زرين گياه از خانواده Labiatae بوده و در جنوب شرق آسيا فراوان يافت مي شود. اثرات ضدهيپرليپيدمي و سيستم ايمني براي اين گونه گزارش شده است.
اين گياه دارويي بي نظير در منطقه سميرم و بلندي هاي كركس رشد و نمو دارد و در هيچ جاي كشورمان مشاهده نشده است.
در مكان هاي سردسير با ارتفاع دو هزار و 300 تا سه هزار متر از سطح دريا و در مناطق سنگلاخي رشد مي كند. وجود تركيبي به نام ˈزانتوميكرولˈ در برگ هاي زرين گياه مسوول اصلي خاصيت ضد سرطاني اين گياه دارويي است.
زرين گياه كه در ايران و در نقاط مختلف به اسامي محلي مختلفي همچون آغ باش، گل باغچق، بادرنجبويه و … ناميده ميشود از گونه هاي با استفاده خواص داروئي است كه در معرض انقراض قرار دارد.
اجزاء اصلي اين گياه شامل ليمونين، Verbenone, alpha-terpineol,، الكل پريليل و كاريوفيلين است . براساس تحقيق مذكور صورت گرفته، اثرات درماني اسانس زرين گياه قابل مقايسه با هيوسين و ايندومتاسين مي باشد.
اثرات درماني اين گياه شامل كاهش تب، درد مفاصل و روماتيسم، تقويت حافظه، درمان بيماري ام اس، سريع كردن جريان خون، درمان سرگيجه، وزوزگوش وسردرد اشاره شده است.
ليمونن كه يكي از اجزاي اصلي اسانس زرين گياه مي باشد، به عنوان يك مهار كننده آنزيم مبدل آنژيوتانسين، ضد تومور، ضد ويروس، باكتري كش، عامل پيشگيري كننده از سرطان، ضد كانديديا، خلط آور، مهار كننده رشد قارچها، ضد اسپاسم و مسكن موثر است.
ژرانيول نيز يكي از تركيباتي است كه در اسانس زرين گياه وجود دارد و سبب ممانعت از رشد و سنتز پلي آمين ها در سلول هاي سرطاني انسان شده است.
وجود تركيب فلاوني به نام زانتوميكرول Xanthomicrol در برگهاي زرين گياه گزارش شده است كه اين تركيب مسئول اصلي خاصيت ضد سرطاني در اين گياه است ،اين تركيب در عصاره زرين گياه نسبت به داروي ضد سرطان Doxorubincin اثر قوي تري را بر عليه سلول هاي سرطاني از خود نشان داده است و هم چنين عوارض جانبي بسيار كمتري را از خود را بر روي موش آزمايشگاهي نشان داده است.
زرين گياه نيز مانند ساير گونه هاي Dracocephalum داراي اسانس، فلاونوئيد، دي ترپن، تانن و اسيدهاي فنولي مي باشد. كه هركدام از تركيبات ذكر شده سبب بروز برخي از خواص درماني در اين گياهان مي گردد.
ليمونن كه يكي از اجزاي اصلي اسانس زرين گياه مي باشد، به عنوان يك مهار كننده آنزيم مبدل آنژيوتانسين، ضد تومور، ضد ويروس، باكتري كش، عامل پيشگيري كننده از سرطان، ضد كانديديا، خلط آور، مهار كننده رشد قارچها، ضد اسپاسم و مسكن موثر مي باشد. ژرانيول نيز يكي از تركيباتي است كه در اسانس زرين گياه وجود دارد و سبب ممانعت از رشد و سنتز پلي آمين ها در سلول هاي سرطاني انسان شده است.
در مطالعاتي كه بر روي موش انجام شده است اثر ضد دردي اسانس زرين گياه مربوط به جزء ليمونن اين اسانس مي باشد كه با دارا بودن ليمونن به عنوان يكي از اجزاي اصلي اسانس، اين گياه را در زمره داروهاي مسكن و ضد درد قرار مي دهد شوند.
اين گياه ارزشمند و معطر دارويي در سالهاي اخير در معرض انقراض قرار گرفته بود.
زرين گياه از نظر خواص دارويي بي نظير و فوق العاده است و همين خاصيت ها باعث شده سودجويان و برخي افراد محلي بويژه عشاير براي مصرف دام به تخريب و نابودي اين نوع گياهان بكر سرعت بدهند.
امروزه تعدادي از شركت هاي تعاوني كشاورزي و زيست محيطي محلي سميرم توليد و كاشت زرين گياه در سطح زير كشت مشخص را بر عهده گرفته است.
محلي ها از اين گياه با نام زرويي ياد مي كنند.
در دو سال گذشته و با همكاري منابع طبيعي، سازمان محيط زيست و دفتر فني پروژه بين المللي سيماي حفاظتي و تنوع زيستي زاگرس مركزي اقداماتي براي رشد اين گياه و جلوگيري از انقراض آن در بخش هايي از سميرم از جمله روستاي خينه و شهر ونك انجام شده است.
شهرستان سميرم با قرار گرفتن در جوار دنا و زاگرس مركزي و دارا بودن455 هزار هكتار عرصه ملي و 330 هزار هكتار مراتع و جنگل هاي طبيعي از نوع خوب و متوسط در 160 كيلومتري جنوب اصفهان واقع است.
گ/7147/ 6022
سميرم، اصفهان- ايرنا- زرين گياه، از جمله گياهان و علف هاي كوهي دارويي است كه در نقاطي از ايران از جمله منطقه كوهستاني و سرد سير سميرم در جنوب استان اصفهان رشد مي كند.