تالاب كویری میقان اراك یكی از زیستگاه های بین المللی پرندگان به ویژه درناهای خاكستری است و 15 آبان به عنوان روز درنا در استان مركزی به ثبت رسیده و هرساله برنامه پرنده نگری در این روز برگزار می شود.
هر سال در شش ماه دوم سال و از اواسط مهرماه، با تغییر شرایط آب و هوایی، زیستگاه ها و تالاب های این استان صحنه حضور تدریجی دسته های كوچك و بزرگ پرنده های مهاجر در گونه های مختلف است.
تالاب میقان اراك علاوه بر ظرفیت های مختلف در گردشگری در زمینه تور پرنده نگری نیز قابلیت های زیادی دارد كه باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
نایب رئیس و عضو هیات مدیریه شبكه تشكل های زیست محیطی استان مركزی گفت: پرنده نگری نیاز به یك سری اصول و ملاحظات دارد كه باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
حمید اخوان افزود: افرادی كه برای پرنده نگری وارد طبیعت می شوند باید قبل از هر كار آموزش های لازم را دیده باشند و دید مسئولانه داشته باشند.
وی بیان كرد: به تازگی برای پرنده نگری فراخوان های عمومی زده می شود كه این مسئله یك تهدید جدی است و نباید فرصت های این بخش را به تهدید تبدیل كرد.
مدیرعامل شبكه زیست محیطی سبزاندیشان اراك ادامه داد: پرنده نگر آموزش دیده به طریقی وارد طبیعت می شود كه كمترین تخریب و ردپا را داشته باشد.
اخوان اظهار كرد: پرنده نگری صنعتی درآمد زا است اما نباید تنها به فكر درآمد و سود باشیم زیرا اول از هر كاری باید زیرساخت های آن فراهم و اصول حفاظتی آن رعایت شود.
وی گفت: كشورهای اروپایی در بحث پرنده نگری هزینه ها و فرهنگ سازی های گسترده ای انجام داده اند تا این صنعت جا افتاده و از آن بهره مند شده اند.
نایب رئیس و عضو هیات مدیریه شبكه تشكل های زیست محیطی استان مركزی اضافه كرد: تعداد و انواع گونه های پرندگانی كه در تالاب میقان مشاهده شده اند با بسیاری از كشورهای اروپایی برابری می كند.
اخوان بیان كرد: هنوز صنعت پرنده نگری در ایران و استان مركزی جا نیفتاده و این بخش مغفول و مورد بی مهری قرار گرفته اما نباید به یكباره نیز توقع رسیدن از نقطه صفر به 100 را داشته باشیم.
وی گفت: اگر بخواهیم به یكباره از طریق این صنعت درآمد زایی داشته باشیم و مباحث دیگر را نادیده بگیرم چیزی جز تخریب و آسیب نخواهیم دید و باید این مسیر گام به گام و با دید بلند مدت پیموده شود و بایستی برای آن سرمایه گذاری كرد.
مدیرعامل شبكه زیست محیطی سبز اندیشان اراك افزود: این موسسه در طول پنج سال گذشته به ویژه در فصل مهاجرت پرندگان به تالاب میقان، در راستای توسعه فرهنگ پرنده نگری تورهای پرنده نگری مختلفی با محوریت فعالان زیست محیطی را برگزار كرده است.
اخوان بیان كرد: عكاسی از گونه های مختلف پرند گان و برگزاری نمایشگاه های عكاسی از دیگر اقدام ها در زمینه بوده است.
وی به ایجاد برج پرنده نگری در تالاب میقان اراك اشاره كرد و افزود: این برج ایجاد شده اما بدون هیچگونه مسائل حفاظتی رها شده است.
مدیر عامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی گفت: در تالاب میقان اراك 200 گونه پرنده ركورد زده شده كه 20 گونه آن بسیار نادر و جذاب برای پرنده نگرهای خارجی و داخلی است.
