در همین پیوند، طی اجلاس هوانوردی «كاپا» كه چهارم و پنجم بهمن ماه با حضور غول های هواپیماسازی جهان در تهران برگزار شد، هواپیماسازها فروش هواپیما را امتیازی برای ورود به بازار ایران اعلام كردند و طبق رایزنی های اولیه قرار شد، 114 فروند هواپیما از ایرباس و بر اساس گفته قائم مقام وزیر راه و شهرسازی، 100 فروند هواپیما از «بویینگ» خریداری شود. حضور 80 درصدی شركت های هواپیماسازی مطرح در اجلاس هوانوردی تهران نشان از تمایل شركت های خارجی به همكاری با ایران برای نوسازی ناوگان هوایی كشورمان دارد. براساس گفته های «عباس آخوندی» وزیر راه و شهرسازی تعدادی از هواپیماهای نو طبق توافق ها تا پایان سال وارد كشور می شود و در بازه زمانی كوتاهی متوسط سن هواپیماهای ناوگان هوایی كشورمان از 20 به 12 سال می رسد.
یكشنبه هفته گذشته وهمزمان با اعلام اجرای برجام، فرمان لغو تحریم های صنعت هوانوردی كشورمان با دستور مستقیم رییس جمهوری آمریكا صادر شد. هر چند برخی از این تحریم ها از جمله ارایه نقشه های هوایی به شركت های هواپیمایی كشورمان از زمان مذاكرات مقدماتی در آذر ماه سال 1392 در ژنو لغو شده بود اما از ماه گذشته مسوولان هوایی و شركت های هواپیمایی به طور جدی وارد گفت وگو با شركت های بزرگ هواپیماساز از جمله بویینگ و ایرباس شدند و حتی اولین هواپیمای ایرباس پس از لغو تحریم ها بیست و هشتم دی ماه روی باند فرودگاه مهرآباد نشست.
حال در شرایطی كه راه فروش هواپیماهای جدید به ایران باز شده است، شركت های هواپیمایی كشورمان با كمبود نقدینگی برای خرید مواجه هستند. دولت هم در شرایطی كه در تنگنای شدید مالی قرار دارد نمی تواند نقدینگی و تسهیلاتی در اختیار شركت های هوایی برای خرید هواپیما قرار دهد. در این وضعیت فاینانس به عنوان مناسب ترین گزینه برای خرید هواپیما مطرح است؛ فرایندی كه به معنای تامین مالی نیاز بنگاه های اقتصادی با مشاركت سرمایه گذاران یا دریافت وام ارزی است.
طبق سند چشم انداز صنعت هوانوردی كشورمان، شركت های هوایی باید تا سال 1404 نسبت به نوسازی ناوگان هوایی كشور اقدام كنند. در حال حاضر در ناوگان هوایی كشورمان چیزی حدود 250 هواپیما فعال است كه طبق گفته رییس سازمان هواپیمایی، نیمی از این ناوگان زمین گیر و نیم دیگر فرسوده به شمار می روند. چندی پیش وزیر راه و شهرسازی هم با ابزار نارضایتی از وضعیت ناوگان شركت های هواپیمایی كشورمان گفته بود كه میزان بدهی شركت‌های هواپیمایی به سایر دستگاه‌ها و نهادها حدود پنج هزار و 200 میلیارد تومان است، این در حالی است كه ارزش و سرمایه شركت‌های هواپیمایی سه هزار و 500 میلیارد تومان است. این آمار نشان می دهد اقتصاد صنعت هوانوردی كشور در وضعیتی نگران كننده قرار دارد.
به عبارتی دیگر حال كه شركت های هواپیمایی كشورمان وارد فضای پساتحریم شده اند و راه خرید هواپیما باز شده مساله اصلی نبود منابع مالی است به طوری كه كل ارزش و سرمایه ناوگان هوایی كشورمان معادل بهای 12 بویینگ 737 جدید است.
با لغو تحریم ها راه فاینانس باز و طی 2 سال گذشته و در طول مذاكرات ایران و گروه 1+5 ، مذاكرات جدی با فاینانسرهای خارجی انجام شده است. به این ترتیب، با اجرای برجام قراردادهای فاینانس جدی تر خواهند شد كه البته در كنار فاینانس، شركت ها می توانند نسبت به خرید یا اجاره به شرط تملیك از شركت های هواپیماساز اقدام كنند. البته از پیش شرط های مهم برای اجرایی شدن فاینانس خرید هواپیما، ورود بیمه های خارجی برای تضمین بازپرداخت اقساط و تایید بانك مركزی و ارایه تضامن بانكی از سوی بانك مركزی كشورمان است.
حالا كه شركت های هواپیمایی ایرانی از قرنطینه درآمده اند و به راحتی می توانند وارد بازار جهانی شود و بدون واسطه نسبت به خرید هواپیماهای نو و اقدام كنند، این شركت ها در دوراهی بویینگ و ایرباس مانده اند. البته در این میان بحث خرید هواپیماهای روسی هم مطرح شد كه با استقبال سرد مسوولان وزارت راه و شهرسازی روبرو شد. هرچند هنوز پروند خرید توپولف و پرنده های روسی بسته نشده است اما فعالان این حوزه می دانند كه تولیدات روسی بین مشتریان و مسافران بازار ایران محبوب نیستند و اولویت سفر با تولیدات شركت های غربی است.
بر اساس برآوردها كشورمان با جمعیت حدود 75 میلیون نفری، در یك دهه آینده در مجموع به 400 فروند هواپیمای مسافربری نیاز دارد كه این نشان از معاملاتی هنگفت برای عرضه كنندگان محصولات هوانوردی دارد. البته به طور قطع این تعداد هواپیما در آشیانه ساخت ایرباس و بویینگ برای فروش به ایران ذخیره نشده است و به این ترتیب، این نیاز بین شركت های مختلف هواپیماساز سرشكن خواهد شد.
با توجه به فرسودگی هواپیماهای ایرانی و نیاز جدی به نوسازی ناوگان هوایی، به یقین شركتی در اولویت قرار دارد كه بتواند هر چه سریع تر با شرایط مطلوب و مناسب تری نسبت به فروش هواپیما به شركت های ایرانی اقدام كند كه به نظر می رسد ایرباس در این مقطع پیش قدم باشد.
مساله دیگر اینكه در حال حاضر چیزی حدود 50 درخواست تاسیس شركت جدید هوایی روی میز ریاست سازمان هواپیمایی كشور قرار دارد كه از این تعداد با راه اندازی سه شركت موافقت شده است و تا پایان سال فعالیت این سه شركت هواپیمایی در بازار شروع خواهد شد.
به این ترتیب می توان انتظار داشت طی ماه های آینده آسمان ایران شاهد پرواز هواپیماهایی باشد كه از زمان سوار شدن مسافران تا هنگام فرود، به جای هراس، آرامش را همسفر آنان سازد و به رونق اقتصاد هوایی كشور كمك كند.
*از:نازیلا مهدیانی (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
پژوهشم**9345** 9279**2054
تهران- ایرنا-در سفر اقتصادی- سیاسی «حسن روحانی» رییس جمهوری به اروپا، ماموریت ویژه مذاكره نهایی با شركت های هواپیماساز بر عهده وزیر راه و شهرسازی است. گفته می شود طی سفر روحانی به فرانسه احتمال عقد قرارداد خرید هواپیماهای تازه با شركت اروپایی هواپیماسازی «ایرباس» وجود دارد.
