به گزارش روز دوشنبه گروه فرهنگي از روابط عمومي پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري ، فرشيد مصدقي پژوهشگر باستان شناسي تهران اين مطلب را در جريان بازديد خبرنگاران از اماكن تاريخي شهر ري مطرح كرد و افزود: تپه باستاني ، چشمه و بارو مجموعه چشمه علي را تشكيل داده اند كه يكي از قديمي ترين استقرار هاي انسان پيش از تاريخ در شمال مركز فلات ايران است .
وي با اشاره به وجود نقش برجسته قاجاري كه از زمان فتحعلي شاه بر روي اين بارو بر جاي مانده است خاطر نشان ساخت كه اين نقش برجسته جديد ترين اثر تاريخي اين مجموعه به حساب مي آيد .
به گفته اين باستان شناس ، آثار كشف شده از اين محوطه باستاني كه مربوط به هزاره پنجم است در موزه ملي ايران نگهداري مي شود.
وي با بيان اينكه اين محوطه تاريخي با محوطه هاي سيلك و ازبكي هم زمان است گفت :كنگره هاي بارو شبيه به ارگ بم است و از زمانيكه مشاهده شدند به همين شكل و كمي شبيه بارو هاي سلجوقي بوده اند .
به گفته اين باستان شناس، با توجه به آثار به دست آمده، دوره هاي پيش از تاريخ ، اسلامي (سلجوقي و آل بويه) و پارت در مجموعه چشمه علي استقرار داشته اند .
وي با اشاره به آجر هاي بيرون زده از تپه چشمه علي اين آجر ها را متعلق به قبرهايي از دوره اسلامي دانست .
مصدقي با بيان اينكه اين محوطه حريم مصوب شده دارد ،افزود: عواملي همچون وجود آثار طبيعي ، محوطه باستاني ، تحولات تاريخي به وقوع پيوسته اين نتيجه را مي دهد كه اين مجموعه بايد بصورت يك مجموعه فرهنگي تاريخي در نظر گرفته شده و براي آن حريم در نظر گرفته شود .
او تصريح كرد :محوطه چشمه علي بارها مورد نقشه برداري قرار گرفته ، تعيين حريم و اصلاح شده اما آنچه بايد براي حريم آن مد نظر قرار گيرد منظر طبيعي ، چشم اندازتاريخي و محيط اطراف آن است.
مصدقي با اشاره به ساخت و سازهاي جديدي كه اطراف چشمه علي در سالهاي اخير صورت گرفته است تصريح كرد :اين ساخت و سازها نشانه بي تفاوتي به مواردي است كه در بالا به آنها اشاره كردم .
به گفته وي ، در صورتي كه حريم جديدي نيز در نظر گرفته شود تخريب خانه هاي اطراف نيز بايد با نظارت باستان شناسان باشد زيرا كه خانه ها دامنه كوه را بريده اند.
مصدقي با اشاره به طرحي كه از طرف وي سال 89 براي كاوش در چشمه علي ارايه شده است تصريح كرد :ريزش هايي كه در اثر زمان اتفاق مي افتد باعث از بين رفتن تدفين هايي مي شود كه در بدنه وجود دارد .
وي تأكيد كرد :با اجراي اين طرح نه تنها گمانه عميقي ايجاد نمي شود بلكه مي توانيم قسمت هايي را تراشيده و اسكلت هاي به جاي مانده را كه حاوي بخش زيادي اطلاعات از دوره سلجوقي هستند به دست آوريم .
به گفته مصدقي با اجراي اين طرح كلوخ هايي كه از بدنه تپه جدا شده و حاوي آثار فرهنگي با ارزشي هستند نيز از بين نمي روند .
او با بيان اينكه هزينه حفاري در اين قسمت تنها 50ميليون تومان برآورد شده است گفت :چشمه علي پتانسيل اين را دارد كه هر سال حفاري شده و به يك سايت موزه باستان شناسي تبديل شود تا مردم نيز اين امكان را بيابند كه از مواهب تاريخي و باستاني و سايت زنده استفاده كنند .
به گفته مصدقي ايجاد فضاي سبز حداقل كاري است كه مي تواند دست اندازي ها به اين منطقه را كمتر كند گر چه آبياري فضاي سبز نيز باعث خسارت هاي زير سطحي مي شود .
مصدقي افزود: با فرهنگسازي و فعاليت ميراث فرهنگي مي توان اينجا را زنده نگه داشت .
به گفته اين باستان شناس ، هر خانه اي كه تملك و تخريب مي شود مي تواند به ترانشه هاي باستان شناسي تبديل و كاوش ها در آنجا از سر گرفته شوند اگر هم آثاري از آن بدست نيامد به فضاي سبزتبديل شود .
به گفته مصدقي تا قبل از دهه 30فعاليت باستان شناسي خاصي در چشمه علي انجام نگرفته است در سال 1909هيأتي فرانسوي درحين مطالعات خود در دشت ري و ورامين اينجا را نقشه برداري كرده ولي كند كاوي نمي كنند.
در سال هاي 1912و1925دمرگان در اين محل تحقيقاتي انجام مي دهد كه اطلاعات دقيقي از كم و كيف خاك برداري ها و اكتشافات اش به جز يك گزارش كه به زبان فرانسه به چاب رسيده است چيزي در دست نيست .
تا اينكه از سال 1934 اشميت امريكايي آلماني تبار دراينجا به سه فصل كاوش مي پردازد بعد از وي نيز فاضلي در اين محل ترانشه لايه نگاري ايجاد كرده است .
مصيب رحيم زاده رييس اداره ميراث فرهنگي شهر ري نيز در ادامه بازديد خبرنگاران از محوطه تاريخي چشمه علي گفت: بيشتر ساختمان هاي اطراف محوطه باستاني چشمه علي در سال هاي 56و57ساخته شده اند.
او با اشاره به اينكه در هر نقطه اي از شهر ري در عمق سه تا چهار متري ممكن است آثار تاريخي يافت شود تصريح كرد :در حريم مصوب شده ساخت زير زمين منوط به انجام كاوش است و خارج از آن نيز اگر گود برداري صورت گيرد با نظارت ميراث فرهنگي خواهد بود .
تپه چشمه علي بدون شك يكي از قديمي ترين آثار باستاني شهر ري است .مكان اين چشمه كوهي كم ارتفاع درانتهاي غربي رشته كوه بي بي شهربانو است كه از دامنه جنوبي آن چشمه پرآبي مي جوشد .نام قديم اين چشمه به نام خانواده سورن بوده كه از خاندان هاي مهم ايران و ري به حساب مي آمده است .
چشمه علي سرمنشأءحيات يكي از كهن ترين تمدن هاي جهان و بنياد شهر باستاني ري است .
ايجاد فضاي سبز در روي سطح تپه با فواره هايي در مقابل نقش برجسته محوطه ساماندهي شده موقعيتي عالي را براي گردشگران به وجود آورده است .
اين اثر در تاريخ 25/1/1313به شماره 202در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است .
فراهنگ **1085**1569
تهران - ايرنا - با انجام كاوش هاي باستان شناسي در تپه چشمه علي و تدفين هاي به جاي مانده آن از دوران اسلامي مي توان به اطلاعات با ارزشي از دوران سلجوقي دست يافت.
