن عسكری(ع) فرزندی به دنیا خواهد آمد كه بساط ظلم و جور را برخواهد چید و او قائم آل محمد(عج) است. از این رو به طور پیوسته، شرایط خانه ی آن امام همام را زیر نظر داشتند كه اگر فرزندی متولد شد، او را از میان ببرند.
حاكمان بنی عباس افرادی را كه می خواستند با امام حسن عسكری(ع) ارتباط برقرار كنند، شكنجه می كردند و به زندان می انداختند. از این رو دوستداران و پیروان امام حسن عسكری(ع) به سختی می توانستند با امام یازدهم خود تماس و ارتباط برقرار كنند.
روشنگری امام حسن عسكری(ع) در میان مردم و پافشاری آن حضرت در راه حق و عدالت سبب كینه توزی و شدت عمل خلفای بنی عباس شد. از همین رو، آن امام بزرگوار را بارها زندانی كردند.
پیشوای یازدهم شیعیان، در فضای خفقان و استبداد، همواره با تدبیر و درایت در برابر حاكمان ظالم عباسی، ایستادگی كرد و برای حفظ اسلام اصیل و شیعیان، سختی های زیادی را به جان خرید.
امام حسن عسكری(ع) وظیفه ی امامت خود را در روشنگری و بیداری مردم و آشنایی آنها با اسلام واقعی در آن شرایط سخت انجام داد. ایشان نمایندگانی را از شخصیت های برجسته ی شیعه در شهرهای مختلف منصوب كرد تا ارتباط وی با پیروان و شیعیان به طور كامل گسسته نشود. ابراهیم بن عبده نماینده ی امام در نیشابور و احمد بن اسحاق بن عبدالله قمی اشعری نماینه ی ایشان در قم بود.
ایشان در نامه ای به ابوالحسن علی بن حسین بن موسی مشهور به ابن بابویه قمی می فرماید: «...بر تو باد كه صبر و شكیبایی ورزی و منتظر فرج باشی، همانا پیامبر(ص) فرمودند: برترین اعمال امت من، انتظار فرج است. پیوسته شیعیان ما در حزن و اندوه خواهند بود تا فرزندم امام قائم(ع) ظاهر شود، همان كه پیامبر(ص) بشارت داد، زمین را از قسط و عدل پر می كند، همچنان كه از ظلم و جور پر شده است. ای بزرگمرد و مورد اعتماد من، صبر پیشه كن و شیعه ی مرا به صبر فرمان ده، همانا زمین از آن خداست كه بزرگان خود را وارث آن می سازد و سرانجام نیكو برای پرهیزكاران است...»
معتمد عباسی كه با زندانی و كنترل كردن آن امام بزرگوار نتوانسته بود به هدف خود برسد، از این رو در پی قتل آن حضرت برآمد. این خلیفه ی عباسی به صورت مخفیانه و به وسیله ی ماموران خود در 260 هجری قمری، امام حسن عسكری(ع) را مسموم كرد و به شهادت رساند.
پس از این اتفاق، خلفای عباسی سعی كردند تا شهادت آن حضرت را به صورت مرگ طبیعی جلوه دهند، ولی خبر شهادت ایشان به سرعت در شهر سامرا پیچید. جمعیت بسیاری از مردم در تشییع آن حضرت شركت كردند و بنابر روایت های معتبر، حضرت حجت بن الحسن العسكری(عج) بر پیكر پدرش امام حسن عسكری(ع) نماز خواند.
**پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز شهادت امام حسن عسكری(ع) باسید رضا اكرمی رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری گفت وگو كرده است.
رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری با اشاره به ولادت امام یازدهم شیعیان گفت: امام حسن عسكری(ع) در 232 هجری قمری در مدینه چشم به جهان گشود. نام پدر ایشان علی و نام مادرشان بنا بر گفته هایی خیزران و نام های دیگر نیز آورده شده است. عمر این امام همام 28 سال بوده كه پس از امام جواد(ع)، كوتاه ترین عمر در میان امامان معصوم محسوب می شود. در قرآن مجید، كلمه ی طیبه و كلمه ی شجره ی طیبه داریم، امام حسن عسكری(ع) از شجره ی طیبه است یعنی پدر، مادر و اجداد تا رسول اكرم(ص) از شجره طیبه به شمار می آیند.
وی ادامه داد: از 2 سالگی، امام حسن عسكری(ع) را از مدینه همراه با پدر و مادر به سامرا آوردند و در تنگنا و فشار قرار دادند، به طوری كه به امام(ع) اجازه ندادند از شهر خارج شود، ایشان هم در حبس و هم در حصر بودند.
