فناوری آبیاری خودكار مزارع برای مقابله با بحران آب ارایه شد

به گزارش گروه علمی ایرنا از دانشگاه صنعتی شریف، توسعه این فناوری می‌تواند علاوه بر این، بستر لازم برای توزیع عادلانه آب و استفاده گسترده‌تر از سامانه‌های آبیاری تحت فشار را فراهم كند.
سامانه آبیاری خودكار مزارع، پیشنهاد شده از طرف متخصصان دانشگاه صنعتی شریف، شامل شبكه‌ای از آبگیر‌های متعدد است كه با دریچه‌های قابل كنترل به یكدیگر متصل شده و از آب پشت سد تغذیه می كنند.
هر كدام از این آبگیر‌ها یك منطقه زراعی را پوشش می‌دهند و آب آنها بنا به درخواست كشاورزان تخصیص می‌یابد. هر دریچه به گونه‌ای برنامه ریزی شده است كه سطح آب آبگیر پایین دست خود را ثابت نگه می دارد بنابراین با كاهش آب در یك آبگیر، دریچه بالادستی آن باز می شود و این سلسله تا سد ادامه می‌یابد.
به این‌ ترتیب آب، به میزانی كه مورد نیاز است به صورت كنترل شده در اختیار كشاورزان در هر بخش از شبكه آبیاری قرار می‌گیرد.
این در حالی است كه اكنون برای تامین آب مزارع پایین دست، میراب بر اساس تخمین خود از میزان مصرف، آب را از سد رها می‌كند و از آنجا كه دقت تخمین چندان بالا نیست، همواره برای جبران خطای احتمالی میزانی بیش از مقدار تخمین زده شده رها می‌شود كه قسمتی از آن استفاده نمی شود و از انتهای شبكه آبیاری به صورت سرریز خارج می‌شود.
بنا به گفته متخصصان، در كشور ما حدود 13 درصد منابع آب پشت سدهای كشاورزی به همین دلیل تلف می‌شود و در شبكه های پر آب كشور این میزان به 30 درصد نیز می رسد.
علاوه بر این در روش سنتی، آب به صورتی غیر یكنواخت توزیع می شود و زمین‌های بالا دست شبكه بیش از زمین‌های پایین دست سیراب می‌شوند اما در آبیاری خودكار، می‌توان میزان آبیاری زمین‌ها را به دقت و عادلانه كنترل كرد.
دكتر علیرضا فرهادی، استادیار دانشكده برق دانشگاه صنعتی شریف كه تجربه چندین سال طراحی و توسعه سامانه‌های آبیاری خودكار را در كشور استرالیا دارد و اكنون تلاش می‌كند تا این طرح را در ایران نیز به اجرا درآورد، می گوید: سامانه آبیاری خودكار بدون هرز رفتن حتی یك قطره آب، آن را به مزرعه می‌رساند.
این سامانه علاوه بر مزایای مستقیمی كه به دنبال دارد، به عنوان زیرساختی مهم برای توسعه سامانه‌های آبیاری تحت فشار نیز محسوب می‌شود.

** زیرساختی مهم برای توسعه آبیاری تحت فشار
اگرچه آبیاری تحت فشار می‌تواند راندمان توزیع آب را تا 90 درصد در مزارع بالا ببرد اما فرهادی می‌گوید: انجام آبیاری تحت فشار مزارعی كه از آب سدها بهره می‌گیرند، بدون استفاده از سامانه‌ خودكار آبیاری سبب افزایش راندمان مصرف آب نمی شود.
به گفته وی، اگر دبی آب ورودی به مزارع از یك مقدار مشخص كمتر شود، ورود هوا به پمپ موجب افت شدید كارآمدی سامانه آبیاری تحت فشار می‌شود كه امكان استفاده از این سامانه را سلب می‌كند.
برای جلوگیری از این معضل با روش سنتی نمی‌توان بدون سرریز قابل توجه از شبكه آبیاری، آب را از سدها به مزارع مجهز به سیستم آبیاری تحت فشار منتقل كرد و در این مورد تنها آبیاری خودكار مزارع، سبب حفظ حداكثری منابع آبی می شود و بستر مناسب و سیستم مكمل برای توسعه سامانه‌های آبیاری تحت فشار را فراهم می‌كند.
ایجاد این زیرساخت بار مالی چندانی را تحمیل نمی‌كند چراكه بنا به گفته فرهادی امكانات سخت‌افزاری آن به طور كامل در داخل كشور موجود است و دانش مورد نیاز نیز در اختیار متخصصان دانشگاه صنعتی شریف قرار دارد.
تخمین زده می‌شود برای توسعه سامانه‌های آبیاری خودكار به هزینه‌ای معادل یك بیستم توسعه سامانه‌های آبیاری تحت فشار نیاز باشد این در حالی است كه اجرای آن تا حد قابل توجهی از مصرف آب كشاورزی كاسته و زمینه را برای توسعه سامانه‌های گران تر آبیاری تحت فشار آماده می‌كند.
طرح سامانه آبیاری خودكار دانشگاه صنعتی شریف به عنوان یكی از طرح‌های برگزیده جشنواره و نمایشگاه ملی فناوری‌های آب، خاك و محیط زیست در خردادماه امسال انتخاب شد.
فرهادی در حال حاضر مشغول ساخت نمونه آزمایشگاهی این سامانه در دانشگاه صنعتی شریف است و مذاكراتی نیز با وزارت جهاد كشاورزی و وزارت نیرو برای اجرایی كردن این طرح داشته است.
علمی(1)**1055**1834