پس از نزدیك به 80 روز رقابت انتخاباتی میان 2 حزب محافظه‌كار و لیبرال به عنوان حزب های اصلی كانادا، سرانجام دوشنبه نوزدهم اكتبر (بیست و هفتم مهرماه) انتخابات پارلمانی در این كشور برگزار شد. پس از شمارش آرا و اعلام نتایجی كه دیروز (سه شنبه) صورت گرفت همان نتیجه یی مشاهده شد كه پیشتر نظرسنجی ها نشان می داد.
مشاهده ی نتایج این انتخابات كه در طول سال های گذشته پرخرج ترین كارزار انتخاباتی لقب گرفته است حاكی از آن بود كه «جاستین ترودو»به هبری حزب لیبرال توانسته است با كسب 174 صندلی از 338 صندلی موجود در مجلس عوام این كشور بر «استفان هارپر» رهبر حزب محافظه كار پیروز شود؛ حزبی كه بیش از 9 سال زمام امور را در دست داشت.
نظام پارلمانی این كشور اما شباهت زیادی به نظام انتخاباتی همسایه ی جنوبی خود یعنی ایالات متحده دارد. به این معنی كه از 2 مجلس عوام یا نمایندگان 338 عضوی و نیز سنای 105 عضوی تشكیل می شود. بر اساس قانون اساسی كانادا، فرماندار كل (كه نماینده ی ملكه ی بریتانیا در این كشور است)به توصیه ی نخست وزیر به انتخاب نمایندگان سنا اقدام می كند و نمایندگان مجلس عوام را مردم با رای مستقیم خود برمی گزینند؛ انتخاباتی كه هر پنج سال یكبار انجام می گیرد. به طور خلاصه تر، شمار نمایندگان مجلس عوام بر اساس جمعیت تعیین می شود و تعداد سناتورها بر اساس نمایندگی منطقه یی.
دلایلی چند وجود دارد كه پس از گذشت نزدیك به یك دهه زمینه برای چرخش احزاب و استقبال عمومی از حزب لیبرال فراهم شده است. حزب لیبرال كه در پارلمان پیشین تنها دارای 36 كرسی بود اینك با كسب بیش از یكصد و هفتاد كرسی در صدر قرار گرفته است؛ رویدادی كه می تواند بر مسایل داخلی كانادا و نیز سیاست خارجی این كشور تاثیر گذار باشد.
نخستین دلیل پیروزی ترودو بر هارپر یا به عبارتی غلبه ی لیبرال ها بر محافظه كاران را باید در رویكرد و شعارهای انتخاباتی این 2 نامزد و حزب جست. تاكید نامزد 43 ساله ی لیبرال بر لزوم «تغییر واقعی»، حل چالش اوتاوا- واشنگتن به خاطر خط لوله ی نفت «كی استون ایكس ال»، خارج كردن نیروهای كانادا از جنگ علیه داعش و همچنین افزایش كمك های بشر دوستانه را می توان به عنوان چند نمونه از سیاست خارجی لیبرال ها نام برد.
در بُعد سیاست داخلی نیز وعده ی كاهش مالیات از طبقه ی متوسط و افزایش مالیات ثروتمندان، موضع نرم و میانه رو در موضوع روبنده ی زنان مسلمان و همچنین قانون مهاجرت از دیگر وعده ها و شعارهای این نامزد حزب لیبرال بود كه مورد استقبال عمومی قرار گرفت.
افزون بر آن نمی توان نقش «پیر ترودو» پدر نخست وزیر منتخب كنونی و نخست وزیر سال های 1968 تا 1984 را در افزایش محبوبیت پسر از قلم انداخت چرا كه نخست وزیر پیشین كانادا با عنوان طراح نظام بهداشت این كشور از محبوبیتی فزاینده برخوردار است.
بخشی از مسوولیت ریزش آرای محافظه كاران نیز متوجه اقدام های ناكارامد هارپر است. از جنبه ی اقتصادی تحلیلگران این حوزه نقدهای زیادی را بر محافظه كاران وارد می كنند. به باور آن ها سیاست های اقتصادی محافظه كاران در سپتامبر 2015 زمینه را برای كاهش ارزش دلار كانادا فراهم كرد. در اهمیت رفع این معضل بود كه ترودو وعده داد دست كم در سه سال آتی به طور سالانه مبلغی به میزان 10 میلیارد دلار كانادایی با هدف سرمایه گذاری در زیرساخت ها و افزایش رشد قتصادی هزینه خواهد كرد.
همچنین در كنار ناكارامدی اقتصادی، طرح ممنوعیت روبنده برای زنان و اعمال سیاست های ضدمهاجرت باعث ریزش آرای آن ها در میان استان های مهاجرنشین شد. تغییر قانون شهروندی كانادا و تبدیل لایحه ی «سی -24» به قانون در زمان نخست وزیری هارپر (سال گذشته ی میلادی) باعث شد تا محافظه كاران از حمایت مهاجران تازه، قدیمی و افرادی كه از خانواده های مهاجران روانه این كشور شده اند محروم بمانند.
