توسعه دستگاه واسط مغز و كامپيوتر كاربردي توسط پژوهشگران ايراني

به گزارش گروه علمي ايرنا از معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري، در جامعه ما افرادي هستند كه به علت مشكلات مادرزادي، فلج مغزي، سكته مغزي و بيماري­هاي مرتبط با سيستم عصبي نظير بيماري اسكلروز جانبي آميوتروفيك (ALS) و اسكلروز چندگانه (MS) و آسيب ديدگي­هاي شديد مغزي و نخاعي توانايي حركت دادن اندام‌هاي خود و حتي صحبت كردن را به طور كامل از دست داده­اند و از اين موهبت­هاي الهي بي‏بهره هستند. واسط مغز و كامپيوتر سيستمي است كه با ايجاد ارتباط مستقيم بين مغز و كامپيوتر بدون دخالت اندام­ها، مي­تواند تا حدي كيفيت زندگي اين افراد را ارتقا ‌دهد.
دكتر امين مهنام، مجري پروژه طراحي و توسعه دستگاه واسط مغز و كامپيوتر كاربردي مبتني بر سيگنال الكتريكي مغز با قابليت پوشيدن براي استفاده روزمره گفت: در دهه­هاي گذشته تحقيقات بسياري در سطح دنيا براي توسعه واسط­هاي مغز و كامپيوتر انجام شده است و با پيشرفت­هاي حاصل، اين سيستم­ها در حال رسيدن به مرحله كاربردي هستند. در ايران نيز مطالعات قابل توجهي در اين حوزه انجام شده است، اما اين تحقيقات بيشتر به صورت تحقيقاتي و آزمايشگاهي بوده است.
مهنام افزود: هدف ما در اين طرح رسيدن به يك سيستم كاربردي براي استفاده در زندگي روزمره افراد با ناتواني حركتي است تا با استفاده از آن بتوانند منظور خود را از طريق كامپيوتر بيان كنند و از انزوا خلاصي يابند. در واقع اين سيستم با پردازش سيگنال‌هاي مغزي انتخاب فرد را از بين چند گزينه تشخيص مي­دهد و به اين ترتيب امكان تايپ كردن مطالب با استفاده از يك صفحه كليد نرم­افزاري بهينه براي فرد فراهم مي­شود.
عضو هيات علمي دانشگاه اصفهان اظهار كرد: نوع خاصي از واسط مغز و كامپيوتر كه در اين طرح توسعه داده شده است، از چند منبع نوري بهره مي­گيرد كه در اطراف مانيتور كامپيوتر قرار دارند. به اين صورت كه وقتي كاربر به يكي از منابع نوري نگاه كند، سيگنال مشخصي در مغزش ايجاد مي­شود كه با ثبت و پردازش سيگنال مغزي انتخاب فرد از بين منابع نوري مشخص مي­شود.
وي با بيان اينكه اين تحقيقات در 4 فاز انجام شده است، گفت: در فاز نخست اين طرح يك سيستم ثبت بي­سيم و كم مصرف سيگنال مغز توسعه داده شد كه امكان استفاده راحت از سيستم نهايي را ممكن سازد. در مرحله بعد روش­هاي مناسب براي پردازش سيگنال و تشخيص انتخاب فرد توسعه داده شدند و در فاز سوم نيز طراحي محيط نرم افزاري كارآمد براي بيان منظور به زبان فارسي به انجام رسيد. در فاز آخر باقيمانده از اين طرح قرار است اين سيستم براي افراد با ناتواني حركتي تست شود تا مشكلات احتمالي در استفاده آنها از اين سيستم برطرف شود.
مجري پروژه طراحي و توسعه دستگاه واسط مغز و كامپيوتر كاربردي مبتني بر سيگنال الكتريكي مغز به صورت قابل پوشيدن براي استفاده روزمره خاطر نشان كرد: ارزيابي عملكرد اين سيستم نشاندهنده كارآيي مناسب آن براي بيان منظور است. دستگاه­هاي مشابه محدودي در سطح دنيا به صورت تجاري عرضه شده است اما اين سيستم ها بسيار گران قيمت هستند و امكان تهيه اين دستگاه­ها براي كاربردهاي فردي بسيار مشكل است و فقط امكان تايپ انگليسي را فراهم مي­كنند كه براي بسياري از كاربران ايراني مناسب نيست. در حالي كه قيمت تمام شده سيستم توسعه داده شده بسيار كمتر از نمونه­هاي خارجي آن است. سيستم توسعه داده شده بومي سازي و متناسب با نيازهاي جامعه ما طراحي شده است و امكان تايپ فارسي را فراهم مي كند.
اين عضو هيات علمي دانشگاه با اشاره به اينكه قيمت نمونه خارجي اين دستگاه در حدود ده‌ها هزار دلار است، تصريح كرد: تا پايان سال جاري پروژه به اتمام مي‌رسد و وارد مرحله تجاري سازي مي‌شويم، بنابراين قيمت تمام شده به طور قطع به ميزان قابل توجهي كمتر از نمونه خارجي خواهد بود و با شروع خط توليد علاوه بر جلوگيري از خروج ارز اشتغالزايي نيز ايجاد مي‌شود.
مهنام حمايت مالي ستاد علوم و فناوري‌هاي شناختي معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري را در كمك به انجام و پيشبرد اين پروژه شايسته دانست و ابراز اميدواري كرد كه با ادامه اين حمايت ها سيستم مذكور به سرعت به فرم تجاري براي استفاده افراد با ناتواني هاي حركتي عرضه شود.
علمي(1)**1023**2017