نهاد شورا در ایران وسیع ترین و گسترده ترین شكل مردم سالاری بوده است به نحوی كه اصل هفتم قانون اساسی اعلام می دارد طبق دستور قرآن كریم: 'و امرهم شوری بینهم' و'شاورهم فی الامر'.
شوراها، مجلس شورای اسلامی، شورای استان، شهرستان، شهر، محل، بخش، روستا و نظایر اینها از اركان تصمیم گیری و اداره امور كشورند.
اصل هفتم و فصل هفتم از اصل یكصدم تا یكصد و ششم قانون اساسی جایگاه، اهمیت و رسالت شوراهای اسلامی شهر و روستا را تبیین كرده است و قانون شوراهای اسلامی شهر و روستا بر اساس كلیت اصول مذكور در قانون اساسی به نقش و كاركرد و وظایف این نهاد پرداخته است.
براساس قانون تاسیس شوراهای شهر و روستاها، مهم‌ترین محورهای تكلیفی برای این نهاد مدنی- حاكمیتی شامل نظارت، مقررات‌گذاری، هماهنگی، جلوگیری از تبعیض و رفع نابرابری‌های محلی و جلب مشاركت مردم در اداره امور و خدمات‌رسانی عنوان شده است.
واقعیت مساله این است كه فلسفه وجودی شورا را می توان از منظر دیگری مورد بررسی قرار داد كه می توان به تمركز زدایی از قدرت و واگذاری اداره امور شهر و روستا به خود مردم برشمرد.
از سوی دیگر عالی ترین ركن شوراها شورای عالی استانها است نهادی كه در زمره ی پیشنهاد كنندگان تصویب و ارائه طرح و قوانین به مجلس شورای اسلامی است زیرا درگذشته قوانین یا در قالب طرح های پیشنهادی خود مجلس شورای اسلامی به كمیسیونها یا در قالب لوایح پیشنهادی دولت به مجلس تصویب می شود، بنابراین درزمان حاضر سه نهاد دولت، مجلس شورای اسلامی و شورای عالی استانها در امر قانون گذاری موثرند.
همانگونه كه دولت با ارائه لایحه و مجلس در قالب طرح، قدرت تصمیم گیری و قانون گذاری را دارد، شورای عالی استان ها كه عصاره شوراهای اسلامی شهر و روستا است نیز می تواند پیشنهاد قانون گذاری را به مجلس شورای اسلامی ارائه كند و این مساله نكته ای مهم در مشاركت حداكثری مردم در فرایند تصمیم گیری در اداره ی امور جامعه ی خود است.
از سوی دیگر همان طور كه اصل یكصدم از قانون اساسی می گوید خارج شدن تصمیم گیری در مورد شهرها، روستاها و محلات از حالت كلان به خرد بسیار موثرتر خواهد بود چون تصمیم گیران كلان احاطه كاملی بر مشكلات تمام شهرها و روستاها ندارند كه این امر می تواند منجر به اتخاذ تصمیم ها و گاهی نادرست و غیر منطبق با شرایط محیط شود، بنابراین اگر تصمیم گیری در خصوص شهر، روستا و محلات به اهالی آنها سپرده شود فرآیند تصمیم گیری و اجرای آن با دقت و سرعت بیشتری انجام خواهد شد.
اما به رغم تمام وظایفی كه برای شوراهای اسلامی اعم از قانونگذاری، نظارت و هماهنگی در بخش های مختلف تعریف شده به نظر می رسد در اغلب موارد این فعالیت ها به فراموشی سپرده شده و شوراهای اسلامی به محلی برای نظارت و شاید دخالت در فعالیت های شهرداری ها تبدیل شده است.
رئیس شورای اسلامی شهر زنجان گفت: بنیاد شوراها به عنوان یك نهاد اجتماعی برای حل عملگرایانه ی مشكلات مشخص مردم در شهر و روستاها قرار گرفته است.
سعید امیدی هدف نهایی شوراها به ویژه شورای های اسلامی شهر را تنظیم روابط میان نهادها مردمی و غیر دولتی و عمومی و سازمانهای دولتی برای مشاركت شهروندان در تصمیم گیری ها برشمرد.
وی با اشاره به اینكه بحث شورای شهر یا شورای شهرداری بودن موضوع گسترده ای است ادامه داد: بسیاری از زیرساخت ها، آیین نامه ها و دستورالعمل ها باعث شده تا اغلب فعالیت های این نهاد محلی در حوزه مدیریت شهری نمود پیدا كند.
رئیس شورای اسلامی شهر زنجان گفت: درقوانین بالادستی بر اهمیت رسالت شورای اسلامی شهر و ورود این نهاد مردمی درحوزه های مختلف ورزشی، اقتصادی، اجتماعی و شهری تاكید شده اما متاسفانه آنچه بیشتر به نظر می رسد تمركز فعالیت های شوراهای اسلامی شهر در حوزه شهرداری های است.
