سرانجام «بورس ارز»

به گزارش ایرنا، از آنجا كه نرخ ارز یكی از حساس ترین و تاثیرگذارترین شاخص ها برای تنظیم بازارهای كشور محسوب می شود، این بازار همواره مورد توجه مسئولان، دولتمردان، تولیدكنندگان، صادركنندگان و حتی قشرهای مختلف مردم بوده است.
اهمیت این بازار سبب شد پس از نوسان های نرخ ارز در سال های 1390 و 1391، راه‌اندازی بورس ارز در دستور كار مسئولان قرار گیرد.
البته پس از تصویب شورای عالی بورس برای راه اندازی بازار مشتقات ارزی، مسئولان بازار سرمایه بر راه اندازی بازار مشتقات همچون قراردادهای آتی ارز تاكید كردند.
به دلیل فراز و نشیب بسیار، بانك مركزی بتازگی موافقت خود را برای راه اندازی بازار مشتقات ارزی اعلام كرد.
بر همین پایه «غلامعلی كامیاب» معاون ارزی بانك مركزی گفت كه ین نهاد به عنوان متولی بازار ارز كشور با راه اندازی بازار مشتقات ارزی موافقت كرده است.

** پوشش نوسان نرخ ارز از طریق انتشار اوراق ریالی
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در این زمینه به ایرنا گفت: هر چند تصور بر این است كه ارز در بورس در پوشش نوسان نرخ آن (بازار مشتقه ارزی) معامله شود اما چنین قصدی نداریم و معاملات مبتنی بر اوراق ریالی خواهد بود.
«محمد فطانت» درباره راه اندازی بازار پوشش نوسان نرخ ارز افزود: قرار است پوشش نوسان نرخ ارز از طریق «انتشار اوراق آتی و اختیار معامله» انجام شود.
* اختیار معامله یك ابزار مشتقه در مالیه است. اختیار معامله یك قرارداد قانونی است كه توسط یك فروشنده به یك خریدار در ازای مبلغ معینی فروخته می‌شود. خریدار این قرارداد آنگاه این اختیار را به دست می‌آورد كه یك دارایی (اعم از سهام یا كالا) را تا مدت مشخصی به مبلغ تعییین شده‌ای بخرد یا بفروشد.
به گفته رئیس سازمان بورس،‌ بیش از 95 درصد این قراردادها به معاملات فیزیكی ارز منجر نمی شود. در واقع طبق روش ها و سازوكارهایی كه برای این امر تعبیه شده است، اگر در سررسید معامله ای صورت گیرد آن معامله با ریال خواهد بود و هیچ ارزی رد و بدل نمی شود.
فطانت با تاكید بر اینكه راه اندازی و تقویت بازار صكوك (اوراق قرضه اسلامی) و همچنین بازار بدهی از اهمیت ویژه ای برخوردار است، گفت: با توجه به اینكه هم اكنون فصل تهیه بودجه و ارائه سیاست های برنامه ششم است می توان از این فرصت برای تغییر رویكرد و نگرش در این دو قانون بالادستی استفاده كرد.
وی افزود: در دوره پساتحریم افزون بر بازار صكوك، نیاز به جذب سرمایه گذاری خارجی در قالب جذب منابع برای تامین مالی طرح ها از طریق انتشار صكوك نیز احساس می شود.
وی نخستین پرسش سرمایه گذاران خارجی را میزان ریسك نوسان نرخ ارز دانست و تصریح كرد: بنابراین راه اندازی بازاری كه بتواند ریسك نوسان نرخ ارز را از بین ببرد و به عبارت دیگر هجینگ انجام دهد و چشم انداز آتی ارز را به تصویر بكشد، ضروری است.
هجینگ (Hedging) به معنای بیمه قیمت در برابر خطر احتمالی ناشی از نوسان قیمت در بازار است كه استفاده از این امر می تواند در تسهیل فرایند كاری بانك ها، بیمه ها، بورس، صادركنندگان و... موثر باشد.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: بر پایه تجربه كشورهای دیگر، پوشش نوسان و بیمه نرخ ارز با ابزارهایی مبتنی بر قراردادهای آتی یا اوراق اختیار معامله ای انجام می شود كه قابل عرضه در بازار بورس و سرمایه است.
وی تاكید كرد: با سازوكار این ابزار، نوسان نرخ ارز بسادگی پوشش داده می شود. همچنین طبق قانون رفع موانع تولید، یكی از بایسته های دولت ارائه ابزارهایی برای پوشش نوسان نرخ ارز است. بر همین پایه شورای عالی بورس كلیات راه اندازی بازاری برای مدیریت این نوسان را تصویب كرد كه البته اجرای آن به الزاماتی نیاز دارد و به سرعت باید عملیاتی شود.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: طراحی ابزاری مورد استفاده در بازار سرمایه كشور، چه در بخش بازار صكوك و چه در بخش پوشش نوسان نرخ ارز، زیر نظر پنج نفر از مجتهدان است كه كمیته فقهی سازمان بورس را تشكیل می دهند.
به گفته او، نخستین دغدغه بازار سرمایه در تدوین روش ها و ابزارها تطبیق با موازین شرعی و اسلامی است بنابراین بر چنین ابزارهایی در بخش اجرا نظارت می شود.

