رخداد عاشورا یك مكتب فكری، نظام سیاسی و یك مجموعه پربار اخلاقی و سیاسی قلمداد می شود كه تاریخ را دستخوش دگرگونی های فراوانی كرده است. واقعه ای كه پس از گذر سده ها از وقوع آن همچنان زنده و ماندگار محسوب می شود، قیامی بزرگ و تاریخ ساز كه سبب حیرت تمامی مردمان این گیتی پهناور شده است.
این قیام، نمونه بزرگ دعوت مردم به امر به معروف و نهی از منكر، دفاع از مظلوم در برابر ظالم و ایستادگی در برابر ستم است. امام حسین(ع) با خلق چنین واقعه بزرگی برای مردم جهان راه نجاتی ساخت كه در تمامی زمان ها و مكان ها همچون كشتی حضرت نوح(ع) انسان ها را از دریای جهل و ترس برهاند و به ساحل امن برساند، در تاكید بر این موضوع از پیامبر بزرگ اسلام نقل شده كه همانا حسین(ع) چراغ هدایت و كشتي نجات است.
نویسندگان، سیاستمداران و اندیشمندان جهان در وصف امام سوم شیعیان و رویداد عاشورا سخن های بسیاری گفته اند:
**ماهاتما گاندی رهبر بزرگ جنبش استقلال هند: من نهضتم را مدیون حسین بن علی(ع) هستم و من چیز تازه ای برای مردم هندوستان به ارمغان نیاورده ام.
**چارلز جان هوفام دیكنز نویسنده انگلیسی: اگر منظور امام حسین(ع) جنگ در راه خواسته های دنیایی خود بود، من نمی فهمم چرا خواهران، زنان و كودكانش به همراه او بودند. پس عقل چنین حكم می كند كه او فقط به خاطر اسلام فداكاری كرد.
**توماس مان متفكر آلمانی: اگر میان فداكاری مسیح(ع) و حسین(ع) مقایسه شود حتما فداكاری حسین پرمغزتر و باارزش تر جلوه خواهد كرد زیرا مسیح(ع) روزی كه برای فدا شدن آماده شد، زن و فرزند نداشت و در فكر آنان نبوده كه بعد از او به چه سرنوشتی دچار خواهند آمد. اما امام حسین(ع) زن و فرزند داشت و بعضی از آنها كودك و خردسال بودند و احتیاج به پدر داشتند.
**كورت فریشلر مورخ بزرگ آلمانی: امام حسین(ع) در فداكاری قدم را از فدا كردن خود برتر نهاد و فرزندانش را هم فدا كرد. تصمیم ثابت حسین(ع) برای فداكاری مطلق نه ناشی از لجاجت بود نه معلول هوا و هوس و او با پیروی از عقل مصمم شده بود كه به طور كامل فداكاری كند تا این كه مجبور نشود بر خلاف عقیده و آرمان والای خود به وسیله سازشكاری با یزید بن معاویه، زندگی را ادامه دهد. می‌دانیم كه حسین(ع) خود را برای كشته شدن آماده كرده بود و او عزم داشت خویش را فدا كند چرا توقف نكرد تا به قتلش برسانند و چرا دائم اسب می تاخت و شمشیر می‌انداخت... حسین(ع) دست روی دست گذاشتن و توقف برای كشته شدن را دور از مردانگی و جهاد در راه عقیده و آرمان خود می دانست. در نظر حسین(ع) در همان جا توقف كردن و گردن بر قضا دادن تا این كه دیگران نزدیك شوند تا او را به قتل برسانند خودكشی محسوب می‌شود. یك مرد دلیر و با ایمان خودكشی نمی كند.
**توماس كارلایل دانشمند بزرگ انگلیسی: بهترین درسی كه از تراژدی كربلا می‌گیریم این است كه حسین(ع) و یارانش ایمان استوار به خدا داشتند. آنان با عمل خود روشن كردند كه تفوق عددی در جایی كه حق و باطل روبرو می‌شوند، اهمیت ندارد. پیروزی حسین(ع) با وجود اقلیتی كه داشت موجب شگفتی من است.
آنتوان بارا دانشمند مسیحی سوری: اگر بگویم حسین(ع) چراغ اسلام است، كم گفته ام، اگر بگویم كه او زره اسلام است، كم گفته ام، بهترین جمله ای كه می توانم بگویم این است كه او وجدان تمام ادیان در تمام تاریخ است.
**واشنگتن ایروینگ مورخ آمریكایی: برای امام حسین(ع) ممكن بود كه زندگی خود را با تسلیم شدن به اراده یزید نجات بخشد، لیكن مسئولیت پیشوایی مسلمانان اجازه نمی داد كه او یزید را به عنوان خلیفه بشناسد. او به زودی خود را برای قبول هر ناراحتی و فشاری به منظور رها ساختن اسلام از چنگال بنی امیه آماده ساخت، در زیر آفتاب سوزان سرزمین خشك و در روی ریگ های تفتیده… روح حســـین(ع) فنا ناپذیر است؛ ای پهلوان من و ای نمونه شجاعت و ای شهسوار من، حسـین(ع).
