كشف پایه های كاخ جهان نما و حوضچه ای مربوط به دوران صفوی در اصفهان

مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان عصر شنبه در گفت وگو با ایرنا ضمن اعلام این خبر گفت: برای كشف پایه های كاخ جهان نما، مطالعات كارشناسی و باستان شناسی توسط اداره كل میراث فرهنگی اصفهان و زیر نظر پژوهشكده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی در محدوده میدان امام حسین (ع) ( دروازه دولت) انجام شده است .

این آثار پس از كاوش های تیم كارشناسان وابسته به پژوهشكده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی كشف شده و قرار است پس از بررسیهای دقیق برای ثبت آنها در اثار ملی اقدام شود.

پاییز سال گذشته نیز تیم كارشناسان میراث فرهنگی در یكی از ایستگاههای قطار شهری اصفهان به سازه های تاریخی بر خورد كرد كه مطالعات لازم انجام و مقرر شد براساس نظرات شورای فنی سازمان میراث فرهنگی و نظرات كمیته راهبردی قطارشهری اصفهان ، تغییراتی در این ایستگاه بوجود آید.

مدیركل میراث فرهنگی استان اصفهان درباره اظهارات برخی كارشناسان تاریخ مبنی بر اینكه آثار تاریخی دیگری در محدوده میدان امام حسین (ع) اصفهان تا میدان امام (ره) در زیر خاك وجود دارد، تصریح كرد: در مورد اصفهان گمانه زنی ها و فرضیات زیادی وجود دارد و ممكن است برخی از فرضیات واقعیت داشته باشد اما تا كاوشی انجام نشود نمی توان درباره این فرضیات اظهارنظر كرد.

وی تصریح كرد: سایت كاخ جهان نما نیز بر اساس فرضیات و گمانه زنی ها كه مطالعات علمی بر آنها انجام شد، پس از عملیات كاوش كشف شد.

كاخ جهان نما آز آثار مربوط به دوره صفویه است كه در زمان قاجار تخریب شده است. شمار زیادی از مورخان و پژوهشگران تاریخ بر این باورند كه بخش بزرگی از پیشینه تاریخی اصفهان قدیم در لایه های زیرین این خطه نهفته است و بدین سبب هر گونه عملیات عمرانی و توسعه شهری كه مسلتزم حفاری و كند و كاو در لایه های زیرین خاك در بافت كهن اصفهان است باید با دقت و احتمال برخورد به اثری تاریخی انجام شود.

هم اكنون عملیات حفاری و احداث ایستگاه قطارشهری در میدان امام حسین (دروازه دولت) اصفهان در حال اجراست و از هنگام آغاز این عملیات تاكنون آبراهه های تاریخی و نیز پایه های كاخ جهان نما در محدوده این حفاری از سوی باستان شناسان كشف شده است.

قطار شهری كه از میان بافت كهن اصفهان می گذرد یكی از مناقشه برانگیزترین طرح های عمرانی شهر اصفهان در یك دهه اخیر بوده است و اجرای آن همواره نگرانی تاریخ دانان ، باستان شناسان و كارشناسان میراث فرهنگی از احتمال آسیب رسانی به آثار تاریخی را در پی داشته است.

از طرفی ، علی شجاعی اصفهانی سرپرست هیأت كاوش در این محل گفت : اكنون می توان با اطمینان از ابعاد كاخ و چگونگی ساخت آن سخن گفت زیرا در جنوب كاخ نیز نخستین حوض خیابان چهارباغ از دوره صفویه نمایان شده و در شمال آن نیز بخش هایی از دیواری به دست آمد كه می توان آن را مرتبط با ورودی دولتخانه صفوی دانست.

وی ادامه داد: در میراث مكتوب اعم از متون تاریخی و نقشه های قدیمی از چنین آثاری صحبت شده بود كه یافته های جدید توانست محل دقیق و جزییات مهمی از آن ها را برای ما آشكار كند.

وی اضافه كرد: شواهد به دست آمده امكان تصحیح گفته های پیشین در رابطه با این آثار را فراهم كرده و در شناخت دقیق تر و تخمین دیگر آثار دولت خانه و خیابان چهارباغ كمك شایانی به اصفهان شناسان و صفوی شناسان خواهد داشت.

این باستان شناس افزود : گرچه تخریبهای صورت گرفته توسط ظل السلطان در دوره قاجار و بی توجهی های كه پس از آن به این محوطه ارزشمند شده صدمات جبران ناپذیری بر آثار وارد آورده است، اما همچنان می توان فهم خوبی از آثار صفوی به دست آورد.

براساس گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی : طبق شواهد بدست آمده طول شمالی - جنوبی كاخ جهان نما 17.5 متر بوده و بخش هایی از محدوده شرقی - غربی كاخ همچنان در زیر آسفالت دو طرف خیابان باقی مانده است.

به گفته سر پرست هیات كاوش ، شواهدی از آثار قبل از دوره صفوی، اعم از منقول و غیرمنقول را نیز به دست آمده كه در مشخص كردن وضعیت شهر اصفهان در بیرون از دیوارهای شهر دارای اهمیت است.

عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان اظهار كرد:حوض به دست آمده در جنوب كاخ نیز یكی از 7 و یا 8 حوضی است كه در سرتا سر خیابان، از جهان نما تا سی و سه پل، توسط شاه عباس صفوی ساخته شده بود. آب جاری در نهر میان چهارباغ پس از ورود به این حوض از طریق كانالی كه از زیر بخش هایی از كاخ عبور می كرد به خارج از خیابان چهارباغ منتقل می شده است.

وی ادامه داد: بنابر مستندات تاریخی باروی قدیم شهر، مربوط به دوره دیلمی، در راستای خیابان باغ گلدسته امروز ساخته شده بود كه در دوره صفوی نیز یكی از مسیرهای ورود به دولت خانه در كنار آن بوده است.

شجاعی اضافه كرد: با كاوش های صورت گرفته در قسمت شمالی كاخ جهان نما دیواری مورب و هم زاویه با خیابان باغ گلدسته نمایان شد كه می تواند بخشی از دیوار مربوط به راه بسته شاهی بوده و یا شواهدی را از باروی شهر اصفهان در قبل از دوره صفوی برای ما آشكار كند.

وی در عین حال با بیان اینكه فهم دقیق این اثر نیاز به مطالعه بیشتر و گسترش محوطه كاوش دارد، درباره ادامه مطالعات گفت: بر اساس توافقات صورت گرفته قرار است كه كاوش ها گسترش یابد و تمامی بخش های كاخ از زیر خاك خارج شود.

شجاعی افزود: به این ترتیب یكی از آثار ارزشمند مربوط به دوره صفوی به عنوان یك نماد شهری در طراحی شهر و ورودی خیابان چهارباغ مورد استفاده قرار گیرد و ارزش های تاریخی، فرهنگی شهر موزه اصفهان را تقویت كند كه سرانجام مطلوب چنین امر مهمی نگاه فرهنگی تمامی مقامهای شهر را به شهر فرهنگ ساز اصفهان طلب می كند.

1339/ 3404