** بهره گیری از راهكار تازه در صورت طولانی شدن سیاست تك نرخی
فطانت درباره زمان راه اندازی بازار پوشش نوسان نرخ ارز گفت: اولویت زیادی در مورد بازار صكوك وجود دارد زیرا باید این بازار در قالب بودجه سال 1395 دیده شود تا نتیجه ای بر انتشار اوراق داشته باشد و البته این امر در حال پیگیری است.
وی با بیان اینكه بازار پوشش نوسان نرخ ارز را به روش های مختلفی می توان راه اندازی كرد، افزود: یكی از بایسته های راه اندازی این بازار، تك نرخی شدن ارز است. اگر افق تك نرخی شدن ارز كوتاه مدت باشد و پس از رفع تحریم ها به این هدف دست یابیم، این بازار به سرعت راه اندازی می شود.
به گفته فطانت، اگر تك نرخی شدن ارز در كوتاه مدت فراهم نباشد، بازار مبتنی بر قیمت های بازار آزاد ارز خواهد بود كه البته این امر پیچیدگی كار را افزایش می دهد؛ اما از آنجا كه بحث تك نرخی شدن ارز در دستور كار است، باید منتظر عملیاتی شدن آن بود.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تاكید كرد اگر تك نرخی كردن ارز طولانی شود راهكارهای دیگری را در نظر خواهیم گرفت.

** تفاهم بورس كالا با سیاست بانك مركزی در راه اندازی بازار مشتقه ارز
مدیرعامل بورس كالای ایران نیز در این باره به ایرنا گفت: با سیاست بانك مركزی برای راه اندازی بازار مشتقه ارز كه همسو با نظر شورای عالی بورس است، تفاهم داریم.
«حامد سلطانی نژاد» نظر بورس كالای ایران را همسو با با دیدگاه معاون ارزی بانك مركزی دانست و افزود: از آغاز نیز راه اندازی بازار مشتقه ارزی در نظر بورس كالای ایران و شورای عالی بورس بود و از این نظر هیچ تفاوت دیدگاهی وجود ندارد.
وی ادامه داد: شاید برای بازار مورد نظر بورس كالای ایران و مصوب شورای عالی بورس، عبارت «بازار مشتقه ارزی» نسبت به «بورس ارز» درست تر باشد. به نظر می رسد برداشت اشتباهی از عبارت «بورس ارز» شده است زیرا از آغاز نیز طراحی این بازار برای مشتقات صورت گرفته بود.
مدیرعامل بورس كالا افزود: رویكرد بورس كالا تقویت معاملات مشتقه در همه عرصه هاست؛ به ویژه اینكه بیشتر بورس های كالایی كشورهای توسعه یافته و حتی كشورهای در حال توسعه نیز چنین رویكردی را ترجیح می دهند.
سلطانی نژاد هدف اصلی راه اندازی بازار مشتقه ارزی را پوشش ریسك نوسان نرخ ارز بویژه برای فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران خارجی دانست و افزود: مهمترین نیاز امروز اقتصاد ملی، ایجاد اعتماد در سرمایه گذاران برای ورود به اقتصاد توانمند كشور است و شاید اصلی ترین هدف راه اندازی بازار مشتقه ارزی نیز ارائه چنین خدمت مهم و تعیین كننده ای به اقتصاد ملی باشد.
وی پوشش نوسان های زیانبار ارزی، معاملات ارزی هدفمندتر و منظم تر و هدایت انگیزه های مختلف به مسیری در خدمت اقتصاد كشور را از دیگر اثرهای مثبت راه اندازی این بازار برشمرد.

