نگاهی به زندگی و آثار علمی شهید آیت الله سید محمد باقر صدر
#
قزوین، خبرگزاری جمهوری اسلامی 19/01/85
داخلی.فرهنگی.مناسبتها.محمدباقرصدر.
علامه شهید آیت الله سیدمحمدباقر صدر یکی از بزرگترین اندیشمندان مسلمان
و به تعبیرامام خمینی (ره )"مغز متفکر اسلامی" درتاریخ اسلامی به ویژه در قرن
چهاردهم هجری قمری است که از خود دهها اثر علمی به یادگار گذاشته است.
شهید صدر بیست و پنجم ماه ذیقعده سال 1353 هجری قمری ( نهم اسفندماه
ماه 1313 خورشیدی ) در شهر مقدس کاظمین دیده به جهان گشود و دومین فرزند
خانواده بود.
پدرش سید حیدر در جوانی فوت کرد، پدر بزرگش آیت الله العظمی سید اسماعیل
صدر که یکی از مراجع بزرک تقلید شیعیان بود در سال 1338 هجری قمری وفات
یافت و دیگر اجدادش که شاخه هایی پربار از شجره پربرکت " خاندان صدر" و از
تبار غیرتمند و پاک امام کاظم (ع) بوده اند، در ایران ، لبنان و عراق از
پاسداران فرهنک ، اندیشه ، دانش و دین بشمار می رفته اند.
خواهرش "آمنه بنت الهدی صدر" یکی از زنان دانشمند، شاعر، نویسنده ، معلم
فقه و اخلاق بود که در مسیر جهاد و مبارزه با برادرش سید محمد باقر همگام
شد و سرانجام سرنوشت هر دو به شهادت و سعادت ابدی ختم شد.
سید محمد باقر، از پنج سالگی به مدرسه رفت و تا 11 سالگی دوره ابتدایی
را به اتمام رساند.
در این دوران، نبوغ شگفت انگیز و استعداد سرشار خدادادی او درخشید و
تعجب آموزگاران خود رابرانگیخت، بطوری که اولیای مدرسه تصمیم گرفتند او
را به مدرسه کودکان تیزهوش و نابغه بفرستند تا با هزینه دولت درس بخواند
و پس از طی مراحل لازم وقانونی، به دانشگاههای اروپا یاآمریکا اعزام شده و
در رشته های علوم جدید تحصیل کند و به کشور خود بازگردد.
درسال 1365 هجری قمری که 12 ساله بود همراه برادرش سید اسماعیل به نجف
اشرف رفت تا در محضر اساتید بزرک حوزه علمیه شهر امامت به تحصیلات عالی
بپردازد.
وی دوره عالی فقه و اصول را نزد مرحوم آیت الله العظمی سیدابوالقاسم خویی
و مرحوم آیت الله شیخ محمد رضاآل یاسین گذراند،فلسفه اسلامی (اسفار ملاصدرا)
رااز مرحوم " شیخ صدرا بادکوبه ای " آموخت و در کنارآن سالها فلسفه غرب و
نظرات فلاسفه غیر مسلمان را به دقت مورد تحقیق و نقد قرار داد.
آیت الله صدر درسال 1378 هجری قمری در سن بیست و پنج سالگی تحصیلات حوزوی
را به پایان رساند و پس از یک سال، تدریس بحث اصول را که بالاترین مرحله علمی
حوزه علمیه شمرده می شد آغاز کرد.
از مهمترین فعالیتهای وی ، ابتکار ارایه طرح نوین برای سازماندهی مرجعیت
در جهان تشیع به نام "المرجعیه الموضوعیه" بود.
آیت الله صدر دهها تالیف در موضوعهای ، اقتصاد، فلسفه، منطق، علم اصول،
علم فقه و اصول عقاید به رشته تحریر درآورد.
وی همچنین در ارایه خط مشی فکری و علمی به گروه معروف "جماعه العلما فی
النجف الاشرف" درمجله الاضواء ونشریات دیگری که ازطرف این گروه منتشر می شد،
نقش موثری داشت.
از مرحوم صدر آثار گرانبهایی برجای مانده است که از میان آنها می توان به
"اقتصادنا، در دو جلد" ، "فلسفتنا، مشتمل بر فلسفه شناخت و فلسفه وجود"،
اشاره کرد.
همچنین "الاسس المنطقیه للاستقراء"مشتمل بر دیدگان نوینی در فلسفه شنـاخت
وپاسخ جدید به مشکل فلسفی"استقراء"، " دروس فی علم الاصول"، در چهار مجلد،
مشتمل بر سه دوره کامل از علم اصول، درسه سطح علمی از دیگر آثار آیت الله
صدر است.
"بحوث فی شرح العروه الوثقی" ، در چهار مجلد مشتمل بر بحثهای فقهی و
استدلالی نیز توسط وی منتشر شده است.
مرحوم صدر در موضعگیریهای فکری و سیاسی در دفاع ازجمهوری اسلامی و ارایه
خط فکری و علمی به دانشکده اصول الدین و دانشکده فقه، نقش موثری داشت.
موضعگیریهای شجاعانه مرحوم صدر در دفاع از امام خمینی (ره ) و انقلاب
اسلامی در زمان استیلای ترس و وحشت حاکمان رژیم بعث بر حوزه نجف اشرف از
دیگر جنبه های قابل تامل در شخصیت وی است.
ترغیب شاگردان برای حضور در کلاسهای درس امام راحل (ره ) ، حضور در منزل
حضرت امام و دیدار با ایشان، برپایی مراسم سخنرانی و تعطیل کلاس درس به
مناسبت پیروزی انقلاب اسلامی نشان از علاقمندی ایشان به تحولات انقلاب اسلامی
در ایران داشت.
آیت الله صدر چند بار توسط رژیم عراق بازداشت شد و ازچند سوء قصد جان به
در برد اما سرانجام در سال 1400 هجری قمری در سن 47 سالگی به همراه خواهرش
مرحومه "بنت الهدی صدر" توسط نیروهای بعثی به شهادت رسید.
خاورم 1352/1590/1568