**پرفسور ادوارد براون شرق‌شناس انگلیسی: آیا قلبی پیدا می‌شود كه وقتی درباره كربلا سخن می شنود، آغشته به حزن و اندوه نشود؟ حتی غیر مسلمانان نیز نمی‌توانند پاكی روحی را كه این جنگ اسلامی در زیر لوای آن انجام گرفت، انكار كنند … هر فردی اندكی حس در نهاد خود داشته باشد، نمی‌تواند از این غصه غم انگیز متاثر نشود.
**موریس دوكبری اندیشمند فرانسوی: حسین(ع) برای شرف و ناموس مردم و بزرگی مقام مرتبه اسلام از جان و مال و فرزندان گذشت و زیر بار استعمار و ماجراجویی یزید نرفت، پس بیایید ما هم شیوه او را سر مشق قرار داده از زیر دستی یزیدیان نوعی رهایی یابیم و مرگ با عزت را بر زندگی با ذلت ترجیح دهیم، زیرا مرگ با عزت و شرافت بهتر از زندگی با ذلت است.
**پرفسور ماربین فیلسوف و خاورشناس آلمانی: من معتقدم كه رمز بقا و پیشرفت اسلام و تكامل مسلمانان به خاطر شهید شدن حسین(ع) و آن رویدادهای غم انگیز است و یقین دارم كه سیاست عاقلانه مسلمانان و اجرای برنامه‌های زندگی ساز آن به واسطه عزاداری حسینی بوده است. مادامی كه این روش و خصلت در میان مسلمانان وجود دارد هرگز آنها تن به خواری نمی دهند.
**سر پرسی سایكس خاورشناس انگلیسی: در حقیقت آن شجاعت و دلاوری كه این عده اندك از خود بروز دادند، دارای درجه ای بوده است كه در تمام سده های متمادی هر فردی كه آن را شنید بی اختیار زبان به تحسین و آفرین گشود. این عده مردم دلیر غیرتمند، نامی بلند و غیرقابل زوال برای خود تا ابد باقی گذاشتند.
** پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت فرارسیدن عاشورا و شهادت سومین امام شیعیان و 72 تن از یاران شان با «حجت الاسلام والمسلمین محسن غرویان» استاد حوزه و دانشگاه و «حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی فاضل میبدی» عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم به گفت وگو پرداخت.
محسن غرویان درباره پیام های واقعه عاشورا گفت: این روز مهم، درس استقامت، پایداری و دفاع از آرمان ها و باورهای انسانی و دینی را به همراه دارد. مردم سده ها است این روز را گرامی می دارند و از مظلومیت امام حسین(ع) و یارانش متاثر هستند. مردم جامعه از شهامت، پایداری و استقامت این امام همام الهام می گیرند و سعی می كنند آن ها را در زندگی خویش اجرا كنند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به وحدت بخشی عاشورا میان ادیان و مذاهب گوناگون بیان داشت: ارزش های این رخداد در واقع ارزش های فرا زمانی و فرا مكانی است. این رویداد تنها متعلق به اسلام و یا شیعه نیست و ارزش های انسانی دارد كه بشریت را از خود متاثر ساخته است؛ همان طور كه مهاتما گاندی رهبر انقلاب هند نیز از امام حسین(ع) الهام گرفته و به این امر اذعان می كند. بسیاری از آزادی خواهان جهان رویداد عاشورا و امام حسین(ع) را الگوی خود دانسته اند؛ این امر می تواند الگوی وحدت انسان ها در دین های مختلف باشد.
محسن غرویان امر به معروف و نهی از منكر را یكی از مهمترین پیام های عاشورا دانست و خاطرنشان كرد: تذكر دادن امری لازم و ضروری است و مومنان باید به یكدیگر معروف و منكر را گوشزد كنند و خیر و شر را به همنوع خود بشناسانند تا انسان ها گرفتار منكرات و زشتی ها نشوند. این ها خود نظارت همگانی را به وجود می آورد كه نمود امر به معروف و نهی از منكر است. این امر الگو گرفتن از موضوع كربلا است به این دلیل كه امام حسین(ع) نیز بر آن بود كه به حكومت یزید تذكر دهد زیرا آن چه این حكومت انجام می داد منكرات و انحراف از مسیر جامعه بود. از طرف دیگر تلاش می كرد به مردم بفهماند كه مسلمان و شیعه واقعی نمی تواند در برابر منكرات ساكت بنشیند.
