طهران را در تهران ببینیم

به گزارش ایرنا، استان تهران با وجود شهر تهران به عنوان پایتخت ایران یكی از مراكز اصلی شهرنشینی در ایران و جهان محسوب می شود. از نظر جغرافیایی، این استان از شمال به رشته كوه های البرز و استان مازندران، از جنوب به صحرای مركزی و استان قم، از شرق به استان سمنان و از غرب به استان البرز محدود می شود.

شهرستان های استان تهران همچون تهران، شمیرانات، ری، اسلامشهر، دماوند، فیروزكوه، قدس، ورامین، بهارستان، پاكدشت، پیشوا، رباط كریم، شهریار و ملارد دارای آثار و اماكن متعدد تاریخی، باستانی و جاذبه های طبیعی، فرهنگی و مذهبی بسیاری برای گردشگری است.

تهران در قدیم روستای بزرگی بوده كه مابین شهرری به عنوان شهر بزرگ و معروف آن زمان و كوهپایه های البرز قرار داشت، شاه طهماسب صفوی در سال 961هجری قمری پیرامون تهران بارویی با 114 برج(به عدد سوره های قرآن كریم) بنا كرد و بر روی هریك از این باروها سوره ای را برای تبرك حكاكی كرد، وی به آبادانی تهران و بناكردن باغ ها و عمارت های حكومتی متعدد در این شهر همت گماشت و این روند تا پایان سلسله صفویه ادامه داشت.

در دوران زندیه، كریمخان زند به مدت چهار سال تهران را مركز حكومت خود قرار داد و در محوطه ارگ، بناهای جدیدی احداث كرد، در این دوران تلاش های زیادی برای آبادانی تهران انجام شد به طوری كه در پایان حكومت زندیان، تهران سیمای شهری به خود گرفت.

آقامحمدخان قاجار پس از تاسیس سلسله قاجار، تهران را پایتخت حكومت خود قرار داد هر چند پایتختی تهران در آن دوره منحصر به تشكیل یك پادگان نظامی مركزی به فرماندهی شاه شده بود و در آن زمان با كمك اروپایی ها شهری ساختند كه امروز این بخش را به عنوان بافت قدیم تهران می شناسیم هرچند كه از دروازه های آن فقط نام آنها؛ دولت، شمیران، قزوین، غار، خراسان و دولاب باقیمانده است.

شهر تهران به عنوان مركز استان تهران و پایتخت ایران، یكی از زیباترین شهرهای ایران است، این شهر دارای پنج محله قدیمی چاله میدان، بازار، سنگلج، عودلاجان و ارگ است و بیشترین بناهای تاریخی و موزه های این شهر در مناطق 11 و 12 شهرداری واقع شده است.

وجود بیش از280 اثر و مكان تاریخی شامل كاخ ها، خانه های قدیم، بقاع متبركه، موزه ها همچون كاخ گلستان، عمارت سر در باغ ملی، موزه ملك، موزه نقاشی پشت شیشه، موزه آبگینه، عمارت مسعودیه، عمارت كوشك، موزه ایران باستان، خانه و موزه مقدم، موزه رضا عباسی، موزه هنرهای ملی و خانه صبا در كنار ساختمان ها و سازه های مدرن، بوستان ها، تفرج گاه های شهری و حتی میراث معنوی مردمان آن به گونه ای قرار گرفته كه دیدن همه آنها شاید برای بسیاری از ساكنان خود تهران هم، در طول مدت سكونتشان در این شهر هنوز امكان پذیر نشده باشد.



* میراث جهانی كاخ گلستان

تهران بیشترین كاخ موزه های كشور را در خود جای داده و كاخ موزه گلستان با قدمتی 200 ساله از جمله جاذبه های تاریخی شهر تهران است.

این كاخ یادگاری از ارگ تاریخی تهران است كه شمس العماره یكی از شاهكارهای معماری را در خود جای داده است.

قدمت ارگ تهران كه محدوده آن از شمال به خیابان امام خمینی(ره) از غرب به خیابان خیام، از شرق به خیابان ناصرخسرو و از جنوب به خیابان پانزده خرداد و میدان ارگ فعلی محدود می شد، به دوران صفویه بازمی گردد كه امروزه اثری از بناهای این ارگ به غیر از كاخ گلستان موجود نیست.

مجموعه كاخ گلستان، پادشاهانی از صفویه، زندیه، قاجاریه و پهلوی را به خود دیده و در هر دوره، با تغییراتی كه از سوی پادشاه وقت داده شده، در حال حاضر به شكل كنونی درآمده است.

ایوان تخت مرمر،خلوت كریمخانی، تالار سلام، تالار آینه، تالار سفره خانه، تالار برلیان، عمارت خوابگاه، كاخ شمس العماره، عمارت بادگیر، تالار الماس، كاخ ابیض و چادرخانه بخش های مختلف این كاخ هستند.

اتاق موزه در این كاخ سال 1290 توسط ناصرالدین شاه و پس از سفر به اروپا و دیدن موزه ها و گالری های بزرگ غربی بنا شد تا اشیای نفیس را در آن نگهداری كنند.

