به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، نمایشگاه بین المللی كتاب تهران امسال بیست و هشتمین دوره خود را سپری می كند و هرساله خیل عظیمی از اقشار و طبقات جامعه و گروه های مختلف فكری و اصحاب قلم را به سوی خود می كشاند؛ اما آیا این افراد آن گونه كه باید و شاید از این نمایشگاه بهره مند می شوند و این فضا می تواند بر میزان سرانه مطالعه در كشور نقش داشته باشد؟
براساس یافته های پژوهشی كه توسط شورای فرهنگ عمومی و با عنوان وضعیت گذران وقت مردم شهری و روستایی كل كشور در سال 1390 انجام شد، میزان زمان اختصاص داده شده متوسط به مطالعه در میان مردم ایران 12 دقیقه است. همین زمان را مقایسه كنید با كشوری مانند فنلاند كه متوسط مطالعه در میان مردم آن 44 دقیقه است. اگرچه آمارها همیشه نمی توانند به صورتی دقیق محاسبات خود را انجام دهند، اما دور از واقعیت هم نیستند. آمارهای مختلف از كانون های متنوع دست به ارزیابی سرانه مطالعه در كشور زده اند و تقریباً نتایج حاصل از آن ها، حاكی از میزان بسیار اندك سرانه مطالعه در كشور بوده است. از سویی انتظاری كه از تأثیر نمایشگاه بین المللی كتاب بر این مسئله می رود با واقعیت های موجود در جامعه همخوانی ندارد.
نیكی ایوبی زاده مدیر انتشارات كتابخانه مجلس شورای اسلامی، با كم اثر جلوه دادن تأثیرگذاری نمایشگاه بین المللی كتاب تهران در رشد سرانه مطالعه در كشور به ایرنا گفت: شبستان بیشتر به فروشگاه شبیه است تا نمایشگاه. طبعاً عموم مردم برای خرید كتاب به نمایشگاه می آیند نه برای اینكه چه كتاب ها و منابعی نمایش داده شده است.
این مدیر نشر راهكاری را پیش روی برگزاركنندگان نمایشگاه قرار داد كه بر اساس آن، چند روز نخست این نمایشگاه -همچون نمایشگاه های كتاب در سایر نقاط جهان- به نویسندگان، پژوهشگران و دانشجویان اختصاص داده شود و سپس فضایی را به وجود آورد تا دیگر اقشار و طبقات جامعه در نوبت دیگری از مواهب آن برخوردار شوند.
سهام الدین چراغی، 36 ساله، كارمند و دانشجوی دوره دكتری فیزیك دریایی نیز دقیقاً همین ارزیابی را داشت و عنوان كرد : نمایشگاه بیشتر به بنگاهی اقتصادی برای ناشران تبدیل شده است و این سیستم درآمدزایی ناشران، آنان را از هدف اصلی خود كه همانا تأثیرگذاری فرهنگی و ارتقا سطح مطالعه شهروندان است، دور خواهد كرد.
داود آقا رفیعی، عضو هیئت علمی سازمان مركز اسناد جمهوری اسلامی، نمایشگاه را فاقد هدف مشخصی دانست. وی میزان مشكلات، ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی در جامعه را معطوف به این نكته كرد كه نمایشگاه نتوانسته است در میزان رشد مطالعه در كشور مفید واقع شود و تنها بر قشر خاصی تأثیر گذار است.
وی در ادامه به نكته مهمی اشاره كرد و گفت: عدم حضور كتابخانه های عمومی در این دوره از نمایشگاه محسوس است؛ چرا كه این كتابخانه ها عاملی اساسی در جهت ارتقاء سطح مطالعه در جامعه به شمار می آیند.
این عضو هیئت علمی سازمان مركز اسناد، همچنین اظهار كرد:اگر بتوان برگزاری نمایشگاه را هر ساله در شهرهای دیگر كشور و به صورت چرخشی برگزار كنیم، مفیدتر واقع خواهد شد.
مرتضی شجاعی، مدیر بازرگانی انتشارات آستان قدس رضوی، پایین بودن میزان مطالعه در كشور را یك متغیر كلان دانست و افزود: تا زمانی كه عامه مردم درگیر نیازهای اولیه زندگی خود باشند، به كتابخوانی آنچنان كه باید توجهی نخواهند كرد؛ در شرایطی كه یك تنش یا بحران اقتصادی به وجود آید، كتاب نخستین كالایی است كه در سبد خانوار حذف خواهد شد.
