بر اساس آخرین شیوع شناسی اعتیاد در ایران، یك میلیون و 325 هزار معتاد در كشور وجود دارد كه 6 درصد آنان ، مصرف كننده حشیش هستند.
به گفته كامبیز سلطانی نژاد مسئول آموزش آزمایشگاه های سازمان پزشكی قانونی كشور از نظر میزان سوء مصرف مواد مخدر در ایران، حشیش در جایگاه اول قرار دارد.
بنا به این آمار ، متاسفانه 180 میلیون نفردر جهان حشیش مصرف می كنند و در سال های اخیر با دستكاری های ژنتیكی گیاه حشیش و نیز پرورش گلخانه ای آن شاهد ایجاد معضلات بیشتری ناشی از سوءمصرف این ماده بوده ایم.
حشیش از نظر كارشناسان ذیربط در دسته مواد مخدر قرار نمی گیرد بلكه در دسته مواد توهم زا است كه از گیاه شاه دانه به دست می آید.
حشیش را در اشكال مختلفی مانند گلوله ای ، تخم مرغی یا ورقه های كلوچه ای فشرده كرده و برای مصرف این قالب را خرد كرده و در پیپ، چپق یا سیگار ریخته و می كشند و به تازگی نیز متاسفانه برخی جوانان این ماده توهم زای پرعارضه را در تنباكوی قلیان و حتی مواد خوراكی و نوشیدنی خود نیز می ریزند و برخی شنیده ها حاكی از افزایش مصرف حشیش به نام علف در بین جوانان است.
در این بین مانند همه مواد مخدر و محرك در كشور ، انواع تقلبی حشیش نیز وجود دارد كه عارضه های زیادتری ایجاد می كند.
ماتیو آلدریچ در كتاب خودآموز ترك سیگار می گوید: اگر شركت های تولید سیگار، فضولات شتر را كه حاوی نیكوتین است به زور به خورد كسی بدهند، او باز هم فكر می كند از این فضولات خوشش می آید.
و حال در نوع ناخالص حشیش، فضولات حیوانی نیز با آن مخلوط می شود كه مصرف آن منجر به مسمومیت خطرناكی می شود.
ماده موثر همه مواد معروف به حشیش ، ماری جوانا، علف هرز (وید) ، مری جین، جام، بنگ گانجا، شاهدانه و دلتا است.
با توجه به تاثیر فیزیولوژیك حشیش در مغز ، مصرف آن موجب ترغیب و تشویق فرد برای مصرف سایر مواد از جمله تریاك، هروئین و الكل می شود.
**هم محرك و هم توهم زا
روانپزشك مركز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی تهران درباره حشیش به خبرنگار سلامت ایرنا می گوید: علف، حشیش، وید یا گل ، همه از شربت گیاه شاهدانه به دست می آیند كه هم ماده محركی بوده و هم می تواند توهم زا باشد، یعنی هر دو عارضه را با هم دارد.
امیتیس توكلی می افزاید: با این وجود حشیش در دسته جداگانه ای از مواد مخدر و محرك قرار می گیرد.
**حشیش اعتیاد می آورد
برغم تصور بسیاری از مصرف كنندگان حشیش كه آن را بمب خنده و سرخوشی می دانند و آن را جزو مواد اعتیاد آور محسوب نمی كنند اما حشیش ، اعتیاد می آورد.
روانپزشك مركز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی تهران در این باره می گوید: حشیش ، خاصیت اعتیادآور و وابستگی هم دارد.
توكلی می افزاید: تعاریف مختلفی برای حشیش مانند سندروم ترك و سندروم وابستگی وجود دارد.
**عوارض حشیش
روانپزشك مركز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی تهران می گوید: سوءمصرف حشیش ، عوارض مختلفی دارد ؛ زمانی كه فرد حشیش مصرف می كند، چشمانش قرمز می شود.
توكلی می افزاید: ولع فرد به غذا بعد از مصرف حشیش ، خیلی زیاد می شود و پرخوری می كند.
وی ادامه می دهد: گذر زمان برای مصرف كننده حشیش ،كند می شود.
**توهم در پی توهم
روانپزشك مركز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی تهران می گوید: فرد بعد از مصرف حشیش ، رنگ ها و صداها را طور دیگری می شنود.
توكلی می افزاید: مصرف كنندگان حشیش در بسیاری از مواقع، پس مصرف آن به موسیقی گوش می دهند
یا فیلم می بینند چون فیلم را با كیفیت دیگر و متفاوتی احساس می كنند.
**وقتی طناب، مار می شود
روانپزشك مركز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی تهران می گوید: گاهی ممكن است برای مصرف كنندگان حشیش، حالت های توهمی پیش بیاید به آن معنا كه شیء یا كسی یا صحنه ای را می بینند كه در واقع وجود ندارد.
توكلی می افزاید: آنها گاهی صدایی را می شوند كه در واقعیت وجود ندارد یا ممكن است دچار اختلالات ادراكی شوند و چیزی را به شكل دیگری ببینند و بطور مثال طناب را مار می بینند.
**خنده های جنون آمیز بر فراز ابرها
روانپزشك مركز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی تهران می گوید: مصرف كنندگان حشیش ممكن است حالت های خنده های زیادی داشته باشند و گاهی انرژی آنان زیاد می شود.
توكلی می افزاید: افراد پس از مصرف حشیش اصطلاحا احساس «های بودن» (بالا بودن) را پیدا كرده و احساس می كنند بالا و روی ابرها هستند.
**سقوط از روی ابرها
روانپزشك مركز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی تهران می گوید: هنگامی كه مصرف حشیش فرد تمام می شود، خلق آنان نیز كم شده و ممكن است یك جا بنشینند و فعالیتشان كم شود.
