اختلال روانی بدریختی عامل اصلی اعتیاد به جراحی های زیبایی غیرضروری

یكی از شدیدترین اختلالات سلامت روان، بیماری به نام اختلال بدریختی بدن است كه بر اساس آن فرد همواره احساس نگرانی و اضطراب دارد و تصور می كند بخش یا بخش هایی از بدنش بدشكل است و از نظر فیزیكی و ظاهری اشكال دارد.
در این بیماری، شایع ترین قسمت هایی كه تحت این تفكر و تصور قرار می گیرند، ناحیه صورت به ویژه بینی، پهلوها، شكم و ران ها هستند و در برخی موارد نیز برخی افراد تصور بدریختی در قسمت مچ پای خود دارند كه در چنین مواردی اقدام به تزریق ژل در این ناحیه می كنند.
اختلال بدریختی سبب می شود كه حتی برخی افراد به انجام چندین باره اعمال جراحی در قسمت های مختلف بدن خود اقدام و مبالغ هنگفتی را برای این منظور هزینه كنند. هزینه های سنگین اعمال جراحی زیبایی برای افرادی كه تمكن مالی چندان مناسبی ندارند سبب بروز مشكلات اقتصادی سنگینی می شود كه در برخی موارد بنیان خانواده ها را نیز فرو می پاشد.
دكتر غلامرضا حاجتی روان پزشك و عضو انجمن روان پزشكان ایران در این باره در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار كرد: در بسیاری از موارد پزشكان و جراحان پس از انجام بررسی های لازم متوجه می شوند كه فرد مراجعه كننده و متقاضی جراحی زیبایی، بدریختی واقعی ندارد و حتی از یك ظاهر خوب و بالاتر از خوب برخوردار است و تصور می كند كه ظاهرش مناسب نیست و به دلیل تفكراتی كه ناشی از اختلال روانی بدریختی است خواهان انجام جراحی شده است.
وی افزود: افرادی كه دچار اختلال بدریختی هستند، در مورد ظاهر یك یا چند قسمت از بدن خود، اشتغال ذهنی دارند كه در حد شدید و بیمارگونه است و برای رفع این تصور اشتباه خود به اعمال جراحی متعدد روی می آورند.

** اختلال وسواس
وی اختلال وسواس را از دیگر عوامل گرایش افراد به جراحی های زیبایی غیرضرور دانست و گفت: این اختلال با اختلال بدریختی هم پوشانی دارد؛ افرادی كه دچار اختلال وسواس هستند، به صورت وسواس گونه در مورد قسمت های بدن خود تفكرات وسواسی دارند و تصور می كنند كه شكل ظاهر و بدنشان باید به گونه دیگری باشد تا جذاب تر و زیباتر شوند.
این درحالی است به گفته دكتر سید ابوالحسن امامی رییس انجمن جراحان پلاستیك و زیبایی ایران، فقط 30 درصد ایرانی ها در صورت تمایل نیاز به جراحی بینی دارند، 20 درصد ایرانی ها بینی متناسب دارند و 50 درصد دیگر نیز فقط ایراد كوچكی در بینی خود دارند اما این ایراد صفت مشخصه آنها نیست و الزامی به جراحی بینی ندارند.

** اختلال بی اشتهایی عصبی
گروهی از افراد نیز تصور نادرستی در مورد وزن خود دارند كه از آن به عنوان اختلال بی اشتهایی عصبی نام برده می شود.
تصویری كه این افراد از خود در آینه می بینند، تصویر واقعی خودشان نیست بلكه تصویر بدتری از خودشان می بینند و احساس می كنند كه بسیار چاق هستند و برای رفع این تصور نادرست، به روش های مختلف لاغر شدن مانند رژیم های سخت لاغری یا روش های تهاجمی مانند اعمال سخت جراحی (لیپوساكشن، لیپولیز، لیپوماتیك) روی می آورند.
به گفته حاجتی، این افراد اشتغال ذهنی دایم در مورد وزن خود دارند و مرتب كارهایی می كنند كه وزنشان كاهش یابد و گاهی این رفتار غیرعادی می شود مثلا غذا كه می خورند داخل دهان خود دست می كنند تا تهوع ایجاد كنند یا مسهل می خورند تا غذا سریع از بدنشان دفع شود و جذب نشود.
وی افزود: این افراد فقط در مورد وزن خود اشتغال ذهنی دارند و مشغولیت ذهنی در مورد ظاهر و صورت خود ندارند.
امروزه زندگی ماشینی و به دنبال آن كم تحركی، سبب تجمع چربی در قسمت های مختلف بدن و تغییر شكل اندام های مختلف بدن در بیشتر افراد و در نتیجه منجر به افزایش گرایش به جراحی های لاغری شده است به ویژه در افرادی كه بدن آنها به رژیم های غذایی لاغری جواب نمی دهد.
رییس انجمن جراحان پلاستیك و زیبایی ایران در مورد جراحی های زیبایی مانند فرم دادن به بدن با كاهش چربی های زاید توضیح داد: افرادی كه با اعمال جراحی مقدار بسیار زیادی از وزن خود را كم می كنند با مشكلاتی مانند افتادگی بازوها، شكم و غبغب مواجه می شوند كه در نهایت ناچار به انجام اعمال جراحی پلاستیك و صرف هزینه های مضاعف می شوند.