سیدرضا اكرمی با اشاره به به شباهت های امام حسن عسكری(ع) و امام حسن مجتبی(ع) از نظر خفقان و فشار ایجاد شده از طرف حاكمان ستمگر بیان كرد: ما 2 امام بزرگوار داریم كه با نام حسن شناخته می شوند، یكی امام حسن مجتبی(ع) و دیگری امام حسن عسكری(ع) است. پیشوای یازدهم شیعیان را اجازه نمی دادند از سامرا خارج شود، فقط یك بار آن هم برای قتل آن حضرت به ایشان اجازه دادند كه از شهر خارج شود، همچنین در دوره ی امام دوم شیعیان نیز چنین خفقانی وجود داشت. مظلومیت امام حسن مجتبی(ع) در طول 10 سال خلافت معاویه و همین طور مظلومیت امام حسن عسكری(ع) كه به خاطر سعایت(سخن چینی) برخی از افراد، ایشان را به صورت مداوم دستگیر و سپس آزاد می كردند، از این جهت بیانگر شباهت هایی میان این 2بزرگوار است.
مشاور وزیر كشور در امور روحانیت یادآور شد: امامت امام حسن عسكری 6 سال و امامت امام حسن مجتبی(ع) 10 سال طول كشید. امامت هر 2 بزرگوار كوتاه بوده و هر دوی آنها را نیز مسموم كردند و به شهادت رساندند كه به ترتیب در دوره ی بنی امیه و زمان معاویه و دیگری در زمان خلفای بنی عباس رخ داد.
سیدرضا اكرمی با اشاره به دانشنامه ی امام حسن عسكری(ع) گفت: با اینكه امام بزرگوار تنها 28 سال زندگی كرده و دوره ی امامت ایشان كوتاه بوده، ایشان در نامه هایی كه به افراد می نوشتند، در دیدارهایی كه با مردم داشتند، در پاسخ به پرسش ها و همچنین در انتخاب وكیلان و نمایندگان خود در شهرهای مختلف، آن حضرت دانشنامه ی بسیار ارزشمندی دارد. كتاب «تحف العقول»، «بحارالانوار»و كتاب های دیگر منابع بسیار ارزشمندی از آموزش ها و سخنان ایشان محسوب می شوند كه برای ما به یادگار مانده است.
وی در ادامه خاطر نشان كرد: می توانیم به این موضوع اشاره كنیم كه اگر همه ی ائمه معصومین(ع) در تنگنا و فشار بودند، امام حسن عسكری(ع) خود، خانواده و خانه ی ایشان همواره زیر نظر بودند. به این دلیل كه برپایه روایت ها می دانستندكه از امام(ع) فرزندی به یادگار می ماند كه در جهان به اقامه ی عدل و دادگستری می پردازد و از این موضوع بیم و ترس داشتند. بدین ترتیب خانواده ی ایشان را زیر نظر داشتند و فشار زیادی می آوردند كه اگر فرزندی از این خانواده به دنیا آمد، او را به شهادت برسانند.
رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری با تاكید بر اهمیت مساله ی مهدویت اظهار كرد: با توجه به دیدگاه ادیان الهی یكی از اصول مسلم این است كه سرانجام دنیا، روزی باید پراز عدل و داد و بساط جور و ظلم برچیده شود. پرچمدار این مبارزه امام زمان(عج) است، برای اینكه رسول اكرم(ص) خاتم الانبیا بود و حضرت مهدی(ع) خاتم الاوصیا است. رسول اكرم(ع) و همه ی ائمه ی معصومین از غیبت امام مهدی(ع) خبر داده بودند. این موضوع در كتاب های اهل سنت و شیعه آمده است. آیت العظمی صافی گلپایگانی در كتاب منتخب الاثر خود مستنداتی را درباره ی حضرت مهدی(ع) دارد كه مورد تایید همگان است. ما اصل مهدیت را به عنوان یك اصل مسلم می پذیریم و حدیث آن را حدیث متواتر می دانیم و انتظار مهدی موعود را یك عبادت شایسته می دانیم. جهان باید به روز روشن آینده امید داشته باشد و زمینه سازی مناسب برای ظهور امام عصر(عج) از اقداماتی است كه باید انجام دهیم.