حجت الاسلام محمد تقی فاضل میبدی، ظلم ستیزی، تحقق عدالت در جامعه و مبارزه با تبعیض و بی عدالتی را از مهمترین پیام های این رویداد بزرگ عنوان كرد و گفت: عاشورا نه رویدادی انحصاری و گذرا بلكه نماد مبارزه با ظلم است. به دلیل وجود حكومت های ظالم، زنده نگهداشتن رخداد عاشورا بسیار حیاتی و ضروری است. اوج مبارزه با ظلم در عاشورا مشاهده می شود و سومین امام شیعیان(ع) تمام خانواده اش را تنها برای مبارزه با ظالمی كه به نام دین حكومت می كند، پیشگام كرد. این تنها در تاریخ اسلام و زندگینامه امام حسین(ع) وجود دارد اما در این راستا چون موضوع مبارزه با ظلم امری بسیار مهم برشمرده می شود، افرادی كه این موضوع با منافع آنها در تضاد است سعی كرده اند در آن تحریف هایی ایجاد كنند.
وی در ادامه تصریح كرد: در حال حاضر حقیقت عاشورا زیاد مورد توجه قرار نمی گیرد. جنبه عقلانی عاشورا از میان رفته و تنها جنبه احساسی آن باقی مانده است اما همان طور كه اشاره شد، تمامی دین ها برای مبارزه با ظلم، تحقق عدل و قسط در جامعه ها شكل گرفته اند. بنابراین عاشورا پیوند دهنده ادیان است و الگو و اسوه برای تمام جوامع و ملت ها محسوب می شود.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به نیاز جامعه به نمود پیام های عاشورا، اظهار داشت: باید مردم جامعه تاریخ عاشورا را به طور دقیق مطالعه كنند و مورد تحقیق و تفسیر قرار دهند. باید در جامعه كنونی، جریان هایی همچون احزاب، مطبوعات و نهاد های مستقل، ادامه دهنده راه عاشورا شوند. در جهان كنونی هنوز ظلم در جریان است و در كشورهای اسلامی تحریك و نوآوری(بدعت) وجود دارد. بسیاری به نام دین، مرتكب فساد و جنایت می شوند به همین دلیل ارگان هایی كه از آن ها نام برده شد، باید وجود داشته باشند تا مسیر عاشورا و امام حسین(ع) را در قالب موضوع های نوین ادامه دهند.
حجت الاسلام والمسلمین محمد تقی فاضل میبدی با اشاره به اهمیت زنده نگهداشتن عاشورا و پیام هایش و تاثیر آن بر سلامت جامعه خاطرنشان كرد: درباره سلامت امنیتی و اقتصادی- معیشتی باید گفت كه عاشورا بر سلامت این 2 موضوع بسیار تاثیرگذار است. امام حسین(ع) همیشه به دنبال آن بود كه جامعه از سلامت اقتصادی نیز برخوردار باشد. حكومت های زمان سیدالشهدا(ع) خیلی از وعده ها را به مردم داده بودند كه هرگز آن ها را عملی نكردند به همین دلیل زندگی مردم، امنیت و معیشت نداشت. اگر پیام های عاشورا را در زندگی جاری شود، در جامعه امنیت و معیشت به وجود خواهد آمد. در مجموع، سلامتی جامعه نیز بر این پایه استوار است.
وی در ادامه، رویداد عاشورا را در پیوند با مسائل جاری زندگی دانست و اشاره كرد: موضوع مبارزه با ظلم و تحقق عدالت دیروز و امروز ندارد. اینها عامل هایی هستند كه جامعه بشریت همیشه با آن سر و كار دارد. اكنون نیز این امر صادق است تنها روش های آنان در زمان های مختلف، تفاوت دارد و باید شیوه های تازه جایگزین روش های گذشته شود تا هیچ فردی به نام دین حكومت ظالمانه برقرار نكند. بحث مبارزه با ظلم و تحقق عدالت چیزی نیست كه در انحصار مكان و زمان گرفتار شود. همواره افراد در طول تاریخ با حكومت های ظالم روبرو هستند. بنابراین در هر زمان باید از عاشورا درس گرفت.
مدرس حوزه علمیه قم در پایان با بیان تفاوت های عاشورا با دیگر رویدادها گفت: موضوع عاشورا مساله ای بسیار ویژه بود زیرا امام حسین(ع) در كمال مظلومیت به همراه خانواده اش به مبارزه پرداخت. هیچ امامی همچون امام حسین (ع) مظلومانه به شهادت نرسید و هیچ طاغوتی نیز چون یزید ظالمانه حكومت نكرد. این است كه اگر از هر 2 زاویه ظالم و مظلوم به واقعه عاشورا نگاه كنیم هر 2 در تاریخ اسلام بی نظیر یا كم نظیر بوده اند.
*گروه اطلاع رسانی(مریم سیدان)
پژوهشم**9368**2002**9131
تهران- ایرنا- واقعه عاشورا و قیام امام حسین(ع) از بزرگترین رخدادهای جهان اسلام محسوب می شود و حاوی پیام ها و درس های فراوانی برای بشریت است؛ رویدادی كه پس از گذشت سده ها، ادیان مختلف را در سراسر این عالم خاكی در اتحادی بی نظیر با یكدیگر پیوند می دهد.