كارشناسان مسايل زيست محيطي مي گويند اين رودخانه پرآب به طول يك هزار و 72 متر كه به عنوان مرز بين ايران با جمهوري هاي آذربايجان و ارمنستان نيز شناخته مي شود، به دليل ورود پساب هاي صنعتي از سمت ارمنستان به شدت با مشكلات بسيار زيست محيطي و بهداشتي مواجه شده است كه اگر براي جلوگيري از ادامه اين روند تدبير و تصميمي مناسب اتخاذ نشود، آينده اي ناخوشايند همچون آثار منفي خشك شدن درياچه اروميه در انتظار مردم استان هاي آذربايجان شرقي، غربي و اردبيل خواهد بود.
از اين ديدگاه با توجه به موقعيت جغرافيايي رودخانه ارس كه آثار و تبعات محيط زيستي آن هر سه كشور ايران، آذربايجان و ارمنستان را درگير مي كند، اگر مسئولان كشوري در وزارت خانه هاي امور خارجه، نيرو، كشور و سازمان حفاظت از محيط زيست به صورت اورژانسي براي جلوگيري از روند موجود دست به كار نشده و با رايزني هاي سياسي و ديپلماتيك در اين رابطه وارد ميدان نشوند، فردا بسيار دير خواهد شد.
نقطه قابل توجه و تامل در زمينه مشكلات زيست محيطي ارس مربوط به طولاني شدن ورود پساب هاي صنعتي از خاك ارمنستان به اين رودخانه است، به طوري كه بنا به گفته مديركل حفاظت از محيط زيست آذربايجان شرقي اين مشكل از سال 1385 شروع شده و تاكنون نيز ادامه دارد.
حميد قاسمي در گفت و گو با خبرنگار ايرنا، منشاء اين آلودگي را پساب هاي حاصل از فعاليت معدن مس در ارمنستان اعلام كرد و افزود: ادامه اين روند علاوه بر آلودگي شديد آب رودخانه ارس، موجب تغيير اكوسيستم منطقه و آثار زيان بار به اراضي كشاورزي شده است.
وي، ادامه ورود پساب هاي صنعتي از جمهوري ارمنستان به بستر رودخانه ارس را تهديد بسيار جدي براي محيط زيست و سلامت مردم منطقه عنوان و اظهار كرد: اگر اين آلودگي ها متوقف نشود، بدون ترديد در آينده اي نزديك خطرهاي جدي متوجه محيط زيست و سلامت بخش كشاورزي، دامي و انساني خواهد بود.
قاسمي با اشاره به نمونه برداري هاي مختلف اداره كل حفاظت از محيط زيست آذربايجان شرقي از آلودگي رودخانه ارس، يادآور شد: به دليل وجود فلزات بسيار سنگين ناشي از ورود پساب هاي صنعتي و نيز حالت تجمعي آن در طي مسير رودخانه، از بين رفتن آنها غيرممكن است.
وي ادامه داد: اكنون ماهي هاي رود ارس به دليل ورود اين آلايندگي هاي صنعتي سنگين در حال انقراض بوده و اگر آماري در اين رابطه تهيه شود، متوجه كاهش شديد گونه هاي جانوري در بستر رودخانه خواهيم شد.
قاسمي از همكاري نكردن مسئولان جمهوري ارمنستان براي جلوگيري از ورود پساب هاي صنعتي به رود ارس خبر داد و گفت: با وجود اينكه پيشنهادها و رايزني هاي مختلفي با مقام هاي ارمني در اين خصوص صورت گرفته، اما نتيجه اي كه انتظار مي رفت حاصل نشده است.
وي با اشاره به مسئوليت وزارت نيرو در خصوص مقابله با آلودگي رودخانه ارس، اظهار كرد: با وجود اينكه وزارتخانه ها و سازمان هاي مختلفي در اين رابطه از سال ها قبل فعال بوده اند اما مسئوليت پيگيري آن به عهده وزارت نيرو گذاشته شد و قرار بود در فواصل زماني اين مسئوليت به ساير ارگان هاي نيز واگذار شود كه تاكنون چنين نشده است.
مديرعامل آب منطقه اي آذربايجان شرقي نيز در اين رابطه به برگزاري نشست هاي مختلف بين مسئولان جمهوري آذربايجان و وزارت نيرو اشاره كرد و گفت: تاكنون در اين زمينه 20 نشست هماهنگي براي جلوگيري از آلودگي رود ارس برگزار شده است كه نشان مي دهد دو طرف براي حل موضوع توافق دارند.
