پروین فرشچی روز یكشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: كشورهایی كه پروتكل ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی را امضا كنند متعهد می شوند قبل از اجرای طرح های بزرگ و طرح هایی كه ممكن است اثرات سوء محیط زیستی برای بقیه كشورها در منطقه خزر داشته باشند، برای آن طرح ها مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی تهیه كنند.
وی اظهار كرد: این كشورها باید ارزیابی زیست محیطی را به دبیرخانه كنوانسیون كه اكنون در ژنو است ارسال كنند و آنها متعاقبا برای تمام كشورها بفرستند تا اظهار نظر آنها نیز جمع آوری شود، در این روند اگر كشوری تا 90 روز اعتراضی نداشته باشند آن طرح اجرا می شود.
فرشچی تاكید كرد: امضای این پروتكل تا حدودی دست و پای كشورها را برای توسعه نامتوازن می بندد و آنها را متعهد به حفظ محیط زیست می كند.
وی با بیان اینكه این پروتكل از كنوانسیون بین المللی ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی ' اسپو' گرفته شده است گفت: اسپو در سطح بین المللی در حال اجرا است و معمولا كشورهای دسته اول اروپایی مانند كشورهای اسكاندیناوی كه محیط زیست برای آنها مهم و ارزشمند است آنرا اجرا می كنند.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: مفاد پروتكل ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی كه مربوط به محیط زیست خزر است با همكاری كشورهای حاشیه خزر و دبیرخانه اسپو تهیه شده از این رو بسیاری از بندهای آنها شبیه به هم است.
به گفته وی دبیرخانه پروتكل در ژنو است و قرار است به جمهوری آذربایجان منتقل و بعد چرخشی در كشورهای دیگر مستقر شود البته هنوز چون در حد پیش نویس است به رسمیت شناخته نشده است.
وی اظهار كرد: بعد از اینكه پروتكل خزر برای امضا آماده شد كشور تركمنستان یك سری تغییرات در مفاد آنرا پیشنهاد داد و از آنجا كه از بین كشورهای حاشیه دریای خزر جمهوری آذربایجان و قزاقستان عضو كنوانسیون بین المللی اسپو هستند، این تغییرات را نپذیرفتند و اعلام كردند چون ما متعهد به كنوانسیون بین المللی اسپو هستیم نمی توانیم در پروتكل تغییراتی ایجاد كنیم زیرا این كار تعهد ما را زیر سوال می برد، از این رو امضای آن تا به امروز به تعویق افتاده است.
وی با اشاره به برگزاری اجلاس COP6 كه با هدف اعمال قوانین و پروتكل های حفاظتی در راستای حفظ اكوسیستم دریای خزر به زودی در جمهوری آذربایجان برگزار می شود گفت: قرار است ایران در این اجلاس موضوع امضای پروتكل ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی را مطرح كند.
فرشچی اظهار كرد: ایران در جلسات امضای پروتكل همواره منعطف بوده است، بحث ما این بود كه حاضریم پیشنهادها را بپذیریم فقط برای اینكه پروتكل امضا و اجرایی شود حالا اگر دو مورد كم شود ایرادی ندارد بلكه اصل اجرای آن است كه بسیار مهم است.
وی تاكید كرد: با توجه به مشكلات محیط زیستی دریای خزر امضا و اجرایی شدن پروتكل ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی ضرورت دارد.
فرشچی به 3 پروتكل دیگر امضا شده مربوط به دریای خزر اشاره كرد و گفت: نوشتن این چهار پروتكل از سال 2003 آغاز شد و اكنون سه پروتكل به امضا كشورهای حاشیه خزر رسیده است.
وی گفت: پروتكل همكاری منطقه ای در مبارزه با سوانح آلودگی نفتی یكی از این پروتكل ها است كه تمام كشورهای حاشیه خزر آنرا امضا كرده اند و سال 91 در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید اما چون مجلس قزاقستان هنوز آنرا تصویب نكرده تاكنون لازم الاجرا نشده است.
فرشچی افزود: حفاظت از دریای خزر در مقابل آلودگی های با منشا خشكی پروتكل دیگری است كه در سال 91 امضا شد، در مجلس شورای اسلامی تصویب شده اما هنوز در مجلس قزاقستان و روسیه تصویب نشده است.
وی ادامه داد: پروتكل حفاظت از تنوع زیستی سال 93 امضا شد كه برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارسال كردیم و اكنون در نوبت تصویب است اما مجلس تركمنستان و آذربایجان آنرا تصویب كرده اند.
فرشچی گفت: با وجود آماده بودن این پروتكل ها هنوز هیچ كدام لازم الاجرا نشده اند چون شرط آن تصویب مجلس هر 5 كشور حاشیه خزر شامل ایران، روسیه، قزاقستان، تركمنستان و جمهوری آذربایجان است.
*** دریای خزر
دریای خزر یا دریای مازندران پهنه ای آبی است كه از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به تركمنستان و قزاقستان محدود می شود.
دریای خزر كه گاهی بزرگترین دریاچه جهان و گاهی كوچكترین دریای خودكفای كره زمین طبقه بندی می شود، بزرگترین پهنه آبی محصور در خشكی است. طول آن حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ كیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ كیلومتر است.
قسمت شمالی این دریا بسیار كم‌عمق است به طوری كه تنها نیم درصد آب دریا در یك چهارم شمالی دریا قرار دارد و عمق آن به طور میانگین كمتر از ۵ متر است. حدود ۱۳۰ رودخانه به این دریا می ریزند كه بیشتر آنها از شمال غربی به دریا می پیوندند.
بزرگترین آنها رود ولگا است كه هر سال به طور میانگین ۲۴۱ كیلومتر مكعب آب را وارد دریای خزر می كند. رودهای كورا ۱۳، اترك ۸٫۵، اورال ۸٫۱ و سولاك ۴ كیلومتر مكعب آب را سالانه وارد دریا می كنند.
طبیعت بسته خزر آن را منزلگاه جانوران و گیاهان منحصربه فردی كرده است اما در عین حال موجب شده تا در مقابل آلودگی های كشاورزی، صنعتی و نفتی بسیار آسیب پذیر باشد.
از منابع مهم این دریا ذخایر نفت و گاز موجود در زیر بستر دریا و همچنین انواع ماهیان خاویاری را می توان نام برد.
علمی 9014**1440
تهران- ایرنا- معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: پروتكل ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی كه پیش نویس آن چند سال پیش تهیه شده، هنوز به امضای كشورهای حاشیه دریای خزر نرسیده است.
