نمايش هاي آئيني ريشه در دل تاريخ و سنت ما ايرانيان دارند و از گذشته تا كنون مفاهيم ارزشمند اخلاقي را به جامعه منتقل كرده اند.
گاه با زبان طنز حرف هاي بسيار عميق فلسفي را با تماشاگران در ميان مي گذارند و گاه با زباني ساده برخي مشكلات اجتماعي را به چالش مي كشند.
توجه به تئاتر آئيني و سنتي و تقويت و گسترش آن باعث ارتقاي روحيه همگرايي و دوستي در كشور مي‌شود.
همدلي و همگرايي هنرمندان و اهالي رسانه براي رسيدن به ميراث مشترك كه ريشه در قرن ها و سده ها دارد با طراحي هاي فرهنگي و هنري و تعاملات گسترده و تبادل تجارب، ديدگاه ها و همكاري ها امكان پذير است.
بي شك يكي ديگر از ضروريات اهميت برگزاري نمايش هاي آييني - سنتي لزوم كشف جنبه هاي مغفول مانده و ناشناخته اين نمايش ها است.
نمايش هاي آييني - سنتي ايران سرشار از جنبه ها و ظرفيت هاي متعدد براي اجراي صحنه اي است اما با اين وجود بسياري از گوشه ها و تكنيك هاي اين گونه هاي نمايشي ناشناخته باقي مانده و يا مورد غفلت قرار گرفته است.
استان خراسان نيز از گذشته داراي آئين ها و مناسك مختلف بوده و داراي تاريخي عميق در حوزه تئاتر آئيني مي باشد.
هنرمندان بسيار ارزشمندي كه از گذشته تا حال در اين استان و شهر مشهد رشد كرده اند زمينه ساز تحولات بسيار در جامعه شده اند.
يكي از اين هنرمندان پيشكسوت و صاحب نام در عرصه تئاتر آئيني و سنتي و به ويژه خيمه شب بازي مرحوم ماشاءالله اسدي نژاد بود.
وي در فروردين 1313 در شهر هنر پرور تربت جام متولد شد و در سه سالگي به مشهد آمد.
او از سن 9 سالگي فعاليت هنري خود را با عمليات فيكس شعبده بازي و تردستي آغاز كرد و بعدها توسط برادرش اسماعيل كه از بازيگران تئاتر و همچنين نوازنده معروف ويولون بود وارد عرصه بازيگري شد.
وي قبل از انقلاب در تئاتر ملي مشهد و تماشاخانه گلشن مشغول فعاليت بود و سپس با گاري خود به بوستان كوهسنگي رفته و در آنجا تئاتر اجرا مي كرد.
به تدريج به دليل استقبال فراوان وي در همان مكان تماشاخانه اي ايجاد كرد و مدت 16 سال به اجراي تئاتر خيمه شب بازي پرداخت.
وي بعد از انقلاب مدت هشت سال فعاليت هنري را كنار گذاشت تا اينكه به پيشنهاد جلال مهرجويي كه در شهربازي پارك ملت چهار تماشاخانه ايجاد كرده بود، مشغول فعاليت شد و به دليل استقبال كم نظير از نمايش هاي او اين نمايشها هر روز 15 نوبت اجرا مي شد.
فعاليت هاي وي پس از تخريب تماشاخانه هاي مزبور در سال 1381 كاسته شد تا اينكه وي در آبان ماه 1388 بر اثر بيماري سرطان حنجره كه در اثر كار خيمه شب بازي ايجاد شده بود، درگذشت.
ماشاءالله اسدي نژاد، به عشق هنر خيمه شب بازي در 28 سالگي دندان هاي خود را كشيد تا بتواند بهتر سوت خيمه شب بازي را بنوازد.
هنرمندان ديگري نيز مايل به ادامه راه او بودند اما ماشاءالله اسدي نژاد ديگر تكرار نشد.
محمد اسدي نژاد فرزند ماشاءالله اسدي نژاد يكي از بازماندگان اين نسل طلايي در خراسان رضوي است.
وي در ارتباط اين هنر ارزشمند به خبرنگار ايرنا گفت: عدم حمايت مسئولان طي سالهاي اخير، علت اصلي فراموش شدن تئاترهاي آئيني سنتي مشهد است كه باعث شد هنرمندان اين عرصه همچون ماشاءالله اسدي نژاد در انزوا به سر برند.
