زینت دهنده ی سجده گاه عاشقان

امام سجاد(ع) در پنجم شعبان 38 هجری قمری در مدینه چشم به جهان گشود، فرزند امام حسین(ع) و شهربانو بانوی پاكدامن و درست كرداری بود كه ام الائمه نامیده می شد.

زین الصالحین، وارث علم النبیین، وصی الوصیین، خازن وصایا المرسلین، امام المومنین، منار القانتین، الخاشع، المتهجد، الزاهد، العابد، العدل، البكاء، ذو الثفنات، امام الامه، الزكی و الامین السجاد از لقب های این امام همام به شمار می رود كه مشهورترین آنها سجاد و زین ‌العابدین است. ابا محمد و ابوالحسن ثانی نیز كنیه ی این پیشوای چهارم شیعیان محسوب می شود. امام سجاد(ع) در زهد، تقوا، شجاعت، عفو، جوانمردی، فصاحت و بلاغت، حلم و تواضع شباهت زیادی با جد بزرگوارش امام علی(ع) داشت.

صحیفه ی سجادیه مجموعه ی كاملی از دعا، معارف، سیاست، اخلاق و اجتماعیات اسلام محسوب می شود و دربردارنده ی حقانیت شیعه و اهل بیت، انتقاد از ظلم و ظالم، سفارش به حق و حقیقت و به صورت كلی آموزش یك دوره از معارف اسلامی است كه امام زین العابدین(ع) به جهان اسلام عرضه داشت. پژوهشگران به دلیل ویژگی های خاص این كتاب نام هایی همچون اخت القرآن، انجیل اهل بیت و زبور آل محمد بر آن نهاده اند.

اگر چه امام سجاد(ع) به دلیل بیماری نتوانست در حماسه ی عاشورا حضور یابد، اما ادامه ی زندگی ایشان عامل بقای اسلام بود، بدین دلیل كه این امام همام به همراه حضرت زینب(س) از آرمان های قیام كربلا نگهداری كردند و با نشر هدف های این نهضت، تاریخ عاشورا را جاودان ساختند.

ایشان پس از شهادت امام حسین(ع) و یاران با وفایش در صحرای كربلا، عهده دار وظیفه ی امامت شد و در دوران خلافت افرادی همچون یزید بن معاویه، عبدالله بن زبیر، معاویه بن یزید، مروان بن حكم، عبدالملك بن مروان و ولید بن عبدالملك به هدایت و راهنمایی مردم پرداخت و با حاكمان ظالم مبارزه كرد.

امامت ایشان 34 سال به طول انجامید، این امام همام در این سال ها از حقوق مردم مسلمان در برابر ظالمان و مستبدان حمایت كرد و در راه گسترش دین اسلام، تلاش های بی شماری را به انجام رساند.

سرانجام امام سجاد(ع) در 55 سالگی به وسیله ی هشام بن عبدالملك در مدینه مسموم شد و به شهادت رسید. اكنون مزار ایشان در آرامگاه بقیع میعادگاه عاشقان و دوستدران اهل بیت(ع) است.

**پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در گفت و گو با «حجت الاسلام محمدحسن اختری» دبیركل مجمع جهانی اهل بیت(ع) و مشاور ویژه رییس جمهوری در امور فلسطین به بررسی دوران پیشوایی امام زین العابدین(ع) پرداخته است.

حجت الاسلام محمد حسن اختری با بیان اینكه آغاز امامت حضرت سجاد(ع) همزمان با اختناق و خفقان حاكم بر جامعه بود، گفت: این امام همام دوران بسیاری سختی را سپری كرد چرا كه امامت ایشان پس از حكومت معاویه بن ابی سفیان و پسرش یزید روی داده بود. معاویه پس از شهادت امام علی(ع) با امام حسن(ع) به مبارزه پرداخت و بعد از شهادت پیشوای دوم مسلمانان، ولایت زدایی را آغاز كرد و می كوشید كه هر فرد را كه در مكه، مدینه و مناطق مختلف گرایش به ائمه اطهار(ع) داشت از مقابل خود بردارد. در دوره ی حكومت یزید نیز نهضت عاشورای امام حسین(ع) در سال 61 هجری قمری رخ داد. بنابراین امام زین العابدین(ع) پس از شهادت پدر، در شرایطی به امامت رسید كه سختی ها و فشارهای حكومت روز به روز بر جامعه افزوده می شد.

