آيين و رسوم ماه مبارك رمضان در بلوچستان

دراين مطلب آمده است: ماه مبارك رمضان از جمله ماه هاي مهم معنوي مسلمانان است كه در استان مردم بلوچ سيستان و بلوچستان به خاطر پيشينه فرهنگي غني با استقبال مردم و با آيين هاي خاص برگزار مي شود.

رمضان ماه ميهماني خداست چهره‌ شهرها و روستاهاي سيستان و بلوچستان از نيمه‌ ماه مبارك شعبان دگرگون مي ‌شود و ‌ مردم به جنب و جوش و تكاپو افتاده و خود را براي استقبال از ماه مبارك رمضان؛ ماه عبادت، ماه پرهيز از گناه، ماه پالوده شدن از دوگانگي و ماه نزديك شدن به پروردگار آماده مي كنند.

چند روز قبل از آغاز ماه رمضان، مردم به نظافت و پاكسازي خانه‌ ها، محله ‌ها، تيمچه ‌ها، بازارها، دكانها، مساجد و حسينيه ‌ها مي ‌پردازند، خانه ‌تكاني، تميز كردن و تهيه مايحتاج ماه رمضان از دل‌ مشغوليهاي اين روزهاي مردم است. اكثر زنان مسن و كساني كه سن و سالي گذرانده‌اند جهت نظافت مساجد محله يا روستاي خود به آنجا مي‌روند. بعد از نظافت مساجد زنان به روشن كردن مشك و دود دادن ماده ايي خوشبو به نام سوچكي«suochaki» كه اين ماده خوشبو بيشتر از كشورهاي حاشيه خليج هميشه فارس يا پاكستان تهيه مي‌شود، مي‌پردازند.

نقش كليدي زنان بلوچ در برگزاري آيين هاي مربوط به ماه رمضان

پايبندي به رسوم و سنت پيشينيان در مسائل مذهبي و اجتماعي برگرفته از تمدن و فرهنگ غني مردم يك منطقه است كه از اين حيث مردم بلوچستان سرآمد ديگر اقوام ايران زمين هستند، به طوري كه هنوز سنت گذشتگان خود را در برگزاري آداب و رسوم ماه رمضان حفظ كرده‌اند.

در ماه مبارك رمضان رسم پسنديده و شايسته اي در بخشهاي از استان سيستان و بلوچستان رواج دارد بدين شكل كه بچه هاي نوجوان خانواده كه براي نخستين بار روزه مي گيرند از سوي پدر بزرگ يا پدر خانواده مورد تشويق قرار مي گيرند.

زنان بلوچ در برگزاري آيين‌هاي مربوط به ماه مبارك رمضان نقش كليدي دارند. مديريت بيشترين امورات مربوط به اين ماه توسط آنان طي آيين‌هاي خاص به پا داشته مي‌شود.

در فقه اهل تسنن هر شب به همراه نماز عشا، نماز 20 ركعتي اقامه مي‌شود كه به آن 'تراويح' مي‌گويند و از منظر اهل سنت اين نماز كه ويژه ماه مبارك رمضان است، فضائل زيادي دارد و خواندن آن براي روزه داران لازم است.

در گذشته معمولاً زنان نماز تراويح را در منزل مي‌خواندند اما امروزه درهاي بيشتر مساجد شهرهاي بزرگ به روي زنان نمازگزار باز است، البته زنان بلوچ در طول سال فقط يك ماه آن هم در ماه مبارك رمضان صرفاً براي اقامه نماز تراويح كه با ختم قرآن همراه است، به مساجد مي‌روند.

تباهنگ خوراك لذيذ مخصوص سحري مردمان بلوچ

اصلي‌ترين خوراك مخصوص ماه مبارك رمضان تباهگ tabaheg است و اين خوراك كه مخصوص سحري مردمان بلوچ به شمار مي‌رود معمولا با مخلوطي از برنج و گوشت خشك شده پخت مي‌شود و بسيار خوشمزه و لذيذ است و همچنين طرفداران فراواني حتي در ميان غير بلوچ‌هاي اين منطقه نيز دارد.

گوشتِ گوسفندهايي را كه سر مي بريدند به صورت ورقه اي چاك مي زدند و با نمك و دانه هاي خشك شده اناركه چرخ شده يا در واقع همان پودرانار(در لهجه ي محلي؛انار دانَگ گفته مي شود)مخلوط مي كردند.

از ديگر رسومات اين ماه در بلوچستان تهيه چانگال «changal» است، اين خوراك نيز اكثرا در ماه مبارك رمضان بر سر سفره افطار مورد استفاده قرار مي‌گيرد و مواد اوليه آن خرما، خمير نيمه پخته، روغن محلي حيواني و افزودني‌هاي معطر است. چانگال جزو شيريني‌هاي محلي ثابت سفره‌هاي افطار است، طرفداران اين شيريني مخصوص بلوچي به جز ايام رمضان نيز آن را تهيه و صرف مي‌‌كنند.

پاكورا محبوب‌ترين غذا براي افطاري نزد مردم بلوچستان و پاكستان

پاكورا از تركيب و سرخ كردن موادغذايي مختلف از جمله مرغ، پياز، سيب‌زميني و اسفناج تهيه مي‌شود.

پاكوراي مرغ يكي از معروف‌ترين انواع پاكوراست كه در برنامه غذايي اغلب مردم كشورهاي آسيايي وجود دارد.

اين غذاي لذيذ پاكستاني جايگاه ويژه‌اي را در بين مردم اين كشور براي صرف در هنگام افطار به خود اختصاص داده است.

از ديگر غذاهاي محلي كه مي‌توان آن را بر سرسفره‌هاي افطار در بلوچستان يافت غذاهايي مثل حلوا شكري، حلوا شيرگي، خرما بريز، خرما شيرگي، كتوك، هارگ، انواع لبنيات محلي، نان روغني، مرباي خرما، انواع ترشي‌هاي مختلف مثل ترشي ليمو، ترشي انبه و… است. چند روز مانده به پايان ماه مبارك رمضان شهرهاي بزرگ و مراكز خريد به صورت چشمگيري شلوغ مي‌شوند و مردم شهرهاي كوچك و روستاها جهت تهيه ملزومات عيد خود را به شهرها مي‌رسانند.

از زمان‌هاي گذشته، برگزاري اعياد و مناسبت‌هاي مختلف در ميان اقوام ايران زمين، يادآور برپايي رسوم و آئين‌هاي خاصي در هر منطقه‌اي از اين سرزمين بوده كه ايرانيان در برگزاري مراسم‌هاي ملي، مذهبي و قومي خود توجه و اهتمام ويژه‌اي دارند.

مراسم عيد سعيد فطر و قربان از جايگاه متعالي در بين مسلمانان جهان برخوردار است و اين آداب و رسوم در استان سيستان و بلوچستان نيز محفوظ مانده است.

8006/6081