محمود كلنگری افزود: یكی از این گونه ها، خروس كولی اجتماعی یا دشتی است كه به شدت در معرض انقراض جهانی است اما در این تالاب دیده شده است.
وی بیان كرد: تالاب میقان اراك جذابیت های زیادی در خصوص گونه های زادآور، مهاجرعبوری و زمستان گذران دارد كه ارزش ایجاد زیرساخت های گردشگری جهانی را داراست.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری ادامه داد: یك درصد از جمعیت درناهای خاكستری جهان، زمستان را در تالاب میقان اراك گذران می كنند و این یك ظرفیت با ارزش و بسیار مهم است كه نباید از كنار آن به راحتی گذر كرد.
كلنگری گفت: برای اولین بار گونه نادر درنای طناز امسال در تالاب میقان اراك مشاهده شده كه به تایید اساتید پرنده نگری كشور رسیده و در 15 آبان جشن حضور دو نوع درنای خاكستری و طناز گرفته می شود.
وی اظهار كرد: پرنده نگری یكی از پرطرفدارترین شاخه های توریستی در دنیا است كه نیاز به ابزارهای ساده دارد و باید توسعه این صنعت در استان مركزی مورد توجه ویژه قرار گیرد.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری افزود: زیرساخت های پرنده نگری در تالاب میقان اراك باید ایجاد شود و به مسائل حفاظتی این تالاب باید به طور ویژه نگاه شود و از تخریب های موجود از جمله فعالیت كارخانه املاح معدنی به عنوان بزرگترین تهدید جلوگیری شود.
كلنگری ادامه داد: كاربری اصلی تالاب میقان اراك سولفات سدیم نیست، پرنده و جاذبه های این مكان است كه باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
وی گفت: هوبره، عقاب شاهی، عقاب دریایی دم سفید، گیلان شاوه ابرو سفید، خروس كولی سیم سیاه از مهمترین گونه ها است.
دبیر كارگروه بوم گردی (اكوتوریسم) موسسه سبزاندیشان اراك نیز گفت: تالاب میقان اراك یك ظرفیت بالا برای استان مركزی است كه در چندین ماه از سال میزبان پرندگان مهاجر است.
احسان شهسواری افزود: این تالاب با وجود بیش از صدها گونه پرنده می تواند زمینه ای برای توسعه گردشگری باشد اما ظرفیت های این تالاب شناخته نشده است.
وی بیان كرد: تشكل های مردمی زیست محیطی همه تلاش خود را در بحث های آموزشی وآشنایی اقشار مختلف مردم با ظرفیت های این تالاب به كار گرفته اند.
دبیر كارگروه بوم گردی (اكوتوریسم) موسسه سبزاندیشان اراك ادامه داد: یكی از تهدیدات و مشكلاتی تالاب میقان اراك بحث برداشت های بی رویه شركت املاح معدنی است كه این امر در كاهش تعداد پرندگان مهاجر نقش موثری داشته است.
شهسورای بیان كرد: 70 تا 80 درصد تلفات پرندگان به دلیل شكارهای غیرمجاز است كه این مهم باید مورد توجه ویژه قرار گیرد و فرهنگ سازی در این زمینه امری ضروری است.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی نیز گفت: در این استان تمام عناصر طبیعت گردی به جز دریا وجود دارد.
سید محمد حسینی افزود: شرایط بسیار مطلوبی به لحاظ جاذبه های طبیعی در این استان وجود دارد كه بهره گیری مطلوب از این ظرفیت ها نیازمند مدیریت ویژه است.
وی بیان كرد: یكی از جاذبه های ارزشمند كویر میقان و حضور گونه های مختلف پرندگان در این مكان است اما به دلیل بهره برداری های بی رویه شركت املاح معدنی این منطقه پر ارزش با تهدید مواجه است.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی ادامه داد: تلاش برای حفظ این جاذبه طبیعی و ایجاد زیرساخت های گردشگری در این منطقه امری ضروری است.
