گذشتن از این هفت خوان نگرانی ها كم بود كه در چند سال گذشته بازی با قیمت نیز با ورود انبوه برنج های خارجی به بازار مصرف رونمایی شد و كار را به جایی رساند كه بسیاری از كشاورزان به این نتیجه رسیدند كه از خیر كشت و كار شالی دست بكشند.
امسال نیز همزمان با آغاز برداشت برنج در مازندران مردان شالیزار نگران تكرار بازی با قیمت این محصول راهبردی در بازار توسط دلالان یا اجرای تصمیمات نسنجیده از سوی متولیان امر هستند.
موضوعی كه شالیكاران مازندران از آن با عنوان تصمیمات نسنجیده یاد می كنند مربوط به ورود انبوه برنج های خارجی به بازار همزمان با فصل برداشت محصول داخلی در سال های گذشته است كه سبب می شد تا بسیاری از كشاورزان حتی نتوانند هزینه های انجام شده در شالیزارها را جبران كنند.
رویگردانی از كشت برنج و كاهش سطح زیر كشت از پیامدهای این تصمیم بوده است به طوری كه بر اساس آمارهای رسمی سطح زیر كشت از 230 هزار هكتار به 210 هزار هكتار در سال جاری رسیده است.
** قیمت كف و رضایت كشاورزان
بسیاری از برنج كاران مازندران با اشاره به افزایش هزینه ها در تمامی مراحل كاشت ، داشت و برداشت بر این اعتقادند كه امسال در صورتی كه قیمت هر كیلوگرم برنج طارم محلی در سطح هفت هزار و 500 تومان باقی بماند ، راضی كننده است.
این كشاورزان با یادآوری خشكسالی و كم آبی سال جاری و مشقات ناشی از آن كه با افزایش هزینه ها نیز همراه بود ، خواستار نظارت بر بازار عرضه و فروش این محصول راهبردی شدند تا دست واسطه‌ها كوتاه شود.
امسال علاوه بر مشقت های ناشی از خشكسالی ، برنج كاران با افزایش همه جانبه هزینه ها و قیمت تمام شده محصول رو به رو بوده اند و امید دارند تا وعده مسوولان برای ممنوع كردن واردات و عرضه برنج خارجی همزمان با برداشت برنج داخلی اجرا شود.
بسیاری از كشاورزان قیمت كنونی برنج در بازار را در صورت ثبات طی روزهای آینده قابل قبول برای جبران هزینه های تولید و زحمات طاقت فرسا می دانند.
هم اكنون هر كیلوگرم برنج طارم محلی بین 71 هزار تا75 هزار ریال در بازار معامله می شود و قیمت هر كیلوگرم برنج پرمحصول خزر نیز بین 58 هزار تا 63 هزار ریال است.
** هزینه های شالیزار
امسال نیز همچون سال های گذشته دستمزد كارگران بیشترین فشار را بر كشاورزان برنج كار مازندران وارد كرد به گونه ای كه به گفته آنان تا 60 درصد هزینه شالیزار مربوط به این مورد بوده است.
دستمزد درخواستی امسال هر كارگر مرد برای نشا در مازندران 70 تا 85 هزار تومان و برای هر كارگر زن نیز 60 تا 65 هزار تومان بود كه در هر دو رده نسبت به پارسال 15 تا 20 هزار تومان بیشتر بوده و معادل حدود 30 درصد افزایش داشت .
برای نشای هر هكتار شالیزار به 15 كارگر مرد نیاز است كه صاحب كار باید علاوه بر دستمزد صبحانه، ناهار و عصرانه آنها را هم تامین كند.
بر این اساس میانگین دستمزد و خورد و خوراك كارگران برای نشای یك هكتار شالیزار 15 میلیون ریال است كه با نرخ كنونی معادل 250 كیلوگرم برنج طارم محلی است.
علاوه بر این هزینه های نهاده های كشاورزی و به كار گیری كارگر برای انجام شخم و شیار، وجین و درو هم باید به این مبلغ اضافه شود.
