وضعیت وخیم پناهجویان در كشورهای عضو اتحادیه اروپا

كشورهای غربی كه خود عامل آواره شدن میلیون‌ها انسان بی‌گناه هستند، حاضر به پذیرش و اعطای پناهندگی به این آوارگان نیستند و حتی با سخت گیری و بی توجهی به آنان، سبب وخامت اوضاع زندگی آنان شده اند و هر روز محدودیت‌های بیشتری در برابر پناه‌جویان قرار می‌دهند.
در این گزارش قصد داریم تا به بررسی وضعیت مهاجران در این كشورها و همچنین واكنش نهادهای حقوق بشری به این مسئله بپردازیم.
1. خشونت و ضرب وشتم و برخوردهای تحقیرآمیز با آوارگان
خشونت، رفتارهای تحقیرآمیز و ضرب و شتم آوارگان و پناهجویان از جمله اقداماتی است كه نیروهای امنیتی، پلیس و نژادپرستان بوسیله آنها به استقبال آوارگان می روند. از اوائل سال 2015 میلادی، كمتر روزی است كه اخباری در خصوص برخورد خشن و ضرب و شتم آوارگان در كشورهای اروپایی صادر نشود.
در یكی از این موارد، صدها پناهجوی سوری در هنگام ورود به مقدونیه در سپتامبر سال جاری مورد برخورد خشن نیروهای مرزی و پلیس قرار گرفتند. در این درگیری، پلیس به ضرب و شتم این پناهجویان پرداخته و از نارنجك های گیج كننده استفاده كرد. تعدادی زیادی از این پناهجویان در این درگیری ها به شدت زخمی شدند. در این درگیری، پلیس از باتوم و گاز اشك آور نیز استفاده كرد.
برخورد نیروهای امنیتی با پناهجویان به گونه ای بوده است كه عفو بین الملل با انتشار خبری درخصوص وضعیت پناهجویان در 17 تیرماه اعلام كرد: در مرزهای مقدونیه به گونه ای با پناهجویان برخورد شده است كه انگار با عده ای آشوب طلب و ضد قانون مقابله می شود. سازمان ملل متحد نیز در اطلاعیه ای كه در 25 تیرماه در این خصوص منتشر كرد، اظهار داشت كه شرایط حاكم بر مرز میان یونان و مقدونیه بحرانی است و دولت این دو كشور هرچه سریعتر باید اوضاع را كنترل كنند.
كمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل نیز در مورد وخامت اوضاع در مرزهای مقدونیه هشدار داد. زید رعد الحسین با انتشار بیانیه ای در ماه اوت (22 مرداد) از كشورهای اروپائی خواست تا به تعهدات بین المللی خود در قبال برخورد با پناهجویان پایبند باشند.
وی همچنین از همه كشورهای اروپایی درگیر در موضوع مهاجران خواست تا با گفتگو و مذاكره به این بحران خاتمه دهند و به حمایت از حقوق بشر همه آوارگان پایبند باشند. رعدالحسین در این خصوص گفت به شدت نگران وضعیت حقوق بشری و امنیتی است كه به گفتمان و سیاست غالب بیشتر كشورهای اروپایی در مورد آوارگان تبدیل شده است. وی همچنین هشدار داد مراكز نگهداری از آوارگان به اردوگاه های بازجویی و زندان تبدیل نشوند.
در موردی دیگر، پلیس مجارستان در منطقه مرزی 'هورگوش' كه فاصله كوتاهی تا صربستان دارد، از ورود آوارگان سوری به این كشور جلوگیری كرد و زمانی‌ كه با مقاومت پناهجویان روبرو شد، آنان را مورد ضرب و شتم قرار داد. نیروهای پلیس پس از ضرب و شتم آوارگان با 'باتوم'، گازهای فلفل را به سوی آنان پرتاب كردند كه موجبات تنگی نفس آنان را فراهم ساخت. در كلیپ تصویری كه از این حادثه منتشر شده است، پدری مشاهده می شود كه با صورتی خونین، كودك خود را سخت در آغوش گرفته و بیش از این اجازه تعرض به افسران مجارستانی نمی‌دهد. مادران و كودكان نیز همگی در حال گریه و نفرین كردن مجارها به دلیل این اقدام غیرانسانی هستند.
همچنین روز 17 مردادماه ویدئویی مبنی بر لگد زدن خبرنگار شبكه 'ان. وان' مجارستان به یك مادر سوری كه كودك خود را در آغوش كشیده بود، منتشر شد كه خشم مردم سراسر جهان را در پی داشت. افشای تصاویر یكی از اردوگاه های پناهندگان در آلمان نیز موجب رسوایی بزرگی برای مسئولان ایالت 'نورد راین وستفالن' شد. مفسر شبكه تلویزیونی اسپانیا، درخصوص تصاویر دردآور رفتار نگهبانان اردوگاه با پناهجویان گفت: «اینجا ابوغریب نیست… یكی از مراكز پناهجویان در آلمان است… دو نفر از نگهبانان مشغول تفریح هستند… یكی با چكمه خود به سر یك پناهجوی الجزایری می كوبد.» در تصاویر منتشر شده دیگر، نگهبانان یك پناهجو را مجبور می كنند روی تشكی كه روی آن بالا آورده، بخوابد.