نگارخانه هم بخشی از حوض خانه طبقه زیرین تالار سلام است كه برای ارایه آثار نقاشی هنرمندان ایران در دوره قاجار اختصاص یافته است.

ایوان تخت مرمر نیز با 65 قطعه مرمر در اندازه های مختلف از جاذیه های منحصربفرد كاخ گلستان محسوب می شود.

در صورت بازدید از كاخ گلستان، فرصت دیدار از تالار عاج را هم خواهید یافت، این تالار در زمان ناصرالدین شاه برای نگهداری هدایای خارجی استفاده می شد.

تزیینات و نقاشی این تالار بسیار جذاب و شبیه به بناهای دوره زندیه است مجموعه كاخ گلستان به اندازه همه اماكن گردشگری یك شهر، زیبایی و دیدنی تاریخی دارد.

عمارت بادگیر نیز یكی دیگر از این دیدنی هاست، تالار این عمارت دارای نقاشی و آیینه كاری های جذابی است اما وجه تسمیه این عمارت به دلیل چهار بادگیر بلندی است كه با كاشی های آبی، سیاه، زرد و معرق و قبه های زرین تزیین شده است.

كاخ ابیض نیز با الهام از بناهای اروپایی آن دوران ساخته شده و دارای نمایی سفیدرنگ با گچبری است كه همین موضوع دلیل نامگذاری آن هم هست.

موزه مردم شناسی نیز سال 1314 در فضایی كوچك و با آثار اندكی شكل گرفته كه سال 1347 به كاخ گلستان تغییر مكان داد، این موزه دارای بنایی دو طبقه و دربرگیرنده صحنه هایی از زندگی واقعی و آداب و رسوم گذشته مردم است.

در ضلع شرقی مجموعه كاخ گلستان عمارتی پنج طبقه موسوم به شمس العماره را می توان دید كه طبقه چهارم و پنجم آن به صورت دو برج مجزا از هم قرار دارد.

ناصرالدین شاه پس از نخستین سفر خود به اروپا و تحت تاثیر ساختمان های بلند فرنگی به فكر احداث بنایی مرتفع در تهران افتاد، این بنا از لحاظ نقشه و نیز تنوع تزیینات داخلی آن و حتی شكل ظاهری، بی نظیر و نمونه ای كامل از معماری و هنر تزیینات داخلی ایران است.

نقشه این بنا از دوستعلی خان معیرالممالك و معماری آن نیز از استاد علی محمد كاشی است.

مجموعه تاریخی فرهنگی كاخ گلستان سال 1334 به ثبت ملی رسید و سال 1392 نیز در فهرست میراث جهانی قرار گرفت.

گردشگران برای بازدید از این مجموعه تاریخی می توانند به نزدیك ترین ایستگاه مترو رفته و در ایستگاه پانزده خرداد پیاده شوند.



*عمارت سر در باغ ملی

دروازه ای باشكوه كه به سردر باغ ملی معروف است، سال 1340 هجری قمری در مدخل میدان مشق سابق، محل رژه قشون قاجار ساخته شد.

این بنا دارای معماری منحصر به فرد و تلفیقی از معماری دوران های مختلف تاریخی ایران و سبك های اروپایی است، نمای سر در باغ ملی دارای سه دروازه، هشت ستون آجری گرد، قالب های كاشی كاری شده، پنجره های هلالی، سقف شیروانی و تركیبی شایسته با آجر، كاشی سنگ، چوب و فلز است.

سر در باغ ملی سال 1376 به شماره 1968 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید، این بنا اكنون در حال مرمت و بازسازی است.

اگر برای بازدید از این مكان تاریخی به خیابان امام خمینی(ره) رفتید موزه های سكه، پست و مخابرات و موزه ملك را هم در مسیر خواهید دید.



*عمارت مسعودیه

اگر به خیابان اكباتان در حوالی میدان بهارستان گذرتان افتاد حتما به این بنای تاریخی كه در باغی بنا شده، سر بزنید. عمارت مسعودیه همزمان با كاخ گلستان احداث شده و دارای بخش هایی همچون تالار سلام، دیوان خانه، حوض خانه و عمارت های سر در، مشیریه و سیدجوادی است.

در حال حاضر از بنای باغ و عمارت اصلی آن فقط نیمه غربی مجموعه در زمینی حدود 2 هكتار باقی مانده است.

عمارت مسعودیه سال 1377 به شماره 2190 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.



*میدان حسن آباد

میرزا یوسف آشتیانی كه صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار بود، نام این میدان را به نام فرزندش حسن مستوفی الممالك یا میدان حسن آباد گذاشت.

میدان حسن آباد كه هم اكنون در مركز شهر تهران واقع است در آن زمان در شمال غربی تهران قرار داشت اگر به معماری علاقه مند هستید حتما سری به این میدان بزنید.