غلامرضا هاشمي با بيان اينكه مسئولان جمهوري ارمنستان ابتدا هرگونه آلودگي ارس از جانب صنايع خود را انكار مي كردند، افزود: با برگزاري اين نشست ها اكنون مسئولان اين جمهوري به آلودگي ارس ناشي از ورود پساب هاي صنعتي از جانب كشور خود اذعان كرده و بر اقدام هاي مشترك با ايران براي حل مشكل توافق كرده اند.
وي اظهار كرد: بر اين اساس جمهوري ارمنستان برنامه راه خروج پساب ها با نصب دستگاه هاي پايش به ارزش دو ميليون دلار را شروع كرده و مشغول پاكسازي است كه اين پايش ها به صورت مشترك بين ايرن و اين جمهوري در دست اقدام مي باشد.
هاشمي ادامه داد: بر اساس توافقات صورت گرفته و برنامه ريزي هاي مشترك ، مقام هاي جمهوري ارمنستان اعلام كرده اند تا سال 2017 برنامه پاكسازي رود ارس را به اتمام مي رسانند.
به گفته وي، با اجراي اين برنامه مشترك، حجم پساب هاي ورودي به رودخانه ارس نسبت به سال هاي گذشته كمتر شده است.
مديركل حفاظت از محيط زيست آذربايجان شرقي با رد اظهارات مربوط به كاهش حجم پساب صنعتي ورود به ارس از خاك ارمنستان گفت: نمونه برداري هاي مستمر از آب ارس نشان مي دهد كه هيچ تغييري از لحاظ ميران آلودگي موجود در آب اين رودخانه راهبردي روي نداده است.
حميد قاسمي، تعهدات ارمنستان مبني بر پاكسازي ارس از هر گونه آلودگي زيست محيطي تا سال 2017 را غيرواقعي دانست و گفت: با شرايط فعلي بعيد است چنين تعهدي عملي شود و ما نبايد منتظر بمانيم زيرا كه هر لحظه و دقيقه به ميزان آلودگي زيست محيطي منطقه به دليل ورود پساب هاي صنعتي افزوده مي شود و اين مترادف با مرگ تدريجي رودخانه ارس است.
وي با بيان اينكه تحمل ما در اين رابطه تمام شده است، خاطرنشان كرد: با توجه به تبعات بسيار منفي و مرگ بار ادامه روند آلودگي ارس و بي توجهي مقام هاي جمهوري ارمنستان، اگر اقدامات عملي در اين زمينه به انجام نرسد بايد جمهوري اسلامي ايران از طريق مراجع بين المللي مساله را پيگيري كند.
مديركل ايرانيان خارج از كشور وزارت امور خارجه كشورمان نيز ضمن تاكيد بر ضرورت حل و فصل مشكلات زيست محيطي رودخانه مرزي ارس بين تهران و ايروان گفت: بي ترديد ادامه روند موجود در اين رودخانه مرزي شرايط زيست محيطي سال هاي آينده منطقه را بسيار وخيم مي كند.
كاظم سجادي افزود: متاسفانه طي سال هاي اخير ورود پساب هاي صنعتي از ارمنستان به رودخانه ارس موجب ايجاد مشكلات عديده زيست محيطي شده كه براي بخش هاي مختلف كشاورزي و بهداشتي منطقه بسيار نگران كننده است.
وي اظهار كرد: اگر براي جلوگيري از ورود پساب هاي صنعتي به اين رودخانه كوتاهي شود، به مردم منطقه و نسل هاي آينده خيانت كرده ايم.
سجادي ادامه داد: بايد با برگزاري نشست هاي مختلف با طرف هاي ارمني و همچنين پيگيري هاي مستمر مسئولان آذربايجان شرقي اين موضوع مهم در سريع ترين زمان ممكن حل و فصل شود.
گزارش از: سيديحيي مرتضائي
2077/3038/518
تبريز - ايرنا - ارس، طولاني ترين رودخانه داخلي ايران با آب خروشان امروز حال و روز خوشي ندارد و به دليل آلودگي در مسير خود به دومين چالش بزرگ زيست محيطي منطقه شمالغرب پس از درياچه اروميه تبديل شده است.
