عارضه یابی صنعت نساجی و پوشاك در خراسان رضوی / ظرفیت ها و چالش ها

براساس سند آمایش سرزمینی خراسان رضوی در افق 1404 باید ارتقای جایگاه صنعت و معدن طی تعامل سازنده با سایر استانها، كشورهای منطقه و جهان اتفاق بیافتد كه در این راستا برای افزایش سهم صنعت استان از تولید ناخالص داخلی و افزایش صادرات، ارتقای كیفیت بویژه در صنعت نساجی و پوشاك ضروری به نظر می رسد.
فرآیند پیچیده صنعت نساجی كه از مزرعه آغاز شده و تا فروشگاه ادامه پیدا می كند، گستره بسیار وسیعی دارد و فقط به پوشاك ختم نمی شود اما در این نوشتار به معضلات بخش پوشاك خواهیم پرداخت كه ماده اولیه آن پارچه در صنعت نساجی است.
به گفته دست اندركاران، صنعت نساجی و پوشاك در خراسان رضوی به دلایل متعدد كه بخش اعظم آن بیرونی است به رغم داشتن ظرفیت های بسیار با گرفتاریهایی دست و پنجه نرم می كند كه این گرفتاریها را می توان به صورت های مختلف تبیین كرد.
از استفاده مواد اولیه چینی در نساجی گرفته تا قاچاق، واردات بیش از اندازه پوشاك و عرضه تولیدات داخلی با برندهای خارجی، همگی گرفتاری یا به قولی خود تحریمی در این صنعت را نشان می دهد.
كارشناسان و دست اندركاران صنعت پوشاك علت عدم دستیابی این صنعت در استان خراسان رضوی به جایگاه واقعی خود را نداشتن برنامه منسجم در این عرصه، واردات بی رویه پوشاك به صورت رسمی و غیررسمی، عدم واگذاری این صنعت به بخش خصوصی و پراكندگی این حوزه از تولید تا عرضه می دانند.
رییس هیات مدیره انجمن صنایع نساجی خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: صنعت نساجی سابقه ای دیرینه در این استان دارد و یكی از رشته های اشتغال زا چه در بخش تولید و چه در بخش عرضه است.
ابراهیم دهقان افزود: هم اكنون 360 واحد تولیدی در حوزه صنعت نساجی استان دارای مجوز فعالیت هستند كه فرش، پوشاك، فرآورده های رنگرزی، ریسندگی و بافندگی عرضه می كنند و در كنار آن حدود 500 واحد تولیدی زیرپله ای در این استان بدون پروانه كسب، پوشاك فاقد كیفیت لازم تولید می كنند.
وی بیان كرد: فرآورده های صنعت نساجی بویژه پوشاك خراسان رضوی دارای كیفیت مطلوب است و به كشورهای آسیای میانه، آفریقا، اروپا، آمریكای لاتین و همچنین كشورهای همسایه صادر می شود اما میزان صادرات آن زیاد نیست.
وی گران بودن پنبه را یكی از معضلات صنعت نساجی دانست و گفت: برخی واحدهای تولیدی دارای پروانه و عمده واحدهای زیرپله ای قادر به خرید آن به میزان زیاد نیستند لذا از محصولات پتروشیمی و وارداتی از چین در تولیدات نساجی بهره می گیرند كه كیفیت نامطلوبی دارند.
دهقان اظهار كرد: برای داشتن پارچه و پوشاك دارای كیفیت مطلوب نیازمند مواد اولیه مرغوب و ماشین آلات پیشرفته و به روز هستیم كه این دو بخش در كشور و به تبع آن در استان ضعیف است و در مقابل درخواست برای پوشاك متنوع و دارای كیفیت در بازار بسیار است كه این مساله زمینه را برای واردات پوشاك خارجی به صورت رسمی و غیررسمی فراهم می كند.
وی با اشاره به حجم نسبتا زیاد قاچاق پوشاك خراسان رضوی گفت: حمل پوشاك بسیار آسان است و قاچاق چمدانی آن از مبادی رسمی به سهولت انجام می گیرد و در مقابل برخوردهای پلیسی با این نوع قاچاق ضعیف می باشد.
