نگاهی به روابط ایران و آمریکا (1)
#
تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی 20/02/85
داخلی.سیاسی.ایران.آمریکا.روزشمار.
"محمود احمدی نژاد " رییس جمهوری، در 18 اردیبهشت ماه نامه ای برای
"جرج بوش " رییس جمهوری آمریکا ارسال کرد که نخستین مکاتبه بین روسای
جمهوری ایران و آمریکا پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران محسوب می شود.
در این نامه که به سوژه ای داغ برای رسانه های داخلی و خارجی در دو
روز اخیر تبدیل شده احمدی نژاد با برشمردن کژی های سیاست خارجی آمریکا،
تحقیقات علمی را بخشی از حقوق اساسی ملت ایران خوانده و بر آن تاکیدکرده
است.
در این نامه با انتقاد از نظام سیاسی غرب و لیبرالیسم دموکراسی حاکم
بر آن، درباره سوء تدبیر آمریکا در سیاست خارجی و سوء رفتار آن در رابطه
با ملل دیگر پرسش های زیادی مطرح شده است.
در این نامه به صراحت از کشتار، ناامنی، قتل، غارت و اشغالگری در
بسیاری از نقاط جهان که ناشی از سیاست های سلطه طلبانه واشنگتن است،
انتقاد شده است.
ارسال این نامه و به چالش کشیدن سیاست خارجی آمریکا، فرصتی است برای
مرور روابط و مناسبات سیاسی ایران و آمریکا در قرن بیستم که پس از پیروزی
انقلاب شکوهمند اسلامی در ایران ، به طور رسمی قطع شد.
**روابط ایران و آمریکا از اواسط قرن بیستم
روابط ایران و آمریکا از اواسط قرن بیستم تاکنون شاهد فراز و
فرودهایی بوده که نشان دهنده حرکت های حق طلبانه ملت ایران در دفاع از آزادی
و استقلال کشور و حفاظت از انقلاب شکوهمند اسلامی از یک سو و تلاش های بی وقفه
شیطان بزرک با هدف سلطه بر سرزمین ایران و براندازی نظام مقدس جمهوری
اسلامی از سوی دیگر است.
در تمام این دوران دولتمردان آمریکایی از دشمنی های خود با ملت ایران
و آرمان های والای آنان دست برنداشته و به اقدامات مذبوحانه مختلف مبادرت
ورزیده اند که از کودتای ننگین 28 مرداد 1332 برای براندازی حکومت ملی
دکتر مصدق گرفته تا تلاش برای به زانو درآوردن جمهوری اسلامی با وارد
ساختن اتهام های بی اساس و قرار دادن ایران در محور شرارت و... را در بر
می گیرد.
بهانه های دولتمردان آمریکایی در سال های اخیر و وارد ساختن اتهام های
بی اساسی چون تلاش برای دستیابی به سلاحهای کشتار جمعی، پشتیبانی از
اقدام های دهشت افکنانه در سطح بین المللی و نقض حقوق بشر، بر جهانیان
پوشیده نیست.
این روزشمار نگاهی گذرا به روند مناسبات دو کشور به ویژه در سال های پس
از پیروزی انقلاب اسلامی دارد و گواه آن است که دولتمردان آمریکایی در این
دوران چه حرکت ها و واکنش هایی را در قبال ملت و دولت ایران داشته و چه
پاسخ هایی دریافت کرده اند.
نخستین مداخله مستقیم دولتمردان آمریکایی در امور داخلی ایران در
دوران حکومت ملی دکتر مصدق و پس از ملی شدن صنعت نفت شکل گرفت.
** سال 1951
حکومت نخست وزیر ملی گرا "محمد مصدق " در زمان "محمد رضاپهلوی"
آغاز شد. یک روز پس از ترور "علی رزم آرا " نخست وزیر ایران که طرفدار
غرب بود، محمد مصدق نخست وزیر جدید طرحی را برای ملی کردن دارایی های نفتی
ایران تسلیم مجلس کرد. در خلال چند سال بعد مصدق کوشش کرد تا منافع
خارجیان در ایران و نیز قدرت شاه را محدود کند.
