در حاليكه دو كاركرد عمده رسانه ها همواره تفريح و سرگرمي و اطلاع رساني عنوان مي شود، مقوله طنز از ابزارهاي مهم سرگرمي و جذب مخاطب به شمار مي آيد.
در اين ميان صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران از اواسط دهه 1370 هجري خورشيدي با آغاز برنامه اي به نام ساعت خوش به ساخت برنامه هاي طنز روي آورد. اين برنامه در سال هاي ابتدايي شامل آيتم هاي طنزي مي شد كه در بعضي قسمت ها به شدت به توانمندي بازيگران متكي بود و در بعضي نويسنده طنز موقعيت برجسته اي را مطرح مي كرد. كارگردان و بازيگران آن در سال هاي بعدي به نوآوراني در عرصه ساخت طنز در سينما و سيما تبديل شدند.
موفقيت ساعت خوش و توفيق آن در جذب بينندگان به برنامه هاي سيما مديران سازمان صداوسيما را به توليد برنامه هاي بيشتر طنز ترغيب كرد. اين روند با ساخت سريال هاي طنز ادامه يافت كه عموما قرعه كارگرداني اين سريال ها به دو يا سه نفر از بازيگران ساعت خوش مي افتاد. سريال هايي كه معمولا نه تنها از نظر ساختار روايت و موضوعات مطرح بلكه بازيگراني هم كه در آنها بازي مي كردند؛ مشابه بودند و در اين سال ها عده اي از بازيگران كه شايد توانمندي زيادي غير از بازي هاي صرفا طنازانه داشتند به بازيگر طنز مشهور شدند.
همان ها بودند كه در سال هاي بي پولي صداوسيما اواخر دهه 80 و سال هاي 91 و 92 از تلويزيون به شبكه خانگي كوچ كردند و با همكاري نويسندگان و كارگردانان اين حوزه فيلم هاي داستاني را ساختند كه گاه به ضرر چندباره تهيه كنندگان و در نهايت فروش اجباري آنها به مجموعه هاي دولتي و خصوصي مانند شركت هاي حمل و نقل خارج از شهر و غيره منجر شد. همينان در بعضي موارد سريال هاي طنز پرشمار را براي تلويزيون ساختند.
در بعضي موارد اختلاف نظر و سليقه از يك سو و ورود شبكه نمايش خانگي به بازار صنعت فيلم و سينما در ايران، شماري از اين بازيگران و كارگردانان را به سوي شبكه نمايش خانگي ترغيب كرد. در اين ميان كم كم دستان صداوسيما از برنامه هاي طنز خالي شد و از آنجا كه بخش خصوصي صنعت سينما در ايران بسيار ضعيف و بازگشت سرمايه و سود از توليد هر محصول را هدف اول خود مي داند، ساخت طنزهاي حرفه اي و قوي به تدريج متوقف شد.
شبكه نمايش خانگي ايران كه كم بنيه و با دستمايه جزئي سرمايه بخش خصوصي كار خود را از اواخر دهه 1380 آغاز كرد؛ به تدريج براي صداوسيما به رقيبي جدي تبديل شد. در اين حال بود كه مديران سيما از اواسط سال 1392 تصميم به بازگرداندن بعضي از اين كارگردانان متخصص ساخت آثار طنز به سيما كردند و مجموعه در حاشيه 1 به كارگرداني مهران مديري ساخته شد كه به دليل حاشيه هاي زياد آن سروصداي زيادي را در پي داشت و بيشتر از اينكه سريال ديده و نقد شود به نقدي بر عملكرد پزشكان و تبديل شد.
اما شايد سال 1394 را بتوان به آساني سال كمرنگي طنز به ويژه طنز متنوع در تلويزيون دانست، در حاليكه در نوروز هفت سريال از پنج شبكه پخش شد شايد بتوان گفت تنها مجموعه كلاه قرمزي كه ديگر هم براي كودكان و هم براي بزرگسالان نام آشناست قالب طنز داشت. بعد از آن سريال در حاشيه 1 كه با سروصداي زيادي در مورد حضور مجدد مهران مديري در تلويزيون همراه بود، ساخته و ارديبهشت ماه از تلويزيون به عنوان يك سريال طنز پخش شد. اما حاشيه هاي زياد همراه با اين سريال مانع از ديده شدن بيشتر آن شد. ماه مبارك رمضان گذشته نيز شبكه يك سريال پايتخت 4 را پخش كرد و دردسرهاي عظيم 2 هم از شبكه سه پخش شد كه هر دو ملودرام هايي با دستمايه طنز بودند. اما شايد مهم ترين ستاره طنز در شب هاي رمضان و تابستان 94، برنامه شوي تلويزيوني خندوانه بود كه اتفاقا در دومين تجربه گروه سازنده موفق حاضر شود. اين روند پيش از ماه محرم و صفر متوقف و بعد از آن با پخش سريال در حاشيه 2 و سه شو در تلويزيون ادامه يافت. مهم ترين معضلي كه اكنون در اين دو مجموعه طنز ديده مي شود؛ مشابهت عوامل جلوي دوربين است طوري كه دو هنرپيشه در هر دو مجموعه بازي مي كنند. از طرف ديگر مجموعه سه شو ساختاري تجربه شده در كارهاي پيشين مهران مديري دارد و متشكل از آيتم هاي نمايشي توليدي، پلاتو و تصاوير ضبط شده است و بر اساس اطلاعات كلي (از آنجايي كه اطلاعات جزئي از برنامه هاي صداوسيما و تاريخچه آنها طي يك سال در دست نيست) فعلا همين دو برنامه طنز از سيما پخش مي شود. در معاونت صدا نيز برنامه جمعه ايراني كه از مدت ها قبل با تم طنز پخش مي شود و يادگار صبح جمعه با شما بود به دليل اختلاف عوامل اين برنامه جاي خود را به راديو جمعه داد.
فراهنگ**9157 **1569
تهران- ايرنا- اهميت طنز در جذب مخاطب رسانه هاي ديداري و شنيداري قابل انكار نيست، اما سهم طنز در سازمان صداوسيما چقدر است؟
