موسیقی سنتی زبان گویا و بیان غمها، شادیها و حماسه های یك قوم در گذر زمان است لذا خمیرمایه موسیقی قومی كه با طبیعت و اسطوره ها مانوس شده روحیه فداكاری، تقوا، وفای به عهد، پهلوانی، مردانگی، حب وطن، میهمانوازی و خصایصی از این دست است.
موسیقی سنتی خراسان همان موسیقی نواحی است كه به نغمه ها، سازها و نواهای مناطق و نواحی ایران مربوط می شود اما در جریان هجوم مدرنیته و تولد موسیقی پاپ و كلاسیك اندك اندك در همان روستاها باقی ماند و معدود هنرمندانی كه میراثداری شایسته برای اجدادشان بودند با انگشتان هنرمندانه خود توانستند ساز و آهنگ قدیمیان را در این سرزمین زنده نگه دارند.
در سالی كه گذشت همراه با درگذشت سه تن از هنرمندان بنام موسیقی مقامی خراسان مرثیه خوانی برای این هنر گرانسنگ آغاز شد.
آهنگ دلنشین 'نوایی نوایی' استاد 'غلامعلی پورعطایی' را همگان به یاد دارند. او چهره ماندگار موسیقی مقامی و دوتار نواز اثر ماندگار نوایی است كه آبان ماه پارسال بر اثر عارضه سرطان دار فانی را وداع گفت.
'ذوالفقار عسگریان' دیگر پیر موسیقی مقامی خراسان و استاد 'نورمحمد درپور' دوتار نواز خراسانی و از استادان بنام این نوع موسیقی از دیگر نوازندگان سنتی این خطه از ایران بودند كه چهره در نقاب خاك كشیدند.
خیلی دور نیست زمانی كه كلنگ ساخت پژوهشكده موسیقی مقامی در خاستگاه این هنر یعنی تربت جام بر زمین زده شد و آنان كه دغدغه هنر موسیقی سنتی داشتند امیدی در دلشان برای تداوم آن بوجود آمد اما در جای كلنگ دیگر بنایی ساخته نشد و این پژوهشكده در حد نوشته ای بر روی كاغذ باقی ماند.
ساخت این پژوهشكده از مصوبات دولت نهم بود كه اعتباری برای آن گذاشته نشد و به همین دلیل جزو پروژه های نیمه تمام باقی ماند.
سرپرست اداره موسیقی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تداوم موسیقی مقامی را از سوی فرزندان و شاگردان اساتید و پیشكسوتان متوفی این هنر میسر می داند.
محسن سمیع می گوید موسیقی سنتی خراسان دارای جایگاه بسیار ارزشمندی است و فعالیت رشته های مختلف موسیقی، كسب رتبه های بین المللی توسط نوازندگان و اساتید بنام این رشته و حضور آنان در كنسرتهای خارج از كشور نشانگر اقبال بلند موسیقی سنتی خراسان به ویژه موسیقی مقامی در سراسر جهان است.
وی با اشاره به اینكه پژوهشگران موسیقی خراسان را در دو بخش شمال و جنوب این منطقه بررسی می كنند افزود: این تقسیم بندی در عرصه موسیقی بیشتر به دلیل فرهنگ خاص مردم خراسان است كه سبب شده تغییرات محسوسی در نوع زندگی آنان بوجود آید.
سرپرست اداره موسیقی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی ادامه داد: بخش نخست موسیقی خراسان اختصاص به كوهپایه ها دارد و شامل موسیقی كوهپایه های هزارمسجد، الله اكبر، دامنه های اتك اسقیت می شود و بخش دوم را موسیقی جلگه ها شامل دامنه های كوهستانی جنوبی از جمله بینالود در جنوب خراسان تشكیل می دهد.
وی گفت: موسیقي كوهپایه اي توام با فریاد و پر از فراز و نشیب است كه در مقایسه با موسیقي بخشهاي جلگه اي قويتر، رساتر و گاه تندتر می باشد.
سمیع افزود: در مقابل موسیقي كوهپایه اي، موسیقي جلگه و دشت وجود دارد كه این نوع آهنگ ملایمتر، آرامتر و دروني تر است.
وی 'دوتار، سورنا یا پیق، قشمه، كمانچه، دهل و ني' را سازهای موسیقی سنتی منطقه شمال خراسان عنوان و بیان كرد: قسمت دیگر موسیقی مقامی خراسان را بخش 'موسیقی سازی' تشكیل می‌دهد كه در كنار كلام، نقش مهمی را در بیان فرهنگ و هنر این سرزمین دارد.
سرپرست اداره موسیقی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: متاسفانه اساتید بسیار ارزشمندی طی سال گذشته در خراسان رضوی از دنیا رفتند كه این موضوع باعث تاسف جامعه موسیقی كشور شد.
وی افزود: استادان عسگریان، پورعطایی و درپور به عنوان گنجینه ارزشمند موسیقی مقامی ایران شناخته می شوند لذا باید از آثار و هنر بجامانده از این اساتید ارزشمند استفاده مطلوب داشت.
سمیع همچنین با اشاره به فعالیتهای انجام شده طی ماههای اخیر برای گردآوری آثار گفت: آثار این اساتید در قالب كتاب و لوح فشرده صوتی و تصویری گردآوری شده است.
وی افزود: فرزندان و شاگردان بسیار زیادی از این اساتید موسیقی مقامی به جای مانده اندكه می توانند راه این بزرگان را ادامه دهند لذا باید به ماندگاری این هنر برای سالهای بعد اطمینان داشت.
سرپرست اداره موسیقی اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی گفت: فرزند استاد پورعطایی در عرصه موسیقی مقامی دارای سبك است و می تواند راه پدر را ادامه دهد و در این میان قطعا اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی از فعالیتهای آنان حمایت می كند.
وی همچنین به شكل گیری كارگاههای تخصصی بررسی آثار اساتید بزرگ موسیقی مقامی در مشهد و دیگر شهرهای خراسان رضوی اشاره و بیان كرد: موسیقی شمال و جنوب خراسان در قالب یك موسیقی واحد به لحاظ پژوهشی و آموزشی مورد پیگیری قرار می گیرد و اقداماتی در این راستا از سوی دولت انجام می شود.
وی تاكید كرد: حمایت از آثار ارزشمند برجای مانده از هنرمندان بزرگ خراسان رضوی به ویژه موسیقیدانانی كه در طول یك سال گذشته به رحمت ایزدی پیوستند یكی از رویكردهای اصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
7498/1858
مشهد - ایرنا - سهم موسیقی خراسان رضوی از اشكها و لبخندهای هنر در سالی كه گذشت اشك و آهی برای نوازندگان مقامی این خطه بود، آنان كه خود را وامدار هنری كهن از این سرزمین می دانستند و آن را با سرپنجه هنرمندانه خویش حفظ نموده بودند.