زحمات شبانه روزی یك خانواده سه تا چهار نفره كشاورز به مدت حدود 90 روز یعنی در طول فرایند كاشت، داشت و برداشت شالی هم هزینه دیگری است كه باید در نظر گرفته شود .
امسال خشكسالی و كم آبی سبب شد تا كشاورزان برنج كار با هزینه های مضاعف نیز مواجه شوند. كمبود آب های سطحی بویژه در مرحله نشا و داشت سبب شد تا كشاورزان مجبور شوند برای نجات شالیزارهایشان از پمپ و موتور برای آبیاری استفاده كنند كه این خود هزینه جداگانه ای برایشان خلق كرد.
امسال به طور میانگین هر كشاورزی كه با كمبود آب مواجه بوده برای تامین سوخت هر شبانه روز موتور پمپ متقبل حدود 15هزار تومان هزینه شد و این مبلغ هزینه دستكم برای 45 روز ادامه داشت.
** هزینه های سرباری
بر اساس بررسی های صورت گرفته به دلیل سنتی بودن فرایند كاشت تا برداشت و فرسودگی ماشین آلات از جمله كمباین و شالیكوبی ، حدود 30 درصد شالی از محصول برنج شالیكاران به صورت ضایعات از بین می رود و این نیز جزو ضررهایی است كه شالیكاران متقبل می شوند.
افزایش كارمزد تبدیل شالی به برنج سفید در شالیكوبی ها نیز از دیگر هزینه های كشاورزان است. نرخ تبدیل هر تن شلتوك به برنج سفید از 137 هزار تومان در سال گذشته به حدود 150 هزار تومان در سال جاری افزایش یافته است .
علاوه بر این كارمزد تسهیلات دریافتی ، حمل و نقل و بیمه محصولات هم دیگر هزینه هایی است هر كشاورز برنج كار انتظار دارد در سرجمع قیمت مورد توجه قرار گیرد.
** همراهی جهاد كشاورزی با كشاورزان
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد كشاورزی مازندران با بیان اینكه امسال 75 درصد شالیزار های استان زیر كشت ارقام محلی بویژه طارم رفته است ، گفت : قیمت 75هزار ریال به ازای هر كیلو گرم طارم هم برای تولید كننده و هم برای مصرف كننده مناسب است.
عزیزالله شهیدی فر با اشاره به اینكه امسال شالیكاران با دغدغه بیشتر و هزینه بالاتری شالی كشت كردند، اضافه كرد: هنوز بخش عمده ای از نشا در استان به صورت سنتی است كه هزینه كارگری بالایی دارد.
وی با بیان اینكه بیش از 60 درصد هزینه تولید برنج در مازندران كارگری است، اظهار داشت: خزانه گیری ، عملیات نشاء و وجین در شالیزار ها سنتی و با دست صورت می گیرد.
شهیدی فر به برداشت و دروی شالی با دست نیز اشاره كرد و گفت : از آنجایی كه برداشت مكانیزه در صورت سرپا بودن شالی قابل اجرا است برخی از شالیكاران مجبورند شالی را با پرداخت هزینه بالای كارگری با دست درو كنند.
وی افزود : از طرفی به دلیل برداشت یكباره مكانیزه ، حجم بالایی از شالی های خیس كه نیاز به خشك كن دارند، سبب می شود تا كشاورزان به صورت دستی و سنتی شالی را درو كنند .
** روزهای كار و شب های بیخوابی
فرایند كشت برنج در مازندران از اواخر ماه اسفند با خزانه گیری آغاز می شود و پس از طی مراحل آماده سازی زمین ، از اواسط ماه فروردین به نشاكاری یا همان مرحله ای می رسد كه در افكار عمومی از آن به عنوان كشت برنج یاد می كنند.