امیدی ابراز امیدواری كرد، با گذشت زمان تناقض های قانونی در خصوص محدوده فعالیت های شوراهای اسلامی حل شود.
وی یادآورشد: علاوه بر زیرساخت های قانونی تمایل و جهت دهی اعضای شوراهای اسلامی می تواند زمینه برای حضور این نهاد مردمی در حوزه های مختلف شهری اعم از اقتصاد و اجتماع را فراهم كند.
رئیس شورای اسلامی شهر زنجان گفت: رویكرد دور چهارم شورای اسلامی شهر زنجان تعامل با دستگاه های مختلف و خروج از حوزه صرف شهرداری ها است.
آشنا بودن اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا با وظایف و رسالت های این نهاد مردمی می تواند گام مهمی در عمل به رسالت های این نهاد مردمی باشد شورایی كه از جایگاه خود مطلع باشد، می تواند موثر عمل كند و می تواند نقش تصمیم گیری و نظارتی خود را در مواقع لازم بدرستی ایفا كند.
شهردار زنجان گفت: شوراها با اجرای وظایف قانونی می توانند نقش بسزایی در پیشبرد اهداف حوزه مدیریت شهری داشته باشند.
حبیب الله ملایی یگانه نقش تجربه و سابقه فعالیت در عرصه های اجرایی برای اعضای شورای اسلامی شهرها را مهم ارزیابی و اظهار كرد: چنانچه این تجربیات در بخش های بزرگ حاصل شود بستر برای انجام فعالیت های قابل توجه در حوزه مدیریت شهری مناسبت تر خواهد بود.
وی به وجود برخی قوانین بالادستی یا موازی كاری در بخش هایی از قوانین اشاره و اظهار كرد: بعضی وقت ها این قوانین به عنوان عاملی بازدارنده در اتخاذ تدابیر و برنامه ریزی های لازم در حوزه مدیریت شهری عمل می كنند.
در حالت كلی شاید بتوان گفت دولتها در تلاش هستند با واگذاری قدرت اداری و اجرایی به مردم در قالب شورا یا موسسه های مردم نهاد، خود را كوچكتر كنند.
رئیس شورای اسلامی استان زنجان نیز گفت: محدود كردن اختیارات شوراها از یك سو و نبود التزام های عملی تصمیم های شورایی و ایراد كردن اتهامات و فضای تخریبی، شوراها را دچار چالش هویتی كرده است.
سعید خدادادی افزود: با این نامهربانی ها به مرور اصل ضرورت وجودی شورا زیر سوال می رود.
وی اظهار كرد: شوراها با توجه به تشكیل دیرهنگامشان، در مراحل آزمون و خطا قرار دارند و براین اساس قوانین آنها بارها مورد تجدید نظر قرار گرفته است، از ایرادات و نارسایی های قانونی و ضروری بودن بازنگری و اصلاح و تجدید نظر در قوانین كه بگذریم در مصادیق كه افراد حقیقی هستند نیز قابلیت ارتقا وجود دارد.
رئیس شورای اسلامی استان زنجان با بیان اینكه می توان انتظار داشت كارآمدی شورای پنجم بیش از شورای چهارم باشد گفت: به شرطی كه به شورا امان دهیم تا مراحل تكوین خود را طی كند و به جای امر سهل حذف یا محدود كردن شوراها كه پاك كردن صورت مساله است در اندیشه روش های كاراتر كردن شوراها باشیم.
خدادادی با اشاره به اهمیت جایگاه شورا در اسلام و قانون اساسی كشور گفت: شوراها با اختصاص 9 اصل از قانون اساسی جمهوری اسلامی از جایگاه بالایی در ساختار نظام جمهوری اسلامی ایران برخوردار هستند.
وی اضافه كرد: حدود دو هزار و 200 نفر عضو شورای شهر و روستا در استان زنجان وجود دارد كه دو هزار و 91 نفر از این تعداد عضو شوراهای روستایی هستند.
به گفته وی حدود 117 هزار عضو شورا در كشور فعالند كه ظرفیت بالایی برای تلاش در جهت رشد و توسعه متوازن كشور است.
به نظر می رسد برخی از چالش هایی كه در حوزه شوراهای اسلامی شهر و روستا وجود دارد و به نوعی وظایف آنان را در محدوده نظارت بر فعالیت های شهرداری ها محدود كرده به خود شوراها بازمی گردد این كه شوراها بتوانند خودشان به محكم شدن جایگاهشان كمك كنند و این امر محقق نمی شود مگر این كه اعضای شوراهای شهر و روستا به مسائل شهر و دانش روز آگاه باشند.
7318/6085
زنجان - ایرنا - به رغم تمام وظایفی كه برای شوراهای اسلامی اعم از قانونگذاری، نظارت و هماهنگی در بخش های مختلف تعریف شده به نظر می رسد در اغلب موارد این فعالیت ها كم رنگ یا به فراموشی سپرده شده و شوراهای اسلامی به محلی برای نظارت و شاید دخالت درفعالیت های شهرداری ها تبدیل شده است.
