سالانه حدود 25 تا 30 هزار پرنده مهاجر وارد تالاب میقان اراك می شود كه از این تعداد 12 تا 15 هزار پرنده از گونه درنای خاكستری است.
در برخی از سال ها كه زمستان های سرد و پربارش رخ می دهد ، جمعیت درنای مهاجر با برودت و یخبندان غافلگیر شده و چندین بار نیز با تاخیر در كوچ در تالاب كویری میقان اراك تلفاتی نیز داده است.
در این موارد تقاضای دوستداران محیط زیست و تشكل های حامی تنوع زیستی برای كمك به درناها گسیل می شود به طوری كه حساسیت در این خصوص در بین لایه های مردمی بالا رفته است.
در سال های گذشته در برخی روزهای سرد درناها به علت بارش سنگی برف برای تامین آذوقه خود با مشكلاتی همراه شدند و در دو سال گذشته شمار زیادی از آنها تلف شدند، به همین دلیل این زیستگاه صحنه حضور گروه های همیار و امدادگر برای نجات پرندگان شده بود.
اگرچه موضوع غذادهی به درناها به عنوان یك رفتار دوستار طبیعت مطرح شده ، اما بر اساس نظر برخی كارشناسان اگر این امر بدون هماهنگی با محیط زیست و با روش غیركارشناسی باشد نه تنها مدافعی برای پرندگان نیست بلكه یك تهدید جدی برای آن ها محسوب می شود.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی در این رابطه گفت:درناها رژیم همه چیز خواری دارند و در زمان زاد آوری رژیم گوشت خواری ( ماهی، دوزیست و حشره) دارند اما در مناطق زمستان گذرانی رژیم گیاه خواری پیشه می كنند و پرندگان مهاجر از جمله درناها در تالاب میقان تغذیه خود را از اراضی كشاورزی محدوده تالاب تامین می كنند.
محمود كلنگری افزود: درناها در بسیاری موارد برای تامین خوراك خود تا بیش از 30 یا 40 كیلومتر دور می شوند و برای استراحت و شب ماندن به تالاب می آیند.
وی بیان كرد: تا زمانیكه زمین یخ نكند درناها توان تهیه مایحتاج خوراكی نظیر گندم و سایر غلات را دارند و حتی در زمان بارش بارف نیز قادر به كنار زدن برف و تهیه غذا هستند.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی ادامه داد: در هر صورت پیشنهاد غذادهی به درناها در تالاب میقان اراك رویه ای نادرست است، مگر در شرایط اضطرار كه در آن زمان نیز باید بر اساس فراخوان عمومی و نظارت ویژه محیط زیست و تشكل های مردمی باشد.
كلنگری با بیان اینكه آمادگی برای تامین خوراك پرندگان خوب است اما نباید بی گدار به آب زد، برخی افراد اقدام به خریدهای چند تنی گندم برای پرندگان مهاجر در اراك می كنند كه این امر خطرهای زیادی را ایجاد می كند.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی اضافه كرد: درناها و پرندگان مهاجر وحشی هستند و باید خودشان به صورت طبیعی غذای خود را تامین كنند و توزیع حجم بالای غذا برای آنها در مرحله اول باعث اهلی شدن آنها می شود.
كلنگری بیان كرد: خوراك زیاد در یك منطقه باعث تجمع دسته جمعی این پرندگان و احتمال شكار تعداد زیادی از آنها می شود.
وی اظهار كرد: تغییر رفتار پرندگان و تغییر مسیر مهاجرت آنها از دیگر آسیب ها و تهدیدهایی است كه با توزیع غذای زیاد در منطقه برای آنها ایجاد می شود و می تواند یك تهدید برای نسل آنها باشد.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی افزود: غذادهی به پرندگان وحشی در كشورهای اروپایی ممنوع است و در این رابطه قوانین خاص وجود دارد و تابلوهای ویژه ای نصب شده است ولی برای تالاب میقان اراك هیچ حریمی تعریف نشده و متاسفانه همه به راحتی می توانند وارد آن شوند.