ساختمان های چهار طرف این میدان كه به فاصله سال های 1302 تا 1308 شمسی با معماری برگرفته از عصر رنسانس ایتالیا و اقتباس از شیوه پالادیو معمار معروف آن دوران بنا شده اند شباهت های زیادی با گنبدهای رنسانس و از جمله گنبد نمازخانه سن پیترو دارند.

میدان حسن آباد سال 1377 با شماره 1977 در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.



* برج آزادی

این برج یكی از نمادهای شهر تهران و آمیزه ای شكوهمند از معماری دوران پیش از اسلام (دوره هخامنشیان و ساسانیان)، دوران اسلامی و معماری مدرن است، سال 1345 طرح یك نماد شناسایی ایران میان معماران ایرانی به مسابقه گذاشته شد و در پایان طرح مهندس حسین امانت بیست و چهار ساله و دانش‌آموخته دانشكده هنرهای زیبا دانشگاه تهران برنده و برای ساخت برگزیده شد.

عملیات ساخت برج آزادی یازدهم آبان 1348 آغاز شد و پس از بیست و هشت ماه كار،24 دیماه 1350 در زمینی به مساحت50هزار متر مربع با نام برج شهیاد به بهره برداری رسید.

برج آزادی سال 1353 به شماره 1008 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و این برج پس از انقلاب 1357 به نام «برج آزادی» معروف شد.

این مجموعه شامل بخش های مختلفی از جمله سالن سمعی بصری، تالارهای نمایشگاه آثار هنری و سالن سینماست.



* كاخ سعدآباد

هنگامی كه از تجریش به سمت دربند حركت می كنی، لحظه ای احساس می كنی اینجا جاییست دوردست، اینجا طبیعتی دارد كه می توان به دور از هیاهوی شهری در آن راحت تر نفس كشید. طبیعت زیبا و هوای پاك این مجموعه هر گردشگری را به خود جذب می كند.

برای دیدن مجموعه سعدآباد می توانی از در شمالی(دربند) و یا در جنوبی(زعفرانیه) سیاحت را آغاز كنی.

مجموعه سعدآباد در دوران قاجار محل سكونت تابستانی و ییلاقی شاهان این سلسله بود كه پس از كودتای 1299 شمسی، پهلوی اول با اضافه كردن باغ های تازه به آن و ساختن كاخ های جدید آن را به اقامتگاه تابستانی خود تبدیل كرد. در دوران پهلوی، 18 كاخ در این مجموعه ساخته شد كه هر یك برای اقامتگاه یكی از اعضای این خاندان در نظر گرفته شده بود.

مجموعه سعدآباد پس از پیروزی انقلاب اسلامی به یك مجموعه فرهنگی، تاریخی و گردشگری تبدیل شد و سال 1376 در فهرست آثار ملی جای گرفت.

موزه پژوهشی مردم شناسی، هنرهای زیبا، كاخ موزه ملت، كاخ موزه سبز، موزه نظامی، موزه استاد حسین بهزاد، موزه ملی آب، موزه خط و كتابت استاد میرعماد، موزه استاد محمود فرشچیان، موزه و سرای چهره های ماندگار، موزه ملل، نمایشگاه اتومبیل های سلطنتی، موزه برادران امیدوار و موزه صنایع دستی و موزه تاریخ معاصر از جمله بخش های مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد هستند.



* كاخ نیاوران

در شمال پارك نیاوران و در پشت دیوارهای بلند یكی از مهمترین كاخ های تهران و شاید ایران قرار دارد كه جلوه ای ماندگار از طبیعت و تاریخ را می توانی در آن بیابی.

این مجموعه ابتدا توسط شاهان قاجار برای اقامت ییلاقی احداث شد و پس از آن در زمان پهلوی دوم بناهای آن بازسازی و مدرن تر شد. فتحعلی شاه قاجار دستور داد تا در جایی خوش آب و هوا خارج از تهران كه وسعتی بسیار كمتر از امروز داشت در كنار روستایی كه «گُرده وی» یا «گُرده به» خوانده می شد به جای نیزاری كه در همسایگی روستا واقع شده بود، باغی مصفا بسازند.

باغ ییلاقی فتحعلی‌شاه قاجار كه در این نیزار ایجاد شد را «نی آوران» نامیدند كه بعدها به «نیاوران» مشهور شد.

محمدشاه نیز در همین باغ بنای كوچك و ساده ای بنا كرد و به دنبال او ناصرالدین‌شاه قاجار «كاخ صاحبقرانیه» را در این باغ كه در شمال دارالسلطنه تهران و نزدیك دارآباد بود،ساخت.

آخرین بنایی كه در دوران قاجار در این باغ ساخته شد كوشك احمدشاهی است، این مجموعه سال 1377 به ثبت ملی رسید.

كاخ صاحبقرانیه، كاخ موزه نیاوران، كوشك احمدشاهی، موزه جهان نما، موزه كتابخانه سلطنتی، موزه خودروهای اختصاصی كاخ نیاوران و باغ كتیبه ها از جمله بخش های مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران است.

تهرام/7245/1625