مجتبی فراهانی از كارشناسان انتشارات تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، درباره موضوع تأثیر نمایشگاه بر میزان افزایش سرانه مطالعه در كشور گفت: ناشران در فضای نمایشگاه می توانند با شرح اجمالی از آثارشان در جذب مخاطب مؤثر واقع شوند؛ به طوری كه عموم مردم صرفاً با عنوان كتاب روبه رو نشوند و در روی آوردن به كتابخوانی تهییج شوند.
این كارشناس نشر برخلاف نظر عده ای، كمتر شدن استقبال بازدیدكنندگان از نمایشگاه كتاب امسال را نسبت به سال های پیش به معنای تخصصی تر شدن مخاطبان عنوان كرد. فراهانی افزود: تأثیرگذاری میزان مطالعه در جامعه فرایندی است كه باید از همان اوان كودكی در ذهن افراد نهادینه شود.
نكته ای كه شاید در میان خیل عظیم جامعه در مورد نمایشگاه بین المللی كتاب تهران مغفول واقع شده این است كه آیا اساساً برگزاری این نمایشگاه برای نمایش كتاب است یا فروش آن؟ همانطور كه همواره در كشور خود شاهد بوده ایم هدف بسیاری از افراد از مراجعه به این نمایشگاه، تهیه كتاب های مورد نیاز با قیمت ارزان تر است. حال آیا این مسئله تأثیری بر میزان سرانه مطالعه داشته است یا خیر؟ سینا جعفری مدیر تولید نشر ثالث در این باره به ایرنا گفت: عموم مردم در طول سال اقدامی در جهت خرید كتاب نمی كنند و در انتظار آغاز برپایی نمایشگاه می نشینند. این در حالی است كه در تمام دنیا نمایشگاه كتاب محلی برای نمایش كتاب است و نه فروش آن! این كارشناس، برگزاری نمایشگاه با هدف و ماهیت فروش كتاب را به زیان كتاب فروشی های عمومی در سطح كشور دانست و نهادها را به تغییر رویه در این مورد توصیه كرد.
وی در ادامه افزود: فروش كتاب در نمایشگاه نباید موجب شود كه كار كتاب فروشان با ركود مواجه شود و هیچ رغبتی به ادامه كار نداشته باشند. از سویی این مشكل منجر به فاصله میان مخاطب و كتاب می شود؛ چرا كه تنها 10 روز از سال را به خرید كتاب اختصاص می دهند.
گرانی قیمت كتاب نیز از دیگر مسائلی بود كه در این نمایشگاه انتقادهای فراوانی را روانه ناشران كرد. فرشاد عزیزی، دانش آموخته رشته اقتصاد از دانشگاه مفید قم، از جمله ناراضیان گرانی قیمت كتاب بود كه قیمت نسبی هركتاب را چیزی معادل 50 هزار تومان تخمین زد و گفت: یك دانشجو چگونه می تواند حتی با وجود تخفیف، اقدام به خرید كتاب های مورد علاقه خود كند. از این رو گرانی خود به عاملی تبدیل شده است كه مردم را از فضای كتاب و كتابخوانی دور می كند.
براساس این گزارش، نمایشگاه بین المللی كتاب تهران نتوانسته است آنطور كه باید و شاید انتظارات اقشار مختلف جامعه را برآورده سازد و به خواسته آنان جامه عمل بپوشاند؛ در حدی كه نقش این رویداد فرهنگی بزرگ در رشد سرانه مطالعه كشور كمرنگ ارزیابی می شود. گویا اشتهای ناشران در مزه كردن سود حاصل از فروش كتاب ها موجب شده است كه از خود سلب مسئولیت كنند و هرسال كه می گذرد، با همان سنت گذشته پرونده خود را ببندند. زمانی كه ذهنیت جامعه نسبت به نمایشگاه در این امر خلاصه می شود كه هر ساله برای خرید كتاب خود را به این مكان برسانند، به طور ناخواسته این مسئله در اذهان متبادر می شود كه تنها هدف متعالی این رویداد در توسعه اقتصادی آن است نه مسئولیت حقیقی كه ناظر بر رشد سرانه مطالعه در كشور باشد.
بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی كتاب تهران كه از 16 اردیبهشت ماه امسال در مصلی تهران با مشاركت بیش از 5300 ناشر آغاز شد ، روز شنبه و همزمان با مبعث حضرت رسول اكرم (ص ) به كار خود پایان می دهد.
فراهنگ **آ.آ**1601**
تهران-ایرنا- این روزها شاهد مهم ترین رویداد فرهنگی در كشورمان هستیم كه بی تردید دیگر حوزه ها و عرصه های فرهنگی جامعه را هم تحت الشعاع خود قرار داده است؛ به طوری كه شاید پربیراه نباشد كه عظمت این رویداد، سایر عرصه های فرهنگی كشور را تحت تاثیر قرار داده باشد.