توكلی می افزاید: آنها پس از تمام شدن مصرف ، حالت هایی مانند افسردگی پیدا می كنند، دوست دارند بخوابند و انرژی آنان كم می شود.
وی ادامه می دهد: این از ویژگی های حشیش است كه پس از مصرف طولانی مدت، فرد انگیزه خود را از دست داده و آپاتتیك (apathetic یا رفتار بی تفاوت) می شود یعنی حال و حوصله اینكه كار بكند، درس بخواند، فعالیت اجتماعی و شغلی و ارتباط با مردم داشته باشد را ندارد.
وی خاطرنشان می كند: فرد مصرف كننده علاوه بر ابتلا به این عوارض ممكن است تمام معیارهای اختلالات سندروم وابستگی را نیز داشته باشد.
**از خودكشی تا جنون ماندگار
مصرف حشیش با احتمال ایجاد بیماری روانی شدید در حد جنون ماندگار، همراه بوده است و این خطر در كسانی كه وابستگان و خویشان آنان دچار اختلالات روانی هستند، بیشتر است.
روانپزشك مركز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی تهران در این باره می گوید: افراد بعد از مصرف طولانی مدت حشیش یا حتی بعد از ترك آن ، ممكن است دچار افسردگی شدید شده و حتی به خودكشی هم فكر كنند.
توكلی می افزاید: مصرف طولانی مدت و به دفعات بالا می تواند همراه با ایجاد اختلال اسكیزوفرنی یا جنون شود و افرادی كه استعداد ابتلا به سایكوز یا جنون را داشته باشند ، این حالت را در آنان شعله ور می كند كه چنین مواردی را داشتیم البته این خصلت در شیشه بیشتر است.
وی اضافه می كند: افرادی كه در اثر اعتیاد مبتلا به جنون می شوند را تمام عمر بستری نمی كنیم و تلاش می كنیم با درمان های دارویی آنان را كنترل كنیم.
وی خاطرنشان می كند: ممكن است حافظه و ادراك مصرف كنندگان حشیش دچار مشكل شود ؛ اگر حشیش طولانی مدت و در دفعات زیاد مصرف شود، عوارض آن جبران ناپذیر خواهد بود.
**بارقه های امید برای رهایی از حشیش
حشیش ماده خطرناكی است كه وابستگی روانی به آن موجب استفاده مداوم فرد از آن و ابتلا به انواع بیماری های جسمی و روانی مانند حس ترس و وحشت و اضطراب می شود اما بارقه های امیدی برای رهایی از این ماده خطرناك نیز وجود دارد.
روانپزشك مركز ملی مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشكی تهران در این باره می گوید: میزان اعتیادزایی یا وابستگی حشیش نسبت به مواد دیگر مانند آمفتامین (شیشه) و تریاك كمتر است.
توكلی می افزاید: با این وجود ترك حشیش بستگی به فرد دارد كه اختلال زمینه ای او چه بوده و چقدر مصرف داشته باشد.
وی با اشاره به روند رو به افزایش مصرف حشیش در نقاط مختلف جهان می گوید: متاسفانه مصرف حشیش در كشور ، بیشتر بین دانشجویان مشاهده می شود كه علت آن می تواند سن ویژه آنان و نیز تبلیغات نادرست درباره احساسات سرخوشی حشیش باشد.
**از بیماری تا خاطرات كشنده
خطر ابتلا به انواع بیماری های روانی مانند جنون و بیماری های جسمی مانند برونشیت مزمن، سرطان ریه و بیماری های دستگاه تنفسی در افرادی كه بطور منظ حشیش مصرف می كنند، بیشتر از دیگران است.
اداره اجتماعی پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی در یكی از ویژه نامه های مواد مخدر خود اعلام كرده كه حتی بعد از قطع مصرف حشیش در برخی از مصرف كنندگان خاطرات لحظات مسمومیت (توهمات و خطاهای حسی) به صورت حملات خاطره (Flash back) تا سال ها ادامه می یابد كه موجب رنج و عذاب شدید و ایجاد رفتارهای پرخاشگرانه، خطرناك و اقدام های مخاطره آمیز حین رانندگی می شود كه گاهی به مرگ منتهی شده است.
**علائم شناسایی فرد وابسته به حشیش
فردی كه حشیش مصرف می كند را می توان از روی سه علامت شناخت؛ نخست آنكه سفیدی چشم این افراد در اثر مصرف حشیش قرمز می شود.
دوم اینكه این افراد معمولا مدت ها به یك محل یا یك شی ء خیره می مانند و آخرین علامت نیز این است كه این افراد در زمان نشئگی ، خنده های بی مورد و بی دلیل سر می دهند .
افراد به ویژه والدین با مشاهده این علائم می توانند مصرف كنندگان را به مراكز ترك اعتیاد راهنمایی كنند اما آنچه بیش از درمان و ترك این افراد مهم بوده، این است كه كاری كنیم كه جوانان از همان ابتدا به سراغ مواد مخدر، محرك ، روانگردان و توهم زا نروند.
سیدمحمدحسن ابوترابی فرد نائب رئیس اول مجلس شورای اسلامی ایران دراین باره به خبرنگار سلامت ایرنا می گوید: برای كنترل انواع مواد مخدر و محرك از جمله مواد توهم زا ، تنها راه این است كه سبك زندگی و مهارت نه گفتن به این مواد را از سنین دانش آموزی به آنان آموزش دهیم.
گزارش از سادات حسینی خواه
اجتمام(5)**9185 ** 1418
تهران – ایرنا – گل یا وید یا علف ، ماده مخدر جدیدی نیست بلكه همان حشیش است كه با نام های مختلف در اختیار افراد به ویژه جوانان قرار می گیرد.