** 1953
* کودتای آمریکایی و برکناری مصدق
"دوایت آیزونهاور" رییس جمهوری آمریکا در اوج دوران جنک سرد از بیم
آنکه آرمان گرایی های ملی گرایانه مصدق که از پشتیبانی مردم و روحانیون با
نفوذ برخوردار بود در نهایت ممکن است که به روی کار آمدن یک حکومت
سوسیالیستی در ایران بینجامد، طرح یک عملیات مشترک با انگلیس را تصویب
کرد.
عملیات مشترک موسوم به "عملیات آژاکس" توسط آمریکا و انگلیس به اجرا
گذاشته شد که هدف ساقط کردن دولت مصدق را از طریق یک کودتای نظامی دنبال
می کرد.
در ابتدا به نظر می رسید که کودتا شکست خورده و شاه از کشور خارج
شد، اما پس از بروز آشوب های گسترده به مدد سرویس های اطلاعاتی انگلیس و
آمریکا حکومت ملی دکتر مصدق سقوط کرد و شاه دوباره به قدرت رسید. با این
کودتای ننگین منافع نفتی آمریکا در ایران تضمین شد، تهدید گسترش
سوسیالیسم از بین رفت و ارتشبد زاهدی که رهبری کودتا را بر عهده داشت به
نخست وزیری رسید.
** 1963
با توصیه سیاستمداران و دولتمردان آمریکایی شاه مجموعه ای از به اصطلاح
اصلاحات اقتصادی و اجتماعی را با عنوان "انقلاب سفید" و به ظاهر با هدف
متجدد کردن ایران اعلام کرد.
روحانیون با صراحت به "انقلاب سفید" اعتراض و از آن انتقاد کردند و
این امر سبب شد که شاه با مشاوره مستشاران آمریکایی و انگلیسی سرکوب
مخالفان را آغاز کند. " امام خمینی " (ره ) که سرسخت ترین مخالف سیاست ها و
برنامه های آمریکایی شاه بود دستگیر شد.
این دستگیری به بروز تظاهرات گسترده ای انجامید که توسط نیروهای امنیتی
شاه (تعلیم یافته از سرویس های اطلاعاتی غرب ) سرکوب شد.
** 1964
انتقاد آشکار امام خمینی (ره ) از طرح "کاپیتولاسیون" شاه که مصونیت
سیاسی به اتباع نظامی آمریکا در ایران می بخشید، سبب شد که ایشان به ترکیه
تبعید شود و یک سال بعد از آنجا به عراق رود و از شهر نجف قیام حق طلبانه
ملت ایران و مبارزه با رژیم سرسپرده شاه را تا سال 1978 رهبری کند.
** 1978-1979
* سقوط رژیم شاه و پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره )
انتشار مقاله توهین آمیز یک روزنامه درباره امام خمینی (ره ) ،
تظاهرات گسترده و خشونت باری را ابتدا در شهر قم و سپس در سراسر ایران
به دنبال داشت. در ماه سپتامبر 1978 (17 شهریور 1357) فاجعه "جمعه
سیاه" با مشاوره و همکاری نظامیان آمریکایی و اسراییلی به وقوع پیوست و
شماری از طرفداران امام خمینی (ره ) به خاک و خون کشیده شدند. حکومت
نظامی اعلام شد و بغداد که از سوی تهران تحت فشار بود، امام خمینی را
مجبور به ترک عراق کرد. ایشان در پاریس مستقر شدند و هدایت جنبش ملی را
با تاسیس "شورای انقلاب اسلامی" (که یک تشکیلات مخفی بود) تداوم بخشیدند.
در ژانویه 1979 با تشدید نا آرامی ها در سراسر ایران شاه مجبور به
فرار از ایران شد و در ماه فوریه امام خمینی وارد تهران شد.