سیدرضا اكرمی با اشاره به زمینه های پذیرش موضوع مهدویت به وسیله ی امام حسن عسگری(ع) گفت: برپایه مطالعات می توان به سه نكته اشاره كرد. نكته ی نخست اینكه آن حضرت، هنگام نیمه ی شعبان 255 هجری قمری و ولادت امام مهدی(ع) به حكیمه خاتون عمه ی خود، مژده ولادت داد. نكته ی دوم، به برخی از افراد نزدیك و خویشاوند، ولادت حضرت مهدی را اطلاع رسانی كرد. نكته ی سوم، امام حسن عسكری(ع) نه تنها ولادت فرزندش را اعلام كرد، بلكه چهره ی ایشان را نیز به برخی افراد نشان داد. با توجه به فشار و خفقان آن دوره و تقیه ای كه آن حضرت پیش گرفته بود، بیشتر از این نمی توانستند اطلاع رسانی كنند.
مشاور عالی وزیر كشور در امور روحانیت موضوع شرایط فشار و خفقان سخت حاكمان عباسی برای جدایی مردم با امام حسن عسكری(ع) را مورد تاكید قرار داد و گفت: علت اصلی اینكه امام هادی(ع) و فرزندش امام حسن عسكری(ع) كه 2 سال بیشتر زیر نظر نداشت از مدینه به سامرا آوردند، این بود كه نمی خواستند این 2 بزرگوار با مردم در ارتباط باشند و به آموزش معارف ناب دینی و اسلامی بپردازند. كار امامان همانند كار پیغمبر اسلام است كه به آموزش اسلام اصیل و گسترش آن مبادرت و شبهات را برطرف می كنند، در حالی كه حكومت بنی عباس این امر را به ضرر خود می بیند.
او در ادامه افزود: با این حال امام حسن عسكری(ع) در حالی كه تقیه كرده بودند، وظیفه ی امامت خود را انجام می داد، نمایندگان و وكیلانی مانند ابوالعدیان را از طرف خود انتخاب كرده بود تا مردم در آن شرایط سخت نیز از اسلام ناب بی بهره نباشند.
وی تصریح كرد: هنگامی كه به كارنامه ی این امام بزرگوار در طول 28 سال نگاه می كنیم، به این نتیجه می رسیم كه زیباترین دستاوردها را داشته، شاگردانی را تربیت كرده و پیام رسانی كرده، گاهی تصمیمات سیاسی ارزشمندی داشته كه برای دشمن بسیار سنگین و گران آمده است.
رییس شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری با اشاره به مساله ی شهادت امام حسن عسكری(ع) بیان كرد: سرانجام، خلفای عباسی، امام یازدهم شیعیان جهان را مسموم كردند و به شهادت رساندند. هیچ كس باور نمی كرد كه امام حسن عسكری(ع) به مرگ طبیعی از دنیا رفته باشد، چون ایشان بیماری نداشتند. مردم فهمیدند كه امام را مسموم كردند. در تشییع پیكر آن حضرت، جمعیت بسیاری از مردم حضور داشتند. امام عصر(عج) در این مراسم ظاهر شدند و بر پیكر پدرش نماز خواندند و سپس غایب شد. داستان امامان معصوم چه با بنی امیه و چه با بنی عباس، داستان نور و ظلمت بود. امامان همانند نور برای روشنگری در میان مردم بودند ولی این حكومت ها برای ادامه ی حكومت ظالمانه ی خود همواره می خواستند مردم را در جهل و ظلمت نگه دارند.
سید رضا اكرمی در پایان وظیفه ی پیروان اهل بیت(ع) را این گونه عنوان كرد: در سالروز شهادت امام حسن عسكری(ع) همه ی ارادتمندان به آن امام بزرگوار دست كم سه كار را باید انجام دهند، درباره ی شناخت امام مطالعه كنند و سخنرانی ها را گوش دهند و شناخت خود را از اهل بیت(ع) افزایش دهند. در شناساندن امام حسن عسكری(ع) به دیگران اهتمام داشته باشند. در روز شهادت، مجالسی كه به نام آن حضرت برگزار می شود، شركت و این مجالس را پررونق كنند تا در عمل نشان دهند نسبت به اهل بیت(ع) از جمله امام حسن عسكری(ع) ارادت دارند.
از: مجتبی شفیعی
گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**9348**9131
تهران- ایرنا- هشتم ربیع الاول سالروز شهادت امام حسن عسكری(ع) است؛ پیشوای یازدهم شیعیان جهان كه برغم كنترل شدید حكومت بنی عباس، برای اعتلای اسلام تلاش كرد اما عباسیان روشنگری های ایشان را برنتافتند و امام(ع) را به شهادت رساندند.