وی یاد آور شد: در دو سال گذشته كه بر اثر سرما و یخبندان تعداد زیادی از درناها تلف شدند حجم زیادی گندم كه ویژه كشت بود وبه آن ها برای كنترل آفت ، سم قارچ كش زده شده بود خریداری و در منطقه تالاب میقان اراك توزیع شد كه این امر حتی اگر موجب مرگ درناها نشود به طور قطع بیمارهای گوارشی برای این پرندگان ایجاد می كند.
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاكستری استان مركزی افزود: در زمان اضطرار غذادهی به پرندگان باید بر اساس اصول و به صورت كارشناسی باشد و در صورت نیاز از عموم مردم كمك گرفته می شود و هم اكنون درناها و سایر پرندگان مهاجر نیازی به غذادهی ندارند.
كلنگری ادامه داد: تغذیه پرندگان از اراضی كشاورزی خسارت هایی را متوجه كشاورزان می كند كه مسئولان امر باید به این مهم نیز توجه ویژه داشته باشند.
وی گفت : برای مثال در كشور بلژیك و سایر كشورهای اروپایی دولت برای جبران خسارت ناشی از تغذیه پرندگان به كشاورزان غرامت پرداخت می كند.
رئیس شبكه تشكل های مردمی محیط زیست استان مركزی نیز گفت: غذا دهی به پرندگان وحشی نیازمند كار كارشناسی است كه توجه به این مهم امری ضروری است.
سیاوش آقاخانی افزود: غذا دهی به پرندگان و حیوانات به ویژه در ایام سرد كاری خداپسند و انسان دوستانه است اما اگر غیركارشناسی باشد می تواند مشكلاتی را برای آنها ایجاد كند.
وی بیان كرد: مهمترین چالش این اقدام تغییر عادت غذایی پرندگان و اختلال در زمان مهاجرت آنها است كه خود این عوامل می تواند با تهدیداتی همراه باشد.
رئیس شبكه محیط زیست استان مركزی، از مهمان نوازی مردم این استان و شهرستان اراك از درناها و سایر پرندگان مهاجر تشكر كرد و گفت: این مهم باید در كشور فرهنگ سازی شود و باید با آن دسته از افرادی كه این پرندگان را در برخی استان های كشور شكار و سلاخی كردند، برخورد شدید صورت گیرد.
رئیس كمیته نفت، انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی استان مركزی نیز گفت: هر نوع غذادهی به درناها و پرندگان باید با نظارت و هماهنگی اداره كل محیط زیست این استان انجام شود.
مجید ایزدی افزود: مقرر شده به منظور مشاركت بیشتر مردم و فرهنگ سازی در راستای غذادهی به درناها با همكاری اداره كل محیط زیست، اتاق بازرگانی، شواری شهر و شهرداری در قالب آئینی در تالاب میقان اراك برگزار شود.
وی بیان كرد: در این آئین اقشار مختلف مردم در حد توان خود غذاهای تهیه شده برای درناها را تحویل می دهند اما غذا دهی با نظر محیط زیست و كار كارشناسی توزیع می شود.
كارشناس موسسه آوای درنای خاكستری استان مركزی نیز گفت: هر فعالیتی كه در طبیعت انجام شود بر گونه ها تاثیرگذار است و به تبع آن چرخه زیستی را متاثر می كند.
یاسمین یوسفی افزود: خشكسالی های پی در پی، سد سازی های بی رویه، توسعه های شهری، استفاده از سموم كشاورزی و عرصه های آبی باعث شده كه زیستگاه های طبیعی دستخوش تغییر و خیلی از تالاب های كشور خشك شود.
وی بیان كرد: در اراك دو تالاب مهم گاوخانه و میقان وجود دارد كه اولی خشك شده و دومی نیز وضعیت خوبی ندارد.
وی ادامه داد: پرنده ها زمانی كه مهاجرت می كند نیز به آب و غذا نیاز دارند و طبق همان اصلی كه نباید در طبیعت دخالت كرد نمی توان در غذادهی آن ها نیز دخالت كرد مگر شرایطی پیش آید كه حیات آن ها به دلیل كمبود غذا به خطر افتد.
