چرایی فراموشی شعر آیینی؛ مهمترین جریان ادبی عصر حاضر

به گزارش روز شنبه خبرنگار حوزه ادبیات و كتاب ایرنا، شعر آیینی از جایگاه خاصی برخوردار است، به طوریكه بزرگان زبان فارسی مانند آثار ناصرخسرو، سنایی غزنوی، مولوی ، جامی، حافظ ؛ سعدی و غیره خود را مرهون مضامین شگرف دینی و معنویت آیینی می دانند.
شعر توحیدی و مناجاتی حتی پیش از ظهور مدح و مرثیه اهل بیت(ع) به ادبیات فارسی راه یافت و اگرچه شعر اهل بیتی هیچ منافاتی با شعر توحید ندارد و حتی از توحید جدا نیست و در راستای توحید حركت می‌كند، اما امروز تمامی عرصه شعر آیینی را از آن خود كرده و شعر مناجات توحید به خودی خود تقریبا رو به فراموشی است و كمتر شاعر جوانی را می‌بینیم كه در این زمینه به سرایش بپردازد.
برخی شاعران معتقدند كه در جامعه امروزی دیگر مقولات دینی یك مقوله‏ زیبا و شاعرانه تلقی نمی‏شوند، ریا و نیرنگ و استفاده ابزاری از دین باعث تضعیف مفاهیم دینی در نزد شاعران و مردم شده است.
آنان بر این باورند ، شعرهای آیینی و مذهبی تنها به توصیف ، تبلیغ امور و مسایل دینی آن گونه كه در جامعه مطرح است می‏پردازند و كمتر مورد توجه قرار می گیرد.
عباس احمدی، شاعر آیینی و كارشناس ادبیات، در این زمینه می گوید: مقام رهبری چند سال پیش در دیداری كه شاعران با ایشان داشتند، اشاره به این موضوع كردند و تاكید داشتند شاعران بیشتر به شعر مناجات و اشعار توحیدی بپردازند.
وی با بیان اینكه این نوع شعر سابقه طولانی در ادبیات فارسی دارد، ادامه می دهد: شعر مناجات و توحیدی از زمان گذشته در آغاز دیوان‌های شاعران بزرگ ما قرار داشته و شاعران اهتمام ویژه‌ای به این نوع از اشعار داشتند، به عنوان مثال ناصرخسرو كاملا به این نوع شعر توجه داشته یا حكیم نظامی و سنایی در آغاز آثارشان به وفور اشعار توحیدی و مناجات دیده می‌شود.
احمدی با بیان اینكه در دوران بعد از انقلاب جهشی به سوی شعر هیئت داشتیم، اضافه می كند: در این جهش بیش از هر چیز شعر عاشورایی و شعر فاطمی، علوی و غیره اهمیت یافت و كمتر اشعار توحیدی و مناجاتی مورد پرداخت شاعران آیینی بوده است.
این شاعر با بیان اینكه یكی از مهم‌ترین دلایل این پدیده، مطالعه كم شاعران است ، تصریح كرد : كمتر شاعران به آثار ادبی قدما رجوع می‌كنند و مطالعه آن‌ها نسبت به ضرورت شعر مناجات و توحید و حكمت و اندرز محدود است.

***سرودن اشعار با مقتضیات روز
احمدی می افزاید: شاعران امروز تلاششان بیشتر مصروف این می‌شود كه شعری مناسب مقتضیات روز بگویند، همچنین اشعاری بسرایند كه در هیئت‌ها توسط مداحان خوانده شود، از آنجا كه شعر مناجات در هیئت‌ها كمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد طبیعتا سرایش آن‌ها هم محدود شده است.
این كارشناس ادبیات، نقش مداحان و كاربرد اشعار آیینی در هیئت‌های مذهبی را بسیار مهم دانست و گفت: در واقع مداحان یك رسانه هستند و باعث انتقال اشعار شاعران آیینی به مخاطبان می‌شوند، شاعر هم تلاش می‌كند شعری بگوید كه در مجالس اهل بیت(ع) خوانده شود.
وی اظهار داشت: در گذشته مجالس اهل بیت(ع) را با اشعار توحیدی، حكمی و مناجات آغاز می‌كردند و قصیده‌خوانی رواج داشت، اما امروز مداحان دنبال اشعاری هستند كه در كمترین زمان به روضه و مصیبت وارد شود و بتواند مخاطب را تحت تاثیر قرار دهد.
احمدی خاطرنشان كرد: وقتی مداحان بیشتر دوست دارند زود وارد فضای روضه شوند و مصیبت را ذكر كنند، شعر حكمی و توحیدی و اخلاقی دیگر زیاد در مجالس اهل بیت(ع) مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
علی محمد مودب، شاعر دیگری نیز در این زمینه می گوید: باید شاعران را ترغیب كرد كه اشعار توحیدی خود را عرضه كنند.
وی با بیان اینكه برگزاری جشنواره های مختلف می تواند در این جهت بسیار پررنگ ظاهر شوند و نقش آفرین باشند، گفت : وقتی به آثار قدما رجوع می كنیم متوجه می شویم كه آن ها برای خود رویه و سویه مشخصی در انتشار آثار داشتند، همواره در صفحات آغازین دیوان هایشان آثار توحیدی و اشعار مناجاتی خود را جای می دادند.
وی افزود: بین ما و سنت های شعری گذشته بسیار فاصله افتاده، آن سنت مبارك را هم اكنون نمی توانیم در آثاری كه منتشر می شود ببینیم. این مسئله به نظر من اصلا خوب نیست و از بین رفتن این سنن و فراموشی آن ها آسیب زا می تواند باشد. شعر آیینی یك مسئله مهم مطرح بوده ،چرا كه دین و مفاهیم آن هنوز در بسیاری از جوامع و از جمله جامعه‏ ما موثر و سرنوشت ساز است.
فراهنگ **9022**1601**