مبارزات مردم به رهبری امام تداوم یافت و سرانجام در 22 بهمن 1357
پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تحقق یافت.
* تصرف لانه جاسوسی
دولت آمریکا با بی اعتنایی به مخالفت های دولت انقلابی ایران در اکتبر
1979 به شاه اجازه ورود به آمریکا برای درمان بیماری سرطان را دارد.
در چهارم نوامبر 1979 دانشجویان مسلمان پیرو خط امام با تسخیر لانه
جاسوسی (سفارت آمریکا در تهران ) و بازداشت 52 تن از دیپلمات ها برای
مدت 444 روز، راه را برای اقدامات خیانت آمیز و مداخلات مستقیم آمریکا در
امور داخلی با هدف براندازی حکومت نوپای اسلامی، سد کردند.
"جیمی کارتر" رییس جمهوری وقت آمریکا در پاسخ به تسخیر لانه جاسوسی
توسط دانشجویان تحریم های نفتی علیه ایران و مسدود شدن دارایی های ایران
در خاک آمریکا را اعلام کرد که این تحریم ها در سال های ابعاد گسترده تری
یافت، اما در اراده ملت ایران خللی ایجاد نکرد.
* قطع روابط ایران و آمریکا و ماجرای طبس
شکست مذاکرات در خصوص آزادی گروگان ها سبب شد که در اوایل آوریل
1980 جیمی کارتر رییس جمهوری آمریکا به روابط کشورش با ایران پایان دهد.
او برای نجات گروگان ها با اجرای یک ماموریت فوق سری به نام عملیات
"پنجه عقاب " موافقت کرد. اما مشکلات فنی سه بالگرد از هشت بالگردی که
برای اجرای عملیات ماموریت داشتند به سقوط آنها در بیابان های طبس
انجامید. عملیات با شکست مواجه شد و هشت تن از نیروهای نظامی آمریکا
دراین ماجرا کشته شدند.
** سال 1980
*حمله عراق به ایران با چراغ سبز سیاستمداران آمریکایی
در سپتامبر 1980 با چراغ سبز سیاستمداران آمریکایی، "صدام حسین "
رییس جمهوری عراق حملات زمینی و هوایی راهبردی به ایران را آغاز کرد.
جنک عراق علیه ایران، هشت سال به طول انجامید و در تمام این دوران دول
غربی به ویژه آمریکا همواره از عراق طرفداری کردند. جنگی که در جریان آن
صدها هزارنفر به خاک و خون کشیده شدند و بیش از یک تریلیون دلار به ایران
خسارت وارد کرد.
** 1981
پس از انجام مذاکرات فشرده و تنها دقایقی پس از آن که"رونالد ریگان"
به عنوان رییس جمهوری آمریکا سوگند یاد کرد، در ژانویه 1981 سرانجام
گروگان ها آزاد شدند.
** 1983
* اکتبر 1983
در هنگامه جنک عراق علیه ایران دولت ریگان به صورت محرمانه به اردن،
عربستان سعودی، کویت و مصر اجازه داد تا سلاحهای آمریکایی از جمله
هلیکوپترهای هوآیتزر (Howitzers) و هیو (Huey) و بمب به عراق انتقال
دهند. ارسال این محموله ها در نقض "قانون کنترل صدور تسلیحات" صورت گرفت
که هدف از آن یاری رساندن به رژیم صدام برای ساقط کردن نظام جمهوری اسلامی
و شکست ایران اسلامی در جنک بود.
* نوامبر 1983
آمریکا براساس یک ابلاغیه امنیت ملی اعلام کرد: برای آن که از شکست
عراق در جنک آن کشور علیه ایران جلوگیری کند "هرکاری که لازم باشد انجام
خواهد داد."
*بیستم دسامبر 1983
"دونالد رامسفلد" وزیر دفاع کنونی آمریکا، برای تاکید بر دوستی و
حمایت مادی دولت آمریکا از عراق در جنک با ایران با صدام حسین دیدار کرد.
ادامه دارد
پژوهم / 1664 / 1446