** علل گرایش به جراحی های زیبایی
به طور كلی در بررسی های روان شناسی مشخص شده است بسیاری از افرادی كه به جراحی های زیبایی روی می آورند، دارای تفكرات و مشكلات روحی روانی مانند كاهش اعتماد به نفس و افسردگی به عنوان زیربنای اختلالات بدریختی، وسواس و بی اشتهایی عصبی هستند.
به گفته عضو انجمن روان پزشكان ایران، علاوه بر كاهش اعتماد به نفس و بیماری های روحی مانند افسردگی، تشویق دیگران و اطرافیان به انجام جراحی زیبایی، یكی از عوامل گرایش افراد به انجام اینگونه جراحی ها است؛ انسان ها از اینكه از آنها تعریف شود خوششان می آید و حاضرند برای این منظور حتی به اعمال جراحی سنگین زیبایی نیز تن دهند.
حاجتی افزود: در واقع در چنین مواردی عامل اصلی گرایش به این نوع جراحی ها، برگشت به مكانیسم های دفاعی دوران كودكی است كه از آن به عنوان پس رفت عقیده نام برده می شود؛ مانند دوران كودكی كه وقتی به كودك گفته می شود اگر موهایت را شانه كنی زیباتر می شوی، در بین بزرگسالان نیز زمانی كه به فردی گفته می شود اگر مثلا بینی ات را جراحی كنی زیباتر می شوی، به جراحی روی می آورد.
وی ادامه داد: این درحالی است كه فرد باید ابتدا دقت كند كه چه كمبودی در تفكر و احساسش وجود دارد و ابتدا به دنبال رفع آن رود چراكه اگر اینگونه مشكلات رفع شود، دیگر احساس رضایتمندی را در اینگونه جراحی ها نخواهد یافت.

** لزوم آگاهی جامعه نسبت به عوامل روان شناختی گرایش به جراحی های زیبایی
متخصص روان پزشكی با تاكید بر شناخت عوامل روان شناختی در گرایش به انجام جراحی های زیبایی غیرضرور اظهار كرد: جامعه باید نسبت به این عوامل آگاهی داشته باشد و در صورتی كه تمایلی نابه جا و غیرضروری برای انجام جراحی های زیبایی در فردی از اطرافیان ایجاد شد، در راستای رفع عامل آن كه در بیشتر موارد كاهش اعتماد به نفس است، به منظور جلوگیری از انجام اینگونه جراحی های غیرضروری به او كمك كند.
حاجتی افزود: همچنین لازم است نظام سلامت كشور و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی برای پزشكانی كه این جراحی ها را انجام می دهند، قوانینی را تعیین كنند كه آنها پیش از اینكه این جراحی ها را انجام دهند، یك ارزیابی روان شناختی از متقاضیان جراحی زیبایی انجام دهند زیرا در بسیاری اوقات اگر با آنها صحبت می شود، متوجه می شوند كه مراجعه آنها به دلیل عواملی مانند افسردگی، اضطراب و وسواس بوده كه اگر درمان شود، تفكر فرد در مورد جراحی های زیبایی به ویژه در مواردی كه هیچ ضرورتی ندارد، تغییر می یابد.
وی در توضیح عدم آگاهی كافی پزشكان در مورد بیماری های روان شناختی و لزوم توجه به آنها در درمان بیماری ها گفت: مطالعات نشان داده است كه 50 درصد موارد افسردگی توسط پزشكان عمومی تشخیص داده نمی شود چراكه آنها در مورد علایم آن و لزوم بررسی روان شناختی بیماران در درمان آگاهی كافی ندارند و در این مورد دچار غفلت می شوند.
بنابراین به گفته حاجتی به نظر می رسد كه خانواده ها و نظام سلامت كشور باید در مورد این موضوع هوشیارتر و دقیق تر عمل كنند چراكه عوارضی كه به دلیل جراحی های زیبایی غیرضروری و بار سنگینی كه به سیستم بهداشتی و درمانی كشور وارد می شود، قابل توجه است.
علمی1834**1440