رقابت های اتمی در جنوب آسیا

در این گزارش توانمندی ها و دكترین اتمی سه كشور چین ، هند و پاكستان تشریح شده است،براساس گزارش موجود ،چین برای مقابله با توانمندی های ایالات متحده ،درپی افزایش توان اتمی و موشكی است ، پكن احتمالا حدود 250 كلاهك اتمی دارد. هند نیز طرح پیشرفته ای برای توسعه سلاح های اتمی دارد كه توسط یك مدیریت غیرنظامی كنترل می شود. دهلی احتمالا بین 90 تا 110 كلاهك اتمی دارد. پاكستانی ها با وجود مشكلات اقتصادی فراوان، سلاح های اتمی شان را برای رقابت با هند نوسازی و بروزرسانی می كنند و بر اساس برآورد كارشناسان، پاكستانی ها بین 100 تا 120 كلاهك اتمی دارند.



** توانمندی های اتمی چین

چین به زودی به توان شلیك اتمی از زمین، هوا و دریا دست خواهد یافت. برآوردها نشان می دهد كه پكن احتمالا حدود 250 كلاهك اتمی دارد. این آمار شامل موشك های كوتاه برد، میان برد و دوربرد است. برخی كارشناسان می گویند چین اكنون 60 موشك دوربرد دارد كه بردشان از چهار هزار و 350 تا 9 هزار و 320 كیلومتر است.

پكن نخستین بار پس از جنگ كره (1953 – 1950) برنامه ساخت بمب اتمی را آغاز كرد و نخستین آزمایش اتمی اش در سال 1964 به بار نشست. تهدید اتمی آمریكا در بحران تایوان در دهه 50 نیز بر انگیزه های چین برای دستیابی به سلاح اتمی افزود.

چینی ها افزون بر افزایش كمی در سلاح های اتمی شان، به دنبال متحرك سازی سكوهای پرتاب هستند. یك برآورد اطلاعاتی آمریكا نشان می دهد كه انبان هسته ای پكن تا پنج سال آینده گسترش چشمگیری خواهد یافت و این كشور به سكوهای سیار پرتاب موشك و زیردریایی هایی با توانمندی پرتاب موشك بالیستیك دست می یابد. همچنین برآورد وزارت دفاع نشان می دهد كه دقت هدف گیری موشك های چینی هم افزایش یافته است.

چین روی آفند و پدافند فضایی سرمایه گذاری می كند و این سرمایه گذاری در سال 2013 به 11 میلیارد دلار رسید و ظاهرا هدفش مقابله با توانمندی های ایالات متحده است. آزمایش موشكی پادماهواره ای كه چین در سال 2007 انجام داد، بحث های فراوانی را برانگیخت. این بحث ها پس از آنكه رییس جمهوری چین در سال 2014 از نیروی هوایی خواست تا پدافند فضایی و هوایی را ادغام كند و نیز پس از آزمایش ضدموشكی در ژوئیه 2014 بالا گرفت.



جدول اتمی جنوب آسیا:

چین:

نخستین آزمایش اتمی: 1964

تعداد كلاهك اتمی: 250

هند:

نخستین آزمایش اتمی: 1974

تعداد كلاهك اتمی: 110 – 90

پاكستان:

نخستین آزمایش اتمی: 1998

تعداد كلاهك اتمی: 120 - 110



** دكترین اتمی چین چیست؟

چین می گوید برنامه هایش تنها دفاعی است. این كشور اعلان كرده است كه در كاربرد سلاح اتمی از رویكرد NFU پیروی می كند كه یعنی در صورت جنگ، طرف اولی نخواهد بود كه دست به سلاح اتمی می برد.

چین در سال 2010 نیز اعلام كرد كه علاقه ای ندارد با هیچیك از همسایگانش وارد رقابت تسلیحاتی شود.

با این حال، برخی كارشناسان می گویند دكترین چین در حال تغییر است. برخی دیگر از كارشناسان می گویند نوسازی سلاح های چینی، الزاما به معنای تغییر رویكرد نیست.

چین كه در آغاز منتقد سرسخت نظام های بین المللی هسته ای بود، اكنون به بسیاری از آنها پیوسته است. پكن در سال 1998 به آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) پیوست و پیمان منع گسترش سلاح های اتمی (NPT) را در سال 1992 پذیرفت. چینی ها در سال 2004 نیز به گروه تامین كنندگان اتمی (NSG) پیوستند. چین در سال 1996 پیمان جامع منع آزمایش های اتمی (CTBT) را هم امضا كرد، اما تا امروز آن را تصویب نكرده است.



** توانمندی های اتمی هند

هند طرح پیشرفته ای برای توسعه سلاح های اتمی دارد كه توسط یك مدیریت غیرنظامی كنترل می شود. دهلی احتمالا بین 90 تا 110 كلاهك اتمی دارد. هندی ها در سال 2011 میلادی 4.9 میلیارد دلار برای سلاح های اتمی هزینه كردند كه نسبت به 4.1 میلیارد دلار هزینه هایشان در سال قبل، افزایش داشت. دهلی همچنین در بخش های سامانه پدافند موشكی بالیستیك، موشك های دوربرد بالیستیك، زیردریایی های اتمی، و موشك های كروز با قابلیت پرتاب از زمین، هوا و دریا سرمایه گذاری كرده است.

كارشناسان آزمایش اتمی 1964 چین را انگیزه هند برای آغاز برنامه ساخت سلاح اتمی می دانند. نخستین آزمایش اتمی هند در سال 1974 انجام شد و دهلی آن را «انفجار صلح جویانه اتمی» نامید.

هندی ها سپس در ماه مه 1998 پنج آزمایش اتمی انجام دادند.