وي با بيان اينكه نمايش هاي آئيني سنتي به طور مداوم در تهران اجرا مي شود افزود: بعد از گسترش تئاتر مدرن، كناره گيري پدرم از اين هنر و فراموش شدن اين نوع نمايش ها در مشهد، ديگر هنرمندان مشهدي به سراغ اين سبك نرفتند.
وي خاطر نشان كرد: علاوه بر حمايت مسئولان، اجراي درست نمايش هاي آئيني سنتي توسط هنرمندان و اصلاح و ايجاد زيربناها و مكان هاي اجراي اين نمايش ها باعث مي شود كه اين سبك از تئاتر به عصر طلايي خود برگردد.
اين پژوهشگر تئاتر گفت: مكان اجراي نمايش هاي آئيني، صحنه نيست و هر كدام از شاخه هاي آن بايد در مكان مناسب خود اجرا شود.
وي افزود: بايد مكان ها، تكيه گاه ها، تخت حوض ها و گاري ها براي اجراي هريك از شاخه هاي نمايش آئيني فراهم شود.
وي در باره دليل اهداي عروسك هاي پدرش به موزه عروسك كاشان عنوان كرد: با توجه به اينكه داراي آرشيو تقريبا كاملي از آثار هنرمندان هستم كه شامل عروسك هاي پدرم، لباس هاي بازي ماشاءالله وحيدي و اصغر قفقازي، دو ويولن از عمويم و يكسري بروشور و عكس تئاتر از هنرمندان مختلف هستم، بارها در گذشته به مسئولان هنري مشهد پيشنهاد دادم كه موزه اي بسازيم و ابزارهاي نمايشي كه در گذشته توسط نمايشگران استفاده و موجب خنده مردم قديم شده بود را در آن جا به نمايش بگذاريم تا براي نسل هاي آينده بماند و مردم با هنرمندان زمان قديم تئاتر مشهد آشنا شوند.
اسدي نژاد افزود: زماني كه ديدم يك جوان هنرمند از كاشان درجستجوي پدر من به مشهد آمده، من خيلي خوشحال شده و استقبال كردم لذا به دليل آنكه مي خواستم عروسك هاي پدرم در مكاني نگهداري شود و براي آيندگان بماند، 15 عروسك باقي مانده از دو صندوق عروسك او را كه بعد از مرگش باقي مانده بود به آن جوان كاشاني دادم تا در موزه كاشان قرار دهد.
* نمايش هاي شادي آور بايد به روز باشد
وي خاطر نشان كرد: برخي شاخه هاي نمايش هاي آئيني همچون تعزيه حضرت امام حسين (ع)، نقالي و پرده خواني كه ريشه در تاريخ دارد را نمي توان به روز كرد اما نمايش هاي شادي آور همچون خيمه شب بازي توان به روز شدن را دارد و مكان و زمان را مي شكند.
اين پژوهشگر تئاتر افزود: اين گونه از نمايش بايد حرف روز جامعه را بزند و نقدهاي آن بايد متناسب با شرايط حال جامعه باشد و نماد مردم ستمديده باشد.
اسدي نژاد در باره طراحي لباس صحنه و موسيقي و ساير عوامل مربوط به تئاتر آئيني سنتي نيز گفت: اگر بخواهيم به طور تخصصي به نمايش هاي شادي آور نگاه كنيم، شعر و موسيقي به كار رفته در اين گونه تئاتر بسيار روان و داراي مفهومي ساده است، همچنين لباس هايي كه در اين نمايش استفاده مي شود الوان و رنگارنگ است.
وي بيان كرد: نمايش هاي آئيني و سنتي همان گونه كه از نامش پيداست در سنت و فرهنگ كشور ريشه دارد لذا بعد از ورود تئاتر مدرن و فراموش شدن نمايش هاي آئيني و سنتي، فرهنگ ما در فرهنگ غرب گم شد و قباي بيگانه بر تن تئاتر انداخته شد.
اسدي نژاد افزود: ارتقاي تئاتر آئيني تاثير بسيار در اشاعه فرهنگ ايراني دارد و بايد سعي كنيم زمينه را براي توسعه و رشد اين هنر فاخر فراهم كنيم.
7498/ 6053
مشهد - ايرنا - نمايش هاي آئيني به دليل آنكه از دل تاريخ كهن ايراني سرچشمه گرفته اند از سازه هاي زيربنايي فرهنگ ما به حساب مي آيند.
