در فهرست جهاني موسوم به مونترو تالاب‌هايي ثبت مي‌شود كه داراي تغييرات اكولوژيك باشند و در معرض خطر نابودي قرار داشته باشند كه 6 تالاب ايران در اين فهرست است.
تالاب كمجان با وسعت يك هزارهكتاردرسال 1990 به دليل خشك شدن،كمبود آب و بهره‌برداري از منابع آبي براي كشاورزي و زهكشي وارد فهرست مونترو شد.تالاب طشك نيز با مساحت 126 هزار هكتار نيز در سال 1975 به دليل ساخت سد در بالادست در اين فهرست قرار گرفت.
ارژن، بختگان و پريشان هم از ديگر تالاب‌هاي بين‌المللي اين استان نيز امروز خشكيده و زنگ خطر را براي حيات و زندگي در اين ديار به صدا درآورده‌اند.
امروزهمگام با مسئولان محيط زيست، اقشار مختلف مردم نيز با حساسيت خاصي مسائل مربوط به تالاب‌ها و درياچه‌هاي خشكيده فارس را دنبال مي‌كنند.
جمعه دهم بهمن 93 بود كه مردم كازرون به مناسبت گراميداشت روز جهاني تالاب‌ها در پياده روي 14 كيلومتري با عنوان عيادت از تالاب پريشان شركت كردند و احياي اين تالاب را خواستار شدند.
** نبود برنامه آمايش سرزمين
حسينعلي ابراهيمي كارنامي مديركل حفاظت محيط زيست فارس شاخص ترين موارد تهديد تالاب‌هاي كشوررا نبود برنامه آمايش سرزمين و پياده كردن برنامه‌هاي بخشي مانند سد‌سازي بدون توجه به اثرات مخرب آنها بر تالاب‌ها، اجراي برنامه‌هاي عمراني در حساس‌ترين و شكننده ترين مناطق ساحلي دريايي و سياست‌هاي راهسازي در برخي از تالاب‌ها با هدف كوتاه كردن مسير مي‌داند.
ابراهيمي معتقد است: اجراي طرح‌هاي كشاورزي آب بر بدون توجه به قانونمندي اقليم‌هاي خشك و بهره‌گيري از تالاب به عنوان مخزن آب كشاورزي در دسترس، طراحي برنامه‌هاي گردشگري ناپايدار در كنار يا در دل تالاب بدون درك اثرات سوء آن در اكوسيستم‌هاي حساس و شكننده تالاب، وارد كردن گونه‌هاي غير بومي گياهي و جانوري به تالاب‌ها و بر هم زدن تعادل طبيعي اين گونه محيط ها، ساخت و توسعه جايگاه‌هاي پرورش ميگو از ديگر دلايل خشك شدن تالاب‌هاست.
مديركل حفاظت محيط زيست فارس گفت: مرگ يك تالاب تنها حذف نام آن از ميان كتاب‌ها نيست، بلكه داستان غم انگيز بي‌بازگشتي است كه بيشترين آسيب را به ساكنان اصلي مناطق همجوار آن مي‌زند و به عبارتي، نابودي حيات و زندگي است.
** ضرورت طرح‌ريزي برنامه بلند مدت
پروفسور عزت‌الله رئيسي اردكاني عضو هيات علمي دانشگاه شيراز نيز علت وضعيت بحراني تالاب‌ها و درياچه‌هاي فارس را تنها در مسأله خشكسالي نمي‌داند.
رئيسي اردكاني كه مراجع علمي بين‌المللي از وي به عنوان پدر هيدرولوژي آب‌هاي زيرزميني در ايران ياد مي‌كنند، در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما اظهار كرد: برداشت بيش از حد از منابع آب‌هاي زيرزميني نيز در شكل‌گيري وضعيت بحراني كنوني تالاب‌ها و درياچه‌هاي فارس نقش داشته است. سال‌ها قبل، روان آب‌ها و آب‌هاي زيرزميني به درياچه‌ها مي‌رسيد كه در اين مسير، تعداد زيادي چاه براي برداشت منابع آبي حفر شده و علاوه بر ايجاد بندها و سدها، پمپ‌هايي در مسير حركت رودخانه‌ها آب‌ها را به سمت مزارع و كارگاه‌ها مي‌مكند و اين گونه است كه تالاب‌ها را از سهميه‌اي كه از آب‌هاي روان و زيرزميني داشتند محروم كرده‌ايم.
عضو هيأت علمي دانشگاه شيراز افزود: به عنوان نمونه، 20 سال پيش حتي يك چاه در محدوده دشت ارژن حفر نبود و همه آب‌هاي زيرزميني و روان آب‌ها وارد درياچه پريشان مي‌شد.