وی افزود: از آنجا كه ناگزیر به واردات پوشاك هستیم و نمی توانیم مانع از تنوع طلبی جامعه شویم لذا باید مانع از ورود پوشاك نامرغوب یا مواد اولیه فاقد كیفیت لازم بویژه از كشور چین شویم.
رییس هیات مدیره انجمن صنایع نساجی خراسان رضوی ادامه داد: با افزایش ضرایب كنترلی نمی توان مانع از قاچاق پوشاك شد، در مقابل باید عوامل انگیزشی در بین تولیدكنندگان برای عرضه تولیدات مرغوب و قابل رقابت با نمونه خارجی تقویت شود.
وی افزود: مساله مهمتر از قاچاق در صنعت پوشاك این است كه برخی تولیدكنندگان استان پوشاك تولیدی خود را به نام برندهای خارجی در بازار می فروشند و مصرف كنندگان تخصص كافی در تشخیص جنس اصل را ندارند.
دهقان گفت: واردكنندگان پوشاك باید نوع مرغوب آن را از مبادی رسمی وارد كشور كنند.
وی تخصیص تعرفه صفر برای واردات مواد اولیه را برای رفع مشكل تولیدكنندگان صنعت نساجی خواستار شد و افزود: بسیاری از مواد اولیه تولیدات نساجی خارجی است كه با توجه به افزایش نرخ ارز در این زمینه با مشكل روبرو هستیم.
رییس هیات مدیره انجمن صنایع نساجی خراسان رضوی ادامه داد: حمایت از تولید داخل، كاهش نرخ مواد اولیه وارداتی مرغوب، به روز كردن ماشین آلات خارجی و كاهش نرخ سود تسهیلات بانكی می تواند تولیدكنندگان پوشاك را در تولید محصول مرغوب یاری دهد.
دهقان اظهار كرد: برای داشتن بازار مناسب و ایجاد رقابت در بین تولید كنندگان داخلی، واردات پوشاك و مواد اولیه به كشور نیازمند ساماندهی است.
رییس اتحادیه صنف فروشندگان پوشاك مشهد نیز در این زمینه گفت: حدود نیمی از پوشاكی كه توسط فروشندگان در این شهر عرضه می شود، قاچاق است كه دلیل آن عدم كنترل مناسب در مبادی ورودی كشور می باشد.
سید مهدی لسان طوسی افزود: واردات پوشاك ظرفیت های تولید در استان را از بین می برد بطوریكه ورود پوشاك قاچاق باعث شده است تولیدكنندگان داخل استان كالای مرغوب خود را با برند كشورهای دیگر به بازار عرضه كنند.
وی اظهار كرد: عدم برندینگ در پوشاك یك معضل اساسی است و صدمه زیاد به تولید می زند.
وی گفت: صنعت پوشاك در استان ظرفیت های بسیار دارد و قادر به تولید پوشاك مرغوب و با كیفیت مطلوب و متنوع می باشد اما دخالت های بیش از اندازه متولیان، نداشتن برنامه منسجم برای تولید و عدم واگذاری كل این صنعت به بخش خصوصی مانع از عرضه قابلیت های صنعتگران این عرصه شده است.
وی بیان كرد: در بخش تولید و توزیع پوشاك پنج اتحادیه همگن شامل تولیدكنندگان، دوزندگان، خیاطان، بانوان خیاط و فروشندگان به طور مستقل فعالیت می كنند و اتحادیه صنف فروشندگان با شش هزار و 500 عضو قوی ترین، بزرگترین و پرتعدادترین آنها می باشد.
وی ادامه داد: عدم ادغام این اتحادیه ها باعث شده است به رغم داشتن ظرفیت های بیشمار در صنعت پوشاك قادر به عرضه درست آن نباشیم و این پراكندگی در برنامه ها ضرر بسیار به این صنعت زده است در حالی كه تولید و توزیع مكمل یكدیگر هستند و باید طبق یك برنامه پیش روند.
رییس اتحادیه صنف فروشندگان پوشاك مشهد افزود: اگر این اتحادیه ها ادغام شوند، می توان تولیدكنندگان پوشاك را دسته بندی كرد، سفارشات را سامان بخشید و برای تقویت كیفیت تولید برنامه ریزی نمود.