مشاور ویژه رییس جمهوری در امور فلسطین در ادامه اظهار داشت: در سال های نخست پیشوایی امام سجاد(ع) حادثه های تلخی به وسیله ی یزید خلیفه ی ستمگر، رخ داد كه از آن جمله می توان به حادثه حره، حمله به مدینه و شهادت بسیاری از یاران پیامبر و دوستداران ائمه، حمله به قوم بنی هاشم و تبعید برخی از آنان به شام و مصر با هدف متفرق كردن خاندان پیامبر(ص) و آتش گرفتن خانه ی كعبه اشاره كرد. در چنین شرایطی مردم نمی توانستند به دلیل فشارهای موجود با امام خود ارتباط برقرار كنند. در تاریخ آمده است كه تنها تعداد انگشت شماری از مردم به صورت رسمی هواداری خود را از ایشان اعلام می كردند و از آن جمله می توان سعید بن جبیر را نام برد كه مشركان وی را به شیوه ی دردناكی به شهادت رساندند. در این شرایط ناهنجار جامعه، امام(ع) می بایست راهی را برای ایفای نقش رهبری و پیشوایی خود انتخاب كند كه دارای كمترین خسارت بر مردم و بیشترین تاثیر بر آنان باشد، كه سرانجام ایشان علاوه بر راهنمایی مردم و انجام برنامه های مختلف به وسیله ی برخی یاران خود همچون ابوحمزه ثمالی در كوفه، بصره و دیگر شهرها، به موضوع دعا و عبادت در پیشگاه خداوند و ارایه دعاهای مختلف روی آوردند.

وی در ادامه تصریح كرد: دعا شیوه ی گفت و گوی انسان با پروردگار محسوب می شود و ائمه معصومین(ع) كه منبع علم و روحشان از وحی و منابع الهی است، آداب سخن گفتن با خداوند را به خوبی می دانند. امام سجاد(ع) با دعاهای خود تمامی مردم را به روش دینی صحیح آشنا كردند و آنان را به طرف خدا رهنمون ساختند. مجموعه دعاهای صحیفه ی سجادیه، دعاهایی را در بردارد كه امام(ع) به این وسیله معاشرت اجتماعی و آداب و رسوم دینی را به مردم منتقل می كرد. هر دعا در این كتاب یك شیوه ی گفت و گو با خداوند است كه تعلیمات دینی، اخلاقیات و اصول دین را به انسان آموزش می دهد. در دعاهای این كتاب به نحوه ی ارتباط و رفتار انسان با همنوعان خود در جامعه و نسبت به خانواده اشاره شده است. همچنین در این رساله دعاهای بسیار مختلفی وجود دارد كه از آن جمله می توان دعا برای مرزبانان، لشكریان اسلام، رویارویی با ظلم و ستم و بردباری و صبوری در برابر سختی ها و ... را نام برد.

دبیركل مجمع جهانی اهل بیت(ع) با بیان اینكه در مجموعه دعاهای صحیفه سجادیه بر ارتباط با جامعه بسیار تاكید شده است، گفت: امام سجاد(ع) در این دعاها زندگانی دینی انسان را روشن می كند و می فرماید كه وظیفه ی انسان تنها خوردن و آشامیدن و عبادت نیست بلكه فرد باید به خداوند توكل داشته باشد و از او یاری بخواهد و وظیفه های خود را در جامعه به درستی انجام دهد. رساله ی حقوق امام زین العابدین(ع) گنجینه ی ارزشمند به یادگار مانده از امام چهارم شیعیان است. این رساله نامه ای بود كه این امام همام به نگارش درآورد و در آن حقوق انسان در ارتباط با خداوند، والدین، همسر، فرزندان و خویشاوندان را به صورت كامل شرح داد. ایشان در این كتاب به تمام زمینه های ارتباطی انسان توجه كرده اند و حتی رابطه با حاكمان، معلم و شاگرد را شرح داده اند. مسوولیت اجتماعی و وظایف فردی از جمله موارد مطرح شده در این رساله است كه برگرفته از وحی خداوند و كلمات و منابع علمی و سرچشمه های دانش خروشان به ارث رسیده از پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) محسوب می شود و الگوی خوبی برای جامعه است. رساله ی حقوق امام سجاد(ع) بر تمامی مسایل مطرح شده حقوقی جهان برتری دارد و برجسته ترین نظام حقوقی جامعه ی بشری برای مسلمانان و غیرمسلمانان است. امام زین العابدین(ع) ارتباط با مردم را هرگز فراموش نمی كرد و برای دستگیری از فقیران و محرومان، شب ها كیسه های نان و خرما را به در خانه ی مردم تهی دست می برد. ایشان زندگی متواضعانه ای داشت و از نظر بهره مندی از زندگی در خوراك، پوشاك و هزینه های عمومی زندگی بسیار صرفه جو بود و در عبادت، سجده، خضوع و خشوع بسیار اهتمام داشت.

حجت الاسلام محمدحسن اختری در پایان خاطر نشان كرد: در جامعه ای كه برده داری رواج داشت امام سجاد(ع) بر آزادسازی بردگان و حق آزادی انسان تاكید بسیار داشت و پس از مدتی فعالیت بردگان و ارایه ی آموزش های دینی لازم آنها را آزاد می ساخت. در روایت ها آمده است كه امام چهارم شیعیان(ع) در روز عید فطر ده ها برده را آزاد می كرد.

از: مرضیه دهقانی(گروه اطلاع رسانی)

پژوهشم**9165**2002**9131