** سرمایه خارجی بدون پوشش نوسان نرخ ارز به ایران نمی آید
در همین رابطه نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی تهران اواخر آذرماه گفت: سرمایه های خارجی بدون پوشش نوسان نرخ ارز به ایران نمی آید.
به گفته «علاء میرمحمدصادقی»، لازمه اجرا و پایداری اقتصاد مقاومتی، تشكیل بازارهای نوین مالی برای ثبات بازارهای پولی پرریسك و جذب سرمایه گذاری های خارجی است كه در این زمینه راه اندازی بازار مشتقه ارزی می تواند راهگشا باشد.
وی درباره راه اندازی بازار مشتقه ارز در كشور گفت: باید در این برهه زمانی، تمام توان و ظرفیت ها را به كار گرفت تا سرمایه گذار بیشتری به كشور جذب شود و بخشی از مشكل سال های گذشته را با استفاده از ابزارهای تازه مالی همچون بازار مشتقه ارز جبران كرد.
میرمحمدصادقی اضافه كرد: در اقتصاد كشوری كه قیمت ارز یكسان نیست و سازوكار شفافی نیز برای كشف این نرخ وجود ندارد، چطور می توان انتظار داشت سرمایه گذاران خارجی وارد كشور شوند؟
به گفته او، «با توجه به شرایط كنونی اقتصادی، ایجاد یك بازار متمركز با نام بورس مشتقه ارز این امكان را به این سرمایه گذاران می دهد كه با اطمینان از شفافیت و پوشش نوسان ارزی با خیال آسوده تری به برنامه ریزی و سرمایه گذاری بپردازند».
میرمحمد صادقی تاكید كرد «تك نرخی شدن ارز پیش از آغاز فعالیت بازار مشتقه ارزی، می تواند به توسعه و رونق هر چه بیشتر این بازار كمك كند».
وی امیدواری كرد راه اندازی بازار مشتقه ارز از سوی بانك مركزی و بورس، در شفاف سازی و تخصیص بهینه آن موثر باشد.
وی گفت: اكنون درآمدهای ارزی ما نسبت به سال های گذشته كاهش پیدا كرده و به یك چهارم رسیده است كه می توان برای جبران بخشی از این درآمدها از ابزارهای مالی برای جذب سرمایه گذاری ها و حتی خروج از ركود اقتصادی كشور بهره برد.
سوم آذرماه شورای عالی بورس با راه اندازی «بورس ارز» موافقت كرد.
رئیس كل بانك مركزی هدف از ایجاد بورس نقدی ارز را ایجاد تعادل در بازار ارز و پوشش ریسك معاملات ارزی دانسته و تاكید دارد، ابتدا باید بازار نقدی ارز وجود داشته باشد تا پس از آن، بازار مشتقات ارزی براساس نرخ یكسان ارز راه بیفتد.

** فرجام سخن
به باور كارشناسان بازارهای مالی، با راه اندازی بازار مشتقات ارزی، دست دلالان برای جولان در بازارها كوتاه می شود؛ بازاری كه با كوچك ترین نوسان سكان آن در دست افرادی چون جمشید بسم الله و چند صراف می افتاد.
با توجه به هدف هایی مانند دستیابی به بازار شفاف و متعادل برای آرامش فعالیت های اقتصادی، كارشناسان و فعالان این عرصه معتقدند همزمان با گشایش های اقتصادی در حوزه بین الملل، امروز بهترین زمان برای راه اندازی بازار مشتقات ارزی است زیرا از این طریق نوسان نرخ ارز كنترل می شود و همین امر نیز زمینه ورود سرمایه گذاری خارجی را ایجاد می كند.
آنگونه كه كارشناسان گفته اند هدف اصلی راه اندازی بازار مشتقه ارزی، پوشش ریسك نوسان نرخ ارز بویژه برای فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران خارجی است زیرا مهمترین نیاز امروز اقتصاد ملی، ایجاد اعتماد در سرمایه گذاران برای ورود به اقتصاد توانمند ایران به شمار می رود و شاید اصلی ترین هدف راه اندازی بازار مشتقه ارزی نیز ارائه چنین خدمت مهم و تعیین كننده ای به اقتصاد ملی باشد.
اقتصام(5) 9141**1961