برنج از محدود محصولات كشاورزی است كه هر سه مرحله كاشت ، داشت و برداشت آن با مشقت فراوانی همراه است و كشاورزان برنج كار از مرحله خزانه گیری در اسفند تا برداشت در اواخر ماه تیر باید شبانه روزی تلاش و مراقبت كنند تا بتوانند محصول قابل قبولی برداشت نمایند.
مرحله داشت برنج كه بیش از دو ماه به درازا می كشد به خاطر وابستگی شدید به آب و همزمان شدن با فصل گرم سال بیشترین حساسیت را دارد و به همین خاطر كشاورزان را در بعد روانی نیز درگیر می كند.
مشقت و حساسیت كشت برنج سبب می شود تا هرگونه سیاستگذاری غیركارشناسی تاثیرات مخرب بر آن بگذارد و در صورت بی توجهی به تعطیلی كشت این محصول بیانجامد.
** سیاستگذاری كارشناسی ، انتظار مردان شالیزار
سیاستگذاری غیركارشناسی مهم ترین دلیل كاهش كشت برنج پرمحصول در مازندران در كمتر از یك دهه گذشته بوده است به گونه ای كه بر اساس بازدیدهای میدانی خبرنگاران ایرنا و همچنین اعلام مسوولان در برخی از شهرستان های استان مانند نور امسال هیچ كشاورزی برنج پرمحصول كشت نكرده است.
گسترش كشت برنج طارم محلی كه در سال های اخیر جایگزین برنج پرمحصول در شالیزارهای مازندران شده است ، سبب می شود به خاطر عملكرد بسیار پایین ، جایگاه این استان در تامین برنج كشور تنزل یافته و وابستگی به برنج وارداتی افزایش یابد.
** توزیع برنج خارجی تا پایان آذر ممنوع
معاون وزیرجهادكشاورزی وعده داده است كه امسال همزمان با برداشت برنج داخلی ، برنج خارجی وارد بازار نشود.
عباس كشاورز به خبرنگار ایرنا گفت : به رغم فشارهای متعدد از سوی گروه های مختلف , وزارت جهاد كشاورزی امسال هیچ نامه كتبی برای واردات برنج صادر نكرده است.
وی هفته پیش در آیین نخستین برداشت شالی برنج در روستای اسبوكلای شهرستان فریدونكنار استان مازندران متوسط سرانه مصرف برنج در كشور را 38كیلوگرم اعلام كرد و افزود : سالانه یك میلیون و 800هزار تن برنج در كشور تولید می شود و نیاز سالانه واردات حدود یك میلیون تن است.
او با بیان اینكه بر اساس دستورالعمل وزارت جهاد كشاورزی واردات و توزیع برنج خارجی از اول مرداد تا پایان آذر ممنوع است، تصریح كرد: متاسفانه سال 92 بیش از دو میلیون تن برنج خارجی وارد شد.
كشاورز بر لزوم حمایت از تولیدات داخلی تاكید كرد و ادامه داد: در هر حال چالش های جدی در بخش های مختلف كشاورزی وجود دارد.
معاون وزیر جهاد كشاورزی در امور زراعت با بیان اینكه تمامی تصمیمات در مورد واردات محصولات كشاورزی در اختیار وزارت جهاد كشاورزی نیست، گفت : باید هزینه تمام شده تولید محصولات كشاورزی به ویژه برنج كه دومین ماده غذایی مردم است را كاهش بدهیم.
امسال 210 هزار هكتار شالیزار مازندران زیر كشت رفت كه پیش بینی می شود بیش از 900 هزار تن برنج سفید از آن برداشت شود.
مازندران تامین كننده 42 درصد برنج كشور است .ك/4
گزارش از : سید رضا هاشمی كرویی
6990/1654/6097
ساری-ایرنا- دغدغه برنج كاران مازندران تمامی ندارد . هنوز یكی را پشت سر نگذاشته ، بعدی خودنمایی می كند. یك روز نگران خوب جوانه زدن بذر ، روز بعد دیر شدن نشاء و كمبود كارگر و پس از آن چشم دوختن به آسمان و انتظار كرم از رودخانه و آب بندان .