بر اساس این قانون شهروند كانادا بودن امتیازی مهم به شمار می رود كه دولت می تواند به علت های گوناگون از جمله تخلف و نقض قانون از فرد گرفته و وی را اخراج كند. قانون مورد نظر، شرایط پذیرش شهروند این كشور را برای مهاجران و پناهجویان به مراتب سخت تر از گذشته كرده است؛ افزایش زمان رسیدگی به پرونده های تقاضای شهروندی از 14 ماه به 24 ماه تنها گوشه یی از رویكرد ضدمهاجرتی محافظه كاران است كه تاثیر خود را بر نتیجه ی انتخابات گذاشت.
افزون بر تغییر قوانین مهاجرت و شهروندی كانادا، سیاست های ضدمحیط زیستی محافظه كاران و حمایت آن ها از پروژه ی جنجالی خط لوله ی نفت كی استون موضوعی است كه سال ها به محل اختلاف میان محافظه كاران و سایر احزاب به ویژه حزب سبز تبدیل شده است. خط لوله ی مورد نظر نفت خام تولیدی غرب كانادا را به پالایشگاه های ایالات متحده در خلیج مكزیك انتقال خواهد داد؛ پروژه یی كه به خاطر آسیب رسانی به محیط زیست نزدیك به 6 سال مسكوت مانده است و انتظار می رود ترودو آن را اجرا كند.
محافظه كاران در طول یك دهه حكومت خود در برخورد با مسلمانان -برخلاف موضع میانه حزب لیبرال- برخوردی سختگیرانه داشته اند به طوری كه برخی آن دولت را به اقدام های اسلام هراسانه متهم می كردند. نگاهی بر رفتار سیاسی سران اوتاوا در سال های گذشته آشكارا گویای رویكرد افراطی اسلام هراسی، ایران ستیزی و نزدیكی به رژیم صهیونیستی است.
طی سال های گذشته تاثیر «بنیامین نتانیاهو» بر رفتار محافظه كاران حاكم كانادا به حدی بود كه هفدهم شهریورماه 1391 خورشیدی (هفتم سپتامبر 2012)، «جان برد» وزیر امور خارجه ی وقت كانادا به بهانه ی حمایت ایران از گروه های تروریستی پس از انتشار بیانیه یی سفارت كشور متبوع خود را در ایران تعطیل كرد و پنج روز مهلت داد تا دیپلمات های كشورمان اوتاوا را ترك كنند.
رفتار خصمانه ی حزب محافظه كار حاكم در كانادا پس از توافق هسته یی ایران و 1+5 ادامه یافت. باوجود استقبال و حمایت جهانی از توافق تاریخی وین، كانادا همچنان در سنگر نتانیاهو قرار گرفت و وزیر امور خارجه ی این كشور با انتشار بیانیه یی اعلام كرد ایران همانند گذشته تهدیدی اساسی به شمار می رود؛ بیانیه یی كه بی جواب نماند و «مرضیه افخم» سخنگوی وزارت خارجه كشورمان سی و یكم تیرماه 94 (هشت روز پس از توافق هسته یی وین) با اشاره به تبعیت دولت كانادا از مواضع رژیم اسراییل، تاكید كرد: تداوم مواضع تند و افراطی مقامات كانادایی در قبال ایران به ویژه در شرایط كنونی نشان می دهد رویكرد دولت كانادا در خصوص ایران از هیچ مبنای منطقی و عقلانی برخوردار نیست.
در مجموع، انتخابات پارلمانی كانادا از وجود فرسنگ ها فاصله میان عقاید مردم و خواست دولت این كشور پرده برداشت. به عبارتی دیگر، این رویداد نشان داد مردم كانادا با دوری جستن از سیاست های افراطی دولت محافظه كار با آغوش باز سیاست های معتدل و میانه رو را پذیرا هستند.
با انتقال قدرت از محافظه كاران به لیبرال ها انتظار آن می رود روابط دیپلماتیك میان تهران – اوتاوا با بازگشایی سفارتخانه های 2 كشور بار دیگر از سر گرفته شود. همچنین به خاطر گرایش های همكاری جویانه ی بین المللی لیبرال ها، چه بسا كه در دوره ی پساتحریم و پس از عملیاتی شدن لغو تحریم ها در سطوح دیگر به ویژه اقتصادی نیز شاهد همكاری های نزدیك این 2 كشور باشیم.
از طرفی، بر اساس آمار سراسری كشور كانادا در سال 2011، بیش از 163 هزار مهاجر ایرانی –متولد شده در ایران- در كانادا زندگی می كنند. حتی از 6 نامزد ایرانی-كانادایی در این انتخابات فدرال، 2 تن از حزب لیبرال به مجلس عوام راه یافته اند؛ مسایلی كه بدون شك بر روابط تهران – اتاوا بی تاثیر نخواهد بود.
*گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**1969**2054
تهران – ایرنا- مردم كانادا با برگزیدن لیبرال ها سرانجام به تندروی یك دهه یی محافظه كاران در این كشور پایان دادند. با سیاست میانه رو و منعطف لیبرال ها به ویژه در عرصه ی بین الملل احتمال آن می رود كه روابط تهران و كانادا در مسیر تازه و سازنده یی قرار گیرد.
