به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار هنرهای تجسمی ایرنا، تذهیب را می توان مجموعه ای از نقش های بدیع و زیبا دانست كه نقاشان برای هرچه زیباتر كردن كتاب‌های مذهبی، علمی، فرهنگی، تاریخی، دیوان اشعار و قطعه های زیبای خط به كار می برند.
تذهیب به جملات ادبی و متون مذهبی، زیبایی دیداری می بخشد و استادان تذهیب همچون كیمیاگران با نقوش زراندود اشعار و جملات شكیل و پرمحتوا را در قابی زیبا و درخشان قرار می دهند كه ارزش آنها را در نگاه بازدیدكنندگان صدچندان می كند.
**تذهیب قرآنی
تذهیب به معنی زراندود كردن و طلا كاری با نقوش الهام گرفته از طبیعت، ولی كاملاً تجریدی، منظم و هندسی است كه با خطوط مشكی و آب طلا تزئین شده، یا رنگهایی دیگر همچون شنگرف، لاجورد، سفید آب زنگار و زعفران در آن به كار رفته است.
تذهیب یكی از زیر مجموعه های نگارگری است ، در اوایل دوره اسلامی، تذهیب برای تزیین و جداسازی آیات قرآن مجید مورد استفاده قرار می گرفت.
شاید بتوان تاریخ آرایش و تذهیب قرآن را هم زمان با نوشتن آن دانست به این معنی كه نخست به منظور تعیین سر سوره ها، آیه ها، جزوه ها و سجده ها آن را به نوعی تزیین می كردند.
رفته رفته علاقه مفرط مسلمانان به قرآن و همچنین عشق به تجمل، هنرمندان را بر آن داشت تا در تذهیب آن دقت بیشتری به كار برند و در نتیجه این آثار از سادگی بیرون آمد و جنبه تزیینی به خود گرفت به خصوص قرآن هایی كه برای امرا و بزرگان نوشته می شد. این امر خود یكی از علل توجه هنرمندان به تزیین بیشتر و موجب تكامل فن تذهیب شد.
**پیشینه هنر تذهیب
پیشینه هنر تذهیب در ایران به پیش از ورود اسلام به ایران در دوره حكومت ساسانیان برمی گردد. اما دوره اوج این هنر مربوط به زمان تیموریان است و زیبا ترین آثار هنرمندان تذهیب كار در این دوره به وجود آمده اند.
در زمان پادشاهی سلاطین تیموری تذهیب كاران، نقاشان و خطاطان از مقام و منزلت بالایی برخوردار بودند. پادشاهان هنرمندان را از سرتاسر كشور به دربار فرا می خواندند و شرایطی را فراهم می كردند تا هنر خود را عرضه كنند و آثار ارزشمندی به وجود بیاورند.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مردم به خصوص قشر جوان متوجه زمینه های خوشنویسی و نگارگری و تذهیب شدند .با وجود اینكه تعداد تذهیب كاران محدود است، ولی همین تعداد كم با تسلط كافی و مهارت و خلاقیت توانسته اند با متحول ساختن و نوآوری های چشمگیری كه از خود بروز داده اند، كارهای بسیار نفیس و بی نظیری ارائه دهند كه در قرآن هایی كه اخیراً چاپ می شود می توان آنها را دید.
**تذهیب و تشعیر زیر مجموعه نگارگری
هنر كتابت در دوره ساسانیان به تكامل رسیده و آرایش كتاب یكی از فعالیت های مهم هنرمندان در نگارگری پس از اسلام است. از این دوره به بعد شاهد آثار غنی و زیبایی از هنر نگارگری هستیم كه مضمون آنها از آیات وحی و احادیث و روایات قرآنی است.
هنر نگارگری در گذر زمان و به تبع نیازهای اجتماعی و تأثیر های فرهنگی محیط، ویژگی های خاصی كسب كرده كه خود باعث پدید آمدن مكتب های مختلف هنر نگارگری شده است.
اما در عصر و روز ما، كمتر هنرمندی از این شاخه هنر های سنتی ایران را می توان یافت كه همچون اردشیر مجرد تاكستانی،هنر را آموخته و پژوهش را با آن درآمیخته باشد.
اردشیر مجرد تاكستانی در گفت وگو با خبرنگار هنرهای تجسمی ایرنا با اشاره به هنر تذهیب اظهار داشت: تذهیب های قرآنی بعد از فروپاشی دولت ساسانی كه نقاشی حرام بود هنرمندان رو به كار كاشی سازی بنا ها و نسخه های مقدس مثل قرآن روی آوردند.
وی افزود: در كارهای تذهیب قرآنی پیشرفت های بسیار خوبی صورت گرفته و كار های خیلی عالی در خصوص ظرافت و نازك كاری ها انجام و تجربه های خوبی به دست آمده ولی متاسفانه در درون آن تحول نمی بینیم.
وی بیان داشت: تذهیب شامل اصطلاحات شاخه و گل و شاخه های اسلیمی است كه در قدیم كار كرده اند و آنها را به نهایت رسانده اند، الان ما باید آنها را نگه داریم.
وی با اشاره به اینكه در زمینه تذهیب قرآنی بسیار خوب كار شده است افزود: همانگونه كه می دانیم تحول و تغییری نمی بینیم ولی اگر همان سنت های قدیمی بازسازی شود و با كمك فكر و اندیشه از روی تكنیك های قدیم می توانیم طراحی های قوی تر و جدید تری داشته باشیم .
وی با اشاره به اینكه تذهیب یك تكنیك است افزود:تذهیب یك تكنیك است كه كاربردهای بسیاری می توان از آن گرفت و استفاده كرد.
مجرد تاكستانی افزود: مثلا منظره و كوه ودشت را می توان با تذهیب كار كرد ولی احتیاح به طراحی قوی دارد اگر كسی طراحی خوبی داشته باشد می تواند كار جدید و خوبی ارائه دهد .
وی در مورد اینكه هنر تذهیب و مینیاتور چگونه به هنر و زیبایی در شهر كمك می كند، افزود: هنر مینیاتور را كجا نمی توان دید. شهر مجموعه ای از اجتماعات كوچك است كه آن را به وجود آورده اند و این اجتماعات با هماهنگی و در كنار هم هنر را در شهر تسری داده اند.
به گفته این هنرمند پیشكسوت، هنر مینیاتور و تذهیب را به صورت ویژه روی دیوارهای شهر یا هرجایی كه بتوان از نقش آن استفاده كرد، می توان به نمایش درآورد و دید.
هنری كه بوسیله آن قرآن كتابت یا تزیین می شود دارای قداست خاصی است و تمام حركات و شیوه های مورد استفاده دارای معنا و مفهوم خاصی است.
فراهنگ**9338**1569
تهران-ایرنا-تذهیب هنری به ظاهر مهجور است اما این هنر زیبا ریشه در اندیشه ایرانی با قدمتی به بلندای تاریخ تمدن دارد كه در این میان تذهیب قرآنی بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