یوسفی اظهار كرد: درناها و پرندگان مهاجر در فصل پاییز به تالاب میقان اراك مهاجرت می كنند و برای زمستان گذرانی مدتی را در این تالاب می مانند و تا زمانی كه تالاب و زمین های اطراف آن یخ نزند و پرندگان مشكل پیدا كردن غذا نداشته باشند، نیازی به غذاریزی برای آنها نیست.
وی گفت: در صورت نیاز به غذادهی برای درناها و سایر پرندگان مهاجر باید بر اساس برنامه ریزی و مطالعه رفتار پرندگان این امر انجام شود كه آسیب و خطری آنها را تهدید نكند.
كارشناس موسسه آوای درنای خاكستری استان مركزی اضافه كرد: نزدیك شدن جوامع انسانی به پرندگان تهدیداتی را متوجه آنها می كند برای مثال حساسیت آنها به انسان كم می شود و این مساله شرایط شكار و یا غافلگیری این گونه باارزش را تقویت می كند كه در دراز مدت لطمه جدی برای این پرنده است.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی نیز گفت: هم اكنون شرایط جوی به گونه ای نیست كه پرندگان زمستان گذران تالاب میقان نیاز به غذادهی توسط مردم داشته باشند و خودشان قادر به تهیه خوراك هستند.
حسین علی ابراهیمی كارنامی، از مردم خواست از توزیع غذا برای پرندگان بدون هماهنگی با محیط زیست بپرهیزند.
وی بیان كرد: تالاب میقان اراك یكی از زیستگاه های مهم پرندگان است كه با بسیاری از سهل انگاری ها ی گذشتگان، امنیت این زیستگاه برای پرندگان از بین رفته است.
وی یادآور شد: در 10 سال پیش، بیش از 400 هزار قطعه پرنده به این زیستگاه می آمد كه این میزان به كمتر از پنج درصد كاهش یافته و روز به روز در حال از دست دادن آن ها هستیم.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی از مردم خواست، میزبانان خوبی برای درناها و سایر پرندگان باشند و در افزایش امنیت زیستگاه های آن ها تلاش كنند.
تالاب میقان اراك زیستگاه 140 گونه پرنده است و سالانه 90 گونه پرنده مهاجر وارد این تالاب می شوند.
جمعیت بالای درناهای خاكستری در تالاب میقان نسبت به زیستگاه های دیگر كشور، آن را به یكی از كانون های اقامت موقت ایران در عرصه مهاجرت پرندگان تبدیل كرده است.
پرندگان مهاجر در مسیر بازگشت كوچ خود در اواخر زمستان و اوایل بهار دوباره از مناطق گرمسیری جنوبی، سفر كوتاهی به تالاب ها و زیستگاه های استان مركزی دارند و در نهایت راهی زادگاه اصلی خود در سیبری می شوند.
كنگر، خودكا، اردك نوك پهن، فلامینگو، غاز خاكستری، هوبره، تنچه، هواسیل، اردك سبز از جمله از جمله پرندگان مهاجر استان مركزی هستند.
درنای خاكستری از گونه های خاص و مهم تحت حمایت بین المللی است كه تالاب میقان هر ساله با آغاز فصل سرما میزبان كوچ موقت این گونه است.
تالاب كویری میقان اراك در 15 كیلومتری شمال شرق اراك یكی از زیستگاه های مهم پرندگان كشور است و دریاچه فصلی آن علاوه بر نقش محوری در حوزه تنوع زیستی، اثرات مستقیم در مهار كانون های تولید شن و نمك و آلایندگی هوای اراك دارد.
تالاب كویری میقان اراك در مجموع 25 هزار هكتار وسعت دارد كه سطح آبگیر آن 10 تا 12 هكتار برآورد شده و این دریاچه فصلی است و از منابع مقطعی منطقه تغذیه می شود.
گزارش از معصومه صفری
3005/6013/6012
اراك-ایرنا- از اواسط مهرماه و با سردشدن هوا درناهای مهاجر در دسته های كوچك و بزرگ برای زمستان گذرانی به تالاب میقان اراك كوچ می كنند و با نخستین بارش سنگین برف زمستانی، مسیر خود را به سمت نواحی جنوبی و گرمسیری ایران تا شمال افریقا ادامه می دهند.