حسینی گفت: برج پرنده نگری در تالاب میقان اراك ایجاد شده اما هنوز تكمیل نشده كه اجرای كامل آن باید در اسرع وقت باید مورد توجه قرار گیرد.
وی اظهار كرد: ایجاد یك مجتمع گردشگری در كویر میقان اراك كه بخشی از آن ویژه پرنده نگری است و یك باغ پرندگان در اراك و محلات از جمله برنامه های مهم در دست پیگیری این نهاد است.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی نیز گفت: سالانه حدود 25 تا 30 هزار پرنده مهاجر وارد تالاب میقان اراك می شود كه از این تعداد 12 تا 15 هزار پرنده از گونه درنای خاكستری است.
حسین علی ابراهیمی كارنامی افزود: این پرندگان تا بارش نخستین برف سنگین در زیستگاه ها و تالاب های استان می مانند و پس از آن به سمت مناطق جنوبی گرمسیری و شمال آفریقا پر می گشایند.
وی بیان كرد: پرندگان مهاجر در مسیر بازگشت كوچ خود در اواخر زمستان و اوایل بهار دوباره از مناطق گرمسیری جنوبی سفر كوتاهی به تالاب ها و زیستگاه های استان مركزی دارند و در نهایت راهی زادگاه اصلی خود در سیبری می شوند.
مدیر كل حفاظت محیط زیست استان مركزی ادامه داد: با آغاز كوچ پرندگان مهاجر به تالاب ها و زیستگاه های استان، گشت های حفاظتی در این مناطق به منظور حفاظت بیشتر از پرندگان و جلوگیری از شكار آنها افزایش یافته است.
ابراهیمی كارنامی بیان كرد: تالاب میقان اراك به عنوان یك جاذبه طبیعی و بخشی از كریدور اصلی مهاجرت پرندگان در كشور است كه به دلیل مساعد بودن شرایط زیستگاهی میزبان تعداد زیادی از این پرندگان برای پاییزگذرانی است.
وی اظهار كرد: تالاب میقان اراك جزو 105 منطقه مهم برای پرندگان كشور و یكی از مرتفع ترین شوره زارهای ایران است كه میانگین ارتفاع آن از سطح دریا به یكهزار و 700 متر می رسد.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی تاكید كرد: حفظ این تالاب به عنوان استراحتگاه میان راهی پرندگان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و دخالت های انسانی و برداشت های معدنی از این تالاب می تواند حیات پرندگان را به خطر اندازد.
تالاب میقان اراك زیستگاه 140 گونه پرنده است و سالانه 90 گونه پرنده مهاجر وارد این تالاب می شوند.
كنگر، خودكا، اردك نوك پهن، فلامینگو، غاز خاكستری، هوبره، تنچه، هواصیل، اردك سبز از جمله پرندگان مهاجر استان مركزی هستند.
درنای خاكستری از گونه های خاص و مهم تحت حمایت بین المللی است كه تالاب میقان هر ساله با آغاز فصل سرما میزبان كوچ موقت این گونه است.
تالاب كویری میقان اراك در 15 كیلومتری شمال شرق اراك یكی از زیستگاه های مهم پرندگان كشور است و دریاچه فصلی آن علاوه بر نقش محوری در حوزه تنوع زیستی، اثرات مستقیم در مهار كانون های تولید شن و نمك و آلایندگی هوای اراك دارد.
تالاب كویری میقان اراك در مجموع 25 هزار هكتار وسعت دارد كه سطح آبگیر آن 10 تا 12 هكتار برآورد شده و این دریاچه فصلی است و از منابع مقطعی منطقه تغذیه می شود.ك/4
گزارش از معصومه صفری
3005/6012
اراك-ایرنا- پرنده نگری به عنوان یك ظرفیت مهم اقتصادی شهرستان اراك تا كنون به اندازه كافی مورد توجه قرار نگرفته، به همین دلیل مسئولان و كارشناسان بر ضرورت بهره گیری از آن تاكید می كنند.