** رديف بودجه مستقل براي احياي تالاب‌هاي فارس
احمد علي كيخا معاون سازمان محيط زيست كشور در امور طبيعي وتنوع زيستي هم درباره برنامه‌هاي اين سازمان و مجموعه دستگاه اجرايي براي احياي تالاب‌هاي فارس، گفت: براي احياي وضعيت تالاب‌هاي استان در سال آينده رديف بودجه‌اي مستقل با اعتبار 25 ميليارد ريال در نظر گرفته شده است. رويكرد دولت نسبت به تالاب‌ها رويكرد خوبي است، اما اين رويكرد دولت بدون مشاركت‌هاي مردمي با موفقيت همراه نخواهد بود مردم مانند بسياري از كارها كه درسرنوشت خود تصميم‌گيري مي‌كنند در محيط زيست هم با تقويت تشكل‌ها در بخشي از تصميم گيري‌ها بايد سهيم باشند.
علاج بخشي تالاب‌هاي فارس، طرح ديگري است كه دوستداران محيط زيست را به نجات زندگي و حيات در اين مناطق اميدوار كرده است. اين طرح رهاورد تلاش و پيگيري مسئولان استان در سفر اخير معاون برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهوري به فارس و فراهم شدن امكان بازديد هوايي اين مقام ارشد اجرايي از تالاب‌ها و درياچه‌هاي خشكيده فارس است.
مدير كل حفاطت محيط زيست فارس با اشاره به ابلاغ اين طرح براي اجرا، آن را نويدي بر پايان بحران كم آبي و خشكسالي در تالاب‌هاي استان مي‌داند.
ابراهيمي كارنامي افزود: ابلاغ طرح علاج بخشي تالاب‌هاي فارس نشان دهنده توجه جدي دولت به حفظ و احيا و توسعه زيستگاه‌ها و زيست بوم‌هاي حساس است و اميدواريم كه با اجراي اين طرح بخشي از خشكسالي تالاب‌ها علاج يافته و شاهد تبعات روز افزون اثرات خشكسالي نظير مهاجرت مردمان حاشيه تالاب‌ها به شهرها، خشك شدن چاه‌ها، ايجاد مشكلات اقتصادي و اجتماعي، خشك شدن درختان حوضه آبريز، ايجاد كانون‌هاي ريزگرد، آلودگي هوا و ايجاد بيماري نباشيم.
ساسان تاج گردون معاون برنامه‌ريزي و اشتغال استانداري فارس نيز با اشاره به سفر محمدباقرنوبخت معاون رئيس جمهوري به اين استان اظهار داشت: دكتر نوبخت در جريان بازديد از حوزه بختگان و ديدار با دانشگاهيان، تأكيد ويژه‌اي بر علاج بخشي تالاب‌ها و درياچه‌هاي خشك شده استان داشت.
بر اين اساس، معاون رييس جمهوري در اين سفر بيان كرد كه اگر مطالعه‌اي وجود ندارد حاضريم رديف اعتباري ويژه‌اي براي مطالعه اين تالاب‌ها در دستور كار قرار دهيم و اگر مطالعه وجود دارد رديف اعتباري براي علاج بخشي در نظر گرفته شود.
از سوي ديگر، احياي تالاب پريشان در دستوركار مسئولان فارس قرار دارد كه در اين راستا، انتقال 10 ميليون متر مكعب آب از سد در حال ساخت نرگسي به اين تالاب دنبال مي‌شود.
به گفته مديركل حفاظت محيط زيست فارس، اجراي اين طرح انتقال آب نيازمند 580 ميليارد ريال اعتبار است و اين در حالي است كه به گفته معاون سازمان حفاظت محيط زيست كشور، رديف بودجه مستقل در نظر گرفته شده براي سال آينده، در صورت تحقق و تخصيص، 25ميليارد ريال خواهد بود كه تكاپوي احياي يك تالاب را نيز نمي كند.
تداوم خشكسالي و كاهش ميزان بارندگي‌ها در سال زراعي جاري حكايت از آن دارد كه اگر گام‌هاي بلندي براي درمان تالاب‌هاي خشكيده فارس برداشته نشود، زخم اين تالاب‌ها بر تن طبيعت و حيات در اين ديار ماندگار و دوران نقاهت و درمان اين زخم‌ها سال‌هاي طولاني‌تري به طول خواهد انجاميد.ك/4
گزارش: سيداحمد نجفي
2027 /1876
شيراز- ايرنا- فارس از جمله استان‌هاي كشور است كه از شرايط خشكسالي و بهره‌برداري بي‌رويه از منابع آبي زيرزميني بي‌نصيب نمانده و 2 تالاب بين‌المللي «كمجان» و «طشك» اين استان در فهرست تالاب‌هاي در معرض خطر كشور قرار گرفته است.