لسان طوسی دخالت بیش از حد واحدهای نظارتی نظیر سازمان بازرسی و اداره كل تعزیرات حكومتی در رسیدگی به قیمت پوشاك را معضل دیگر این صنف دانست و گفت: بازار را باید به حال خود رها كرد تا تولیدكنندگان و فروشندگان در فضای رقابتی بتوانند پوشاك مناسب را به مردم عرضه كنند.
وی بیان كرد: قیمت پوشاك توسط اتاق اصناف و واحدهای صنفی تعیین می شود اما دخالت های بی مورد ادارات نظارتی دیگر و فاكتورسازی مانع از رونق بازار شده است به طوری كه از 20 سال قبل تاكنون سود فروشندگان در مشهد از 20 درصد افزایش نیافته این در حالی است كه اجاره مغازه، تعرفه آب و برق و سایر هزینه ها در این مدت چند برابر شده است.
وی گفت: اگر واحدهای نظارتی مانند سازمان بازرسی و تعزیرات در عرضه پوشاك دخالت نكنند، بازار روال عادی خود را در پیش خواهد گرفت و با ایجاد یك فضای رقابتی هر روز به سوی كیفیت سازی، نوآوری و مدهای جدید خواهیم رفت.
رییس اتحادیه صنف فروشندگان پوشاك مشهد افزود: ركودی كه بر بازار پوشاك مشهد حاكم شده، آمار پوشاك حراج را افزایش داده است اما اگر رقابت جوانمردانه و در فضای آزاد باشد به افزایش كیفیت تولید و عرضه می انجامد.
دبیر كمیسیون مبارزه با قاچاق كالا و ارز خراسان رضوی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: براساس آمار تقریبی سالانه هشت درصد كالاهای قاچاق كشور معادل دو میلیارد دلار وارد خراسان رضوی می شود.
محمد ابراهیم افشاری گفت: پوشاك و موبایل بیشترین حجم قاچاق كالا به استان را تشكیل می دهند كه بیشتر پوشاك قاچاق، اجناس دست دوم هستند.
وی با بیان اینكه پارسال خراسان رضوی تنها استانی بود كه 70 واحد صنفی عرضه لباسهای دست دوم را شناسایی و تعطیل كرد افزود: طبق گزارش سازمان صنعت، معدن و تجارت هم اكنون مسئله ای به نام عرضه لباسهای كاركرده و دست دوم در این استان وجود ندارد.
عضو خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به قاچاق پوشاك و صنایع نساجی گفت: كالاهای مربوط به نساجی در ایران اغلب از تركیه وارد می شود و اكنون به دلیل تعرفه زیاد برای واردات از سوی دولت ورود بخش عمده این كالاها به صورت قاچاق است.
جواد باقری افزود: اگر مدیریت درآمدهای حاصل از تجارت ترجیحی دولت به گونه ای باشد كه صرف رونق بخش تولید در كشور گردد تعرفه ترجیحی باعث رشد اقتصادی ایران خواهد شد.
وی بیان كرد: واردات مانند یك تیغه دولبه است به گونه ای كه در این روند اگر موفق به تقویت بخش تولید نشویم حقوق مصرف كننده را تضییع می كنیم لذا اگر بتوانیم با تعرفه ترجیحی برای واردات كالا نیازهای اساسی كشور را تامین كنیم آنگاه می توانیم به این نوع تجارت امیدوار باشیم.
باقری افزود: ممانعت از واردات كالا، راه حل رفع مشكلات اقتصادی كشور نیست اما باید ضمن حفظ حقوق مصرف كننده ظرفیتهای تولیدی را به حدی رساند كه ایران از واردات كالاهای تولید داخل، مصون بماند.
وی اظهار كرد: تا زمانی كه نتوانیم اقتصاد خود را تولید محور كنیم و ظرفیتهای اقتصادی خود را ارتقا دهیم چاره ای نداریم جز اینكه بخشی از نیازهای داخل كشور را با واردات و تعیین تعرفه ترجیحی برای ورود برخی كالاها تامین كنیم.
باقری گفت: 80 درصد اقتصاد در كشور در دست دولت است كه با ادامه این رویه نمی توان به رونق تولید ملی و كاهش واردات امید داشت.