2. بازداشت و زندانی كردن آوارگان
بازداشت و زندانی كردن آفراد آواره به جرم آوارگی و پناهنده بودن بر اساس قوانین بین المللی به ویژه میثاقین ممنوع است. با این وجود و با بالا رفتن آمار ورود پناهجویان و پناهندگان به كشورهای اروپایی، شاهد آن بودیم كه كشورهای اروپایی هم به دلیل ضعف در اتخاذ تدابیر مناسب جهت میزبانی از آوارگان و همچنین حركتی بازدارنده، اقدام به بازداشت و زندانی كردن آنان كردند. پایگاه خبری یورونیوز در گزارشی در سپتامبر 2015 از زندانی بودن صدها پناهجو در زندان های مجارستان خبر داد. اكثر این پناهجویان از اتباع كشورهایی نظیر عراق، افغانستان، سوریه و شمال آفریقا هستند.
یكی از پناهجویان افغان كه در این بازداشتگاه به سر می برد، درخصوص بدرفتاری پلیس با بازداشت شدگان گفت: بخشی از این بازداشتگاه، جای وحشتناكی است. اسم آنجا را گوانتانامو گذاشته ایم. افرادی را كه اعتراض كنند و بخواهند آنان را تنبیه كنند، به آنجا می برند و به شدت مورد ضرب و شتم قرار می دهند. كمیساریای عالی پناهندگان در گزارش سالانۀ خود در سال 2015 به این اقدام دولت مجارستان انتقاد كرد. رئیس كمیساریای عالی پناهندگان در شرق اروپا نیز در این خصوص اظهار داشت: 'دیدن پناهجویانی كه به دلایلی نظیر حفظ جانشان از كشورشان گریخته اند در پشت میله های زندان بسیار غم انگیز است. این پناهجویان كه شاید زندان را در كشورشان نیز تحمل كرده اند، در نخستین تجربۀ خود بعد از ورود به مرزهای اتحادیۀ اروپا باز هم با تجربۀ زندان روبرو می شوند.'
مجارستان، زندانی كردن پناهجویانی كه به صورت غیرقانونی وارد این كشور شده اند را به مدت 12 ماه قانونی اعلام كرده است. سازمان ملل در بیانیه ای دیگر در مارس 2015 نسبت به تبدیل مراكز نگهداری مهاجران در اروپا به مراكز بازداشت و زندان هشدار داد. سازمان ملل به اتحادیه اروپایی هشدار داد مراكزی را كه برای ثبت نام و نگهداری موقت آوارگان استفاده می كند، به زندانی برای آنها تبدیل نكند.
هفته‌نامه آلمانی 'اشپیگل' نیز در همین خصوص گزارش داد كه كشورهای اروپایی با دولت اوكراین قرارداد بسته اند تا پناهجویان بازداشت شده را برای زندانی كردن به این كشور ارسال كنند. در این قرارداد، كشورهای اروپایی هزینه ساخت مراكز بازداشت را پرداخت می كنند. پناهجویانی كه در مرز خارجی اتحادیه اروپا بازداشت می‌شوند، به اوكراین مسترد شده و در آنجا در بازداشتگاه‌های ویژه‌ای كه اتحادیه اروپا نیز از تأمین‌كنندگان مالی آن است تا 12 ماه زندانی می‌شوند. در این گزارش‌ها نوشته شده كه در این اماكن، بارها سوء رفتار با زندانیان رخ داده است.
3. نقض حق غذا و بهداشت
گزارش ها و اخبار منتشره از وضعیت این روزهای آوارگان و پناهجویان در كشورهای اروپائی، حاكی از اوضاع نابسامان بهداشتی و غذایی این دسته از افراد است. گرسنگی و شیوع بیماری های واگیردار، دو مشكلی است كه آوارگان در سایه بی توجهی كشورهای اروپایی با آن دست به گریبان هستند. یكی از كشورهایی كه وضعیت پناهجویان در آنجا وخیم تر از مابقی كشورهاست، یونان است. این كشور به رغم كمك سازمان ملل جهت سر و سامان دادن به اوضاع پناهجویان، كماكان در تأمین شرایط اولیه زندگی برای پناهجویان ناتوان است.
بسیاری از پناهجویان در این كشور چه در سرما و چه در گرما در پارك ها، كنار خیابان و مناطق حاشیه ای شهر بدون هیچ گونه سرپناهی زندگی می كنند. دولت به این گونه افراد هیچ كمكی ننموده و بسیاری از آنان با گرسنگی و كمبود غذا مواجه می شوند؛ بطوریكه مجبورند در سطل های زباله كنار رستوران ها و فست فودها به دنبال غذا بگردند. وضعیت پناهجویان در یونان به قدری وخیم است كه فریاد برخی از مقامات اروپایی را نیز بلند كرده است. نایب رئیس مجلس نمایندگان آلمان با انتقاد از و ضعیت اسفناك پناهجویان در جزایر یونان از نبود كمك های اولیه، غذا، سرپناه و مایحتاج دارویی به شدت ابراز نگرانی نمود. وی همچنین از عدم اتخاذ تدابیر مناسب جهت تأمین امنیت پناهجویان در جزایر دورافتاده این كشور انتقاد نمود.
