حمل ‌و نقل عمومي تهران؛ آنچه هست و آنچه بايد باشد

تهران براي وضعيت فعلي به 150كيلومتر متروي جديد و 4هزار اتوبوس نو نياز دارد اما در سال‌هاي اخير دولت به پرداخت حق مردم تهران توجهي نكرده است. 2قانون مهم در اين زمينه به تصويب قوه مقننه رسيده است تا سندي بالادستي براي رويه تعامل دولت و مديريت شهري باشد اما هنوز اين دو قانون با شرايط اجرا فاصله زيادي دارند.

اين در حالي است كه به گفته سيد‌جعفر تشكري‌هاشمي معاون حمل‌ونقل و ترافيك شهرداري تهران هم‌اكنون پايتخت 152كيلومتر مترو با 90ايستگاه دارد. در بخش اتوبوسراني نيز حدود 7هزار اتوبوس در تهران خدمت‌رساني مي‌كنند كه در 4سال اخير سهم سالانه هزار اتوبوس به تهران اختصاص نيافته است.



* دو قانون در قاب فراموشي

براساس طرح جامع ترافيك تهران بايد 75درصد از سفرهاي درون‌شهري توسط حمل‌ونقل عمومي انجام شود كه اين رقم هم‌اكنون 59درصد است. اين طرح كه در خرداد1387 به تصويب رسيده افق‌هاي حمل‌‌ونقل عمومي در پايتخت را مشخص مي‌كند. بر اين اساس بايد تا سال1404 براي روزانه 25.5ميليون جابه‌جايي در شبكه معابر تهران برنامه‌ريزي صورت گيرد كه 18ميليون سفر آن سواره خواهد بود.

فارغ از مصوبه مذكور، طبق قانون توسعه حمل‌ونقل عمومي و مديريت مصرف سوخت مصوب دي1386 مجلس شوراي اسلامي «دولت مكلف است در جهت توسعه حمل‌ونقل درون‌شهري و برون‌شهري كشور و مديريت بر مصرف سوخت نسبت به بهينه‌سازي‌ عرضه خدمات حمل‌ونقل، بهينه‌سازي‌ تقاضاي حمل‌ونقل، بهينه‌سازي‌ مصرف انرژي، بهينه‌سازي‌ توليد خودرو و خروج بنزين و گازوئيل از سبد حمايتي از ابتداي سال1391 هجري شمسي اقدام كند.»

اين قانون در همان سال به‌دست دولت رسيد اما از همان سال روند بي‌توجهي به حمل‌ونقل تهران شروع شد. پيش از اين حتي مسعود رنجبريان مديركل برنامه‌ريزي معاونت حمل‌ونقل و ترافيك شهرداري تهران تأكيد كرده بود كه براساس مصوبه شوراي اقتصاد، مقرر است طي 5سال، تعداد 17هزار دستگاه اتوبوس به شهرداري‌هاي كل كشور تحويل داده شود و درصورتي كه 30درصد اين تعداد نيز به شهر تهران اختصاص پيدا كند، مي‌توانيم اميدوار باشيم ظرف مدت 5سال، 5100دستگاه اتوبوس يعني هر سال بيش از يك‌هزار دستگاه اتوبوس به تهران تحويل داده شود.

سيد جعفر تشكري هاشمي معاون حمل‌ونقل و ترافيك شهرداري تهران هم در‌اين‌باره معتقد است: اگرچه در تهران سالانه حدود 30كيلومتر مترو ساخته شده و اتوبوس‌هاي مورد نياز شهر هم از سوي شهرداري تهيه مي‌شود، اما قرار نيست همه فشارها روي مديريت شهري تهران و مردم اين كلانشهر باشد. زمان آن رسيده كه مطالبه سهم مردم تهران از بودجه حمل‌ونقل عمومي را از دولت مورد تأكيد قرار دهيم.



* نقشه راه

طبق نص صريح هر 2 قانون يادشده برآورد شده است كه 25درصد سفرها توسط وسايل نقليه شخصي و 75درصد توسط حمل‌ونقل عمومي و نيمه‌عمومي انجام گيرد. سهم تعيين شده براي مترو در اين طرح 30درصد، اتوبوس 22درصد، ميني‌بوس 3درصد و تاكسيراني 20درصد است.

همچنين فراهم كردن سيستم حمل‌ونقل يكپارچه و توسعه سيستم‌هاي حمل‌ونقل عمومي كارا با ارتقاي سطح سرويس آنها، كاهش تقاضاي سفر سواره و افزايش سهم نقليه عمومي اعم از قطار شهري، اتوبوسراني و ساير سيستم‌هاي حمل‌ونقل عمومي، افزايش سهم سفرهاي غيرموتوري مانند پياده‌روي و دوچرخه‌سواري با توجه به سازگاري آنها با محيط‌زيست و جلب اعتماد شهروندان نسبت به وسايل نقليه عمومي ازجمله اهداف تأكيد شده در طرح جامع ترافيك تهران است كه بيشتر اين موارد هم‌اكنون در قالب طرح‌هاي آزمايشي اجرا شده و در انتظار كمك دولت براي پيشبرد و اجراي نهايي است.

براساس طرح جامع ترافيك تهران تا افق1404 بايد 460كيلومتر در 15خط سيستم ريلي تهران احداث شود كه 380كيلومتر آن درون‌شهري خواهد بود. در بخش اتوبوسراني 400خط با حضور 11هزار دستگاه با ظرفيت جابه‌جايي 22درصدي سفرهاي درون‌شهري و توسعه 150كيلومتري خطوط تندرو به همراه 12پايانه چندمنظوره درون‌شهري بايد احداث شود.

از سويي ارتقاي فرهنگ ترافيك از طريق انتقال آموزه‌هاي ترافيكي و جلب مشاركت عمومي شهروندان، ايجاد هماهنگي بين كاربري زمين و سيستم حمل‌ونقل و افزايش مشاركت بخش خصوصي در حمل‌ونقل شهري، بهينه‌سازي‌ جريان ترافيك در معابر شهري از طريق اعمال مديريت ترافيك، بهينه‌سازي‌ مصرف سوخت، كاهش آلودگي‌هاي محيط‌زيستي و وسايل نقليه از ديگر اهداف تعيين شده در طرح جامع است.



* حلقه گمشده نظارت

ناگفته پيداست كه براي تحقق اهداف طرح جامع ترافيك تهران بايد اصلاح قيمت سوخت وسيله نقليه شخصي، تأمين به موقع منابع مورد نياز توسط دولت، همراهي و همكاري دستگاه‌هاي دست‌اندركار در اجراي پروژه‌هاي ترافيكي، ايجاد نظام پايش و نظارت مستمر در زمينه تحقق راهبردهاي طرح صورت گيرد كه كمك دولت در اين راه مي‌تواند مؤثر باشد.

روزنامه همشهري

1625