وی ادامه داد: دولت باید فقط نگاه حاكمیتی داشته باشد و از ورود مستقیم به بخش اقتصادی خودداری كند.
وی اظهار كرد: تقویت نهادهای تولیدی و تقویت تولید در كشور تنها راه مبارزه با واردات است و دولت باید تمركز و سرمایه گذاری انجام دهد و اجرای امور را به مردم واگذار كند.
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز واردات بی رویه و فقدان حمایت واقعی نهادهای دولتی و نظام بانكی از فعالان صنعت نساجی را از دلایل كاهش تولید صنایع نساجی در این استان دانست.
فیروز ابراهیمی گفت: واردات بی رویه پوشاك و مواد اولیه، این صنعت را با مخاطرات جدی روبرو كرده و قدرت رقابت و عرضه محصولات مرغوب و متنوع را از فعالان این بخش گرفته است.
ابراهیمی اظهار كرد: نرخ بالای سود تسهیلات، فعالان صنعت نساجی را دچار مشكل كرده زیرا نساج ایرانی باید تسهیلات را با نرخ سود 30 درصد دریافت كند.
وی گفت: با توجه به نرخ سود تسهیلات، تامین منابع مالی حوزه تولید برای یك بنگاه نساجی ایرانی نسبت به رقبای منطقه ای 15 برابر است و این اقدام به معنای سلب قدرت رقابت از این واحدها است.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز با تایید مشكلات صنعت نساجی و پوشاك در استان، از برنامه دولت برای انسجام واحدها از تولید تا توزیع و ایجاد رقابت مطلوب در بازار پوشاك خبر داد.
راضیه علیرضایی به خبرنگار ایرنا گفت: در برخی رشته ها مانند صنعت نساجی در استان ارزش افزوده سرمایه گذاری در آن بیشتر از دیگر رشته های صنعتی كشور است و آن به دلیل پیشینه این صنعت در منطقه و ظرفیت های بسیار آن می باشد.
وی افزود: 95 درصد صنعت استان در دست بخش خصوصی و اغلب صنایع كوچك و متوسط است كه آنها را در برابر تصمیمات اقتصادی آسیب پذیر می كند لذا در افق 1404 علاوه بر ایجاد بنگاه های بزرگ مانند صنایع پتروشیمی و فولادسازی در استان، درصدد مدیریت بنگاه های كوچك و متوسط با اهداف صادراتی و ساماندهی فعالیت آنها به صورت زنجیره های تولید سلامت محور هستیم.
وی اظهار كرد: اخیرا مصوبات بسیار خوبی در كارگروه توسعه صادرات خراسان رضوی داشتیم كه یكی از آنها ایجاد شهرك صنعتی – صادراتی پوشاك و مد بود كه در سفر اخیر وزیر صنعت، معدن و تجارت به این استان نیز مورد موافقت قرار گرفت.
وی گفت: در این شهرك فرآیندهای تولید الیاف و نخ پنبه ای در اولویت قرار می گیرد و تولید پوشاك صرفا پوشاك نخ پنبه ای خواهد بود.
وی ادامه داد: در آینده با فرصتی كه فضای عمومی اقتصاد كشور در اختیار ما می گذارد، وارد سرمایه گذاریهای مشترك می شویم كه به بازارهای بیرونی دست پیدا كنیم.
علیرضایی گفت: براساس برنامه ریزی در شهرك صنعتی مد و لباس، كیفیت تولیدات واحد های كوچك ارتقا یافته و خواهیم توانست از هم افزایی بنگاه های كوچك و متوسط خود بهره گیریم.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی یادآور شد: 362 واحد تولیدی در زمینه صنعت نساجی، پوشاك و چرم در این استان زمینه اشتغال 17 هزار نفر را فراهم كرده اند و این واحدها با سرمایه گذاری پنج هزار و 185 میلیارد ریال توسط بخش خصوصی ایجاد شده اند.
وی افزود: صنایع نساجی، پوشاك و چرم خراسان رضوی 6.6 درصد تعداد واحد های تولیدی، 5.8 درصد میزان سرمایه گذاری و 10 درصد اشتغال بخش صنعت استان را تشكیل می دهند.
گزارش از: میترا عبدالهی
7489 / 6053