همچنین 'وینسنت كوچتل'، مدیر بخش اروپایی كمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، پس از دیدار از جزایر یونانی لسبوس، كاس و چیوس از یونان خواست كنترل «هرج و مرج كامل» در جزایر دریای مدیترانه را كه هزاران مهاجر وارد آن شده اند، در دست بگیرد.
وی اظهار داشت: «هیچ چیز از لحاظ آب، بهداشت و كمك های غذایی كافی نیست. در بیشتر جزایر، هیچ ظرفیتی برای پذیرش وجود ندارد و پناهجویان هیچ سرپناهی برای خوابیدن ندارند.»
كوچتل همچنین گفت: «در این جزایر هرج و مرج كامل حكمفرماست. پس از چند روز پناهجویان به آتن انتقال می یابند، اما در آتن نیز هیچ چیزی انتظار آنها را نمی كشد.»
نمونه ای دیگر از بی توجهی دولت به حق مسكن، غذا و بهداشت پناهجویان، وضعیت این دسته از افراد در كشور هلند است. بسیاری از پناهجویان در دفاتر كار خالی زندگی می كنند، بعضی از آنان با یك تخت خواب و تشك قرض گرفته شده و چند نفر در یك اتاق با یكدیگر زندگی می كنند. گاهی اوقات تشك تخت خواب ها برای ایجاد گوشه ای به عنوان حریم خصوصی از سقف آویزان شده اند. آنان اغلب غذا را با قوطی های انباشته در گوشه و كنار خیابان یا گاراژ گرم می كنند كه به دلیل شلوغی بیش از حد این مكان ها، این قوطی ها همیشه كثیف و غیربهداشتی هستند. عدم پذیرش این افراد در مراكز درمانی، سبب افزایش مرگ و میر در بین آنان و همچنین شیوع بیماری های واگیردار شده است.
وضعیت پناهجویان در بندر كاله فرانسه نیز بسیار اسفناك است. محل اقامت پناهجویان در خارج از شهر كاله و در جنگل های اطراف این شهر است. تنها كمكی كه پناهجویان ساكن در كاله از دولت فرانسه دریافت می‌كنند، روزی یك وعده غذای ناكافی است. هیچ گونه كمك پوشاكی و درمانی نیز از سوی دولت به آنها ارائه نمی شود و این نوع كمك ها صرفا از طرف مردم به آنها داده می شود. وضعیت امنیت و بهداشت در پایین‌ترین سطح ممكن قرار دارد. پناهجویان در این محل در چادرهای پلاستیكی كه اكثر آن‌ها را خودشان با پلاستیك و چوب درست كرده‌اند، زندگی می‌كنند. عفو بین الملل چندین بار در سال های 2014 و 2015 با انتشار بیانیه از وضعیت اسفناك پناهجویان در این منطقه انتقاد و از دولت فرانسه درخواست رسیدگی فوری را نموده است.

چند نكته قابل تامل:
1. بروز تجاوز در كمپ های پناهجویان نیز از دیگر مسائلی است كه این دسته از افراد با آن گریبانگیر هستند. بنابر گزارش تلویزیون 'گوناز' آلمان، تنها در عرض سه ماه اخیر بیش از100 مورد تجاوز در كمپ های پناهجویان در آلمان گزارش شده و وضعیت روانی پناهجویان غیرقابل تحمل شده است. از سوی دیگر، بنا به ادعای یك گروه حمایت از حقوق زنان، در كمپ های ایالت آلمان برخی از زنان پناهجو به قیمت ده یورو فروخته می شوند. همچنین بروز درگیری های شدید و دسته جمعی در میان پناهجویان موجب شده است تا در برخی مواقع، پلیس هم قدرت مداخله در این درگیری ها را نداشته باشد.
2. دفتر كمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل نیز با انتشار چندین بیانیه از وخامت اوضاع پناهجویان و آوارگان در كشورهای اروپایی بویژه یونان، مقدونیه، آلمان، صربستان، فرانسه و مجارستان و بی توجهی مقامات اروپایی به این موضوع به شدت انتقاد كرده است.
مقامات اتحادیه اروپا نیز به رغم برگزاری جلسات متعدد و اتخاذ برخی از تصمیمات، هنوز نتوانسته اند این بحران را حل كنند؛ چرا كه كشورها به تعهدات پذیرفته شده خود در این خصوص عمل نمی كنند. بطور مثال كشورهایی نظیر آلمان، انگلیس، ایتالیا و ... متعهد شدند تا با كمك مالی و پشتیبانی به كشورهای ورودی قاره اروپا، سعی در كنترل و اسكان مناسب پناهجویان كنند كه به دلیل عدم انجام تعهدات این كشورها، مشكل كماكان پابرجا است.
اروپام**1572**1599