رویكرد هند در سال های اخیر تغییر كرده است و در نتیجه، پس از قرارداد اتمی هند و آمریكا در سال 2005، ژاپن و روسیه پیشنهاد ساخت نیروگاه های اتمی به هندی ها داده اند و استرالیا نیز احتمالا به این كشور اورانیوم صادر خواهد كرد.

اگرچه هند هنوز عضو پیمان های NPT و CTBT نیست، نیروگاه هایش اكنون زیر نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی هستند و این كشور پروتكل الحاقی آژانس را نیز پذیرفته است.



** دكترین اتمی هند چیست؟

دهلی هم مانند پكن رویكرد NFU را دنبال می كند و این رویكرد در دكترین اتمی كشور در سال 2003 تصریح شد. با این حال، هدف های امنیتی و سیاسی به گسترش برنامه های اتمی هند كمك می كند. برخی كارشناسان می گویند دهلی به سلاح اتمی، بیش از آنكه نگاهی نظامی داشته باشد، نگاه سیاسی و پرستیژآفرین دارد.

توسعه اتمی چین، انگیزه دیگر هند برای تقویت اتمی است. همچنین كمك اتمی چینی ها به پاكستان نیز بر این حساسیت ها می افزاید. نارندرا مودی، نخست وزیر هند از زمان به قدرت رسیدن در ماه مه 2014 گفته است كه به رویكرد NFU پایبند خواهد بود.



** توانمندی های اتمی پاكستان

كارشناسان برآورد می كنند كه پاكستانی ها بین 100 تا 120 كلاهك اتمی دارند كه می توانند روی دو سكوی پرتاب (هواپیما و زمین به زمین) سوار كنند. مدیریت سلاح های اتمی پاكستان برعهده یك سپهبد در ارتش این كشور است.

پاكستانی ها با وجود مشكلات اقتصادی فراوان، سلاح های اتمی شان را برای رقابت با هند نوسازی و بروزرسانی می كنند.

برخی برآوردها نشان می دهد كه احتمالا پاكستان گسترده ترین برنامه ها و سریعترین رشد اتمی را در میان كشورهای جهان دارد.

اسلام آباد تعداد كلاهك های هسته ای اش را نسبت به یك دهه پیش، تقریبا سه برابر كرده است. در قیاس، كلاهك های اتمی هند در همین مدت، تنها 50 درصد افزایش یافت.

برآورد دیگری نشان می دهد كه پاكستان تا سال 2020، مواد كافی و لازم برای تولید 200 كلاهك اتمی خواهد داشت.

پاكستانی ها برای شلیك كلاهك های اتمی شان، از موشك های تاكتیكی و كوتاه برد استفاده می كنند. اسلام آباد موشك هفت را در سال 2011 و موشك رعد را در سال 2007 آزمایش كرد.

ذوالفقار علی بوتو، نخست وزیر وقت پاكستان، در سال 1965 در یك سخنرانی معروف گفته بود اگر هندی ها به بمب اتمی دست یابند، «ما علف خواهیم چرید یا حتی گرسنه خواهیم ماند، اما حتما بمب خودمان را خواهیم ساخت.»

دو كشور در سال 1971 جنگیدند. سپس كشور بنگلادش به وجود آمد و عزم پاكستان برای ساخت سلاح اتمی جزم شد. هندی ها هم نخستین آزمایش اتمی شان را در سال 1974 با موفقیت انجام دادند.

بوتو در سال 1976 عبدالقدیرخان، دانشمند پاكستانی كه در آزمایشگاه های هلند كار می كرد را مامور برنامه اتمی كشورش كرد. عبدالقدیر خان بخشی از فناوری اتمی را از چین و بخش دیگری را از بازارهای بین المللی خرید و پس از آزمایش هند در مه 1998، پاكستانی ها شش آزمایش اتمی تنها با فاصله چند هفته انجام دادند.

عبدالقدیر خان مدتی به خاطر فروش طرح های اتمی به كشورهای دیگر، در بازداشت خانگی بود، اما دادگاه عالی پاكستان او را آزاد كرد. وی در سطح جهانی شخصیتی بسیار نامحبوب است، اما در كشورش، قهرمان ملی به شمار می رود. برخی منابع هشدار داده اند كه اسلام آباد ممكن است توانمندی اتمی اش را به عربستان سعودی بفروشد.



** دكترین اتمی پاكستان چیست؟

پاكستان دكترین رسمی اتمی ندارد. اما مقام های امنیتی این كشور مدعی هستند كه 'محدودیت و مسوولیت پذیری' را محور برنامه هایشان قرار داده اند.

كارشناسان آمریكایی می گویند اسلام آباد از سلاح اتمی هم به عنوان ابزاری برای جلوگیری از حمله خارجی استفاده می كند و هم برای آن، نقش بازدارندگی علیه هند قائل است.



** آینده رقابت های اتمی در جنوب آسیا

ناظران معتقدند رقابت در جنوب آسیا بسیار بی ثبات و شكننده است. فشارهای داخلی، بر ابعاد این نگرانی می افزاید. به ویژه در كشور پاكستان كه ارتش می تواند سیاست را به چالش بكشد، این نگرانی ها دو چندان می شود. همچنین قدرتی كه تروریست ها در پاكستان دارند، این هراس را ایجاد می كند كه مبادا سلاح های اتمی كوچك به دست تروریست ها بیفتد.

هیچ نشانه ای از كاهش تمایل چین، پاكستان و هند به دست كشیدن از برنامه توسعه سلاح های اتمی وجود ندارد. همچنین عضو نبودن هند و پاكستان در پیمان NPT، اتفاق مثبتی نیست.

آساق*5*9163*1579