ائتلاف ضدتروریستی ایران، روسیه و سوریه باید با حضور كشورهای دیگر گسترش یابد

تحولات داخلی سوریه وارد مرحله تازه ای شده است. پیروزی های تازه ارتش سوریه در حومه حلب، مرزهای تركیه و منطقه های جنوبی این كشور به ویژه در «درعا» به معنای شكست سنگین گروه های تروریستی و قرار گرفتن كشورهای حامی این گروه ها در وضعیتی نامساعد است. همین پیروزی ها سبب شد تا «بشار اسد» در تازه ترین گفت وگوی خود با رسانه های خارجی از ادامه جنگ تا پاكسازی كامل این كشور از تروریست ها و همزمان حمایت از گفت وگوهای صلح سخن به میان آورد.
در پیوند با تحولات سوریه و در چارچوب نشست امنیتی مونیخ، 17 كشور درگیر با بحران سوریه گردهم آمدند و در زمینه برقراری آتش بس، توقف درگیری و بازشدن راه ها به منظور ارسال كمك های بشردوستانه به مردم این كشور به توافق رسیدند؛ توافقی كه پس از ساعت ها گفت وگو در نخستین ساعت های جمعه بیست و سوم بهمن ماه اعلام شد.
به رغم دستیابی بازیگران خارجی بحران سوریه به توافقی در مونیخ، هنوز سرنوشت گفت وگوهای صلح این كشور در وضعیتی مبهم به سر می برد؛ گفت وگوهایی كه در پی نشست پیشین، زیر عنوان ژنو3 از نهم بهمن ماه آغاز شد اما مخالفان دولت دمشق متاثر از پیروزی های اخیر ارتش سوریه و تحریك حامیان خارجی خود میز مذاكرات سیاسی را ترك كردند. این رخداد سبب تعلیق گفت وگوها تا ششم اسفندماه شد. در ادامه، عربستان سعودی به عنوان مهمترین حامی معارضان مسلح دولت سوریه اعلام كرد كه آماده اعزام نیروی زمینی به سوریه است. پس از این اعلام بود كه آمریكا از موضع تازه سعودی ها حمایت كرد و رهبران آنكارا نیز برای پیاده سازی نیرو در خاك سوریه اعلان آمادگی كردند.
در چنین شرایط پیچیده ای، برای فهم بهتر تحولات سوریه و رویدادهایی كه روزهای گذشته در ارتباط با بحران این كشور رخ داده، گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا با اسداللهی كارشناس مسایل خاورمیانه، به بحث و گفت و گو نشسته است.
به گفته اسداللهی، با توجه به تحولات میدانی اخیر در سوریه و پیروزی های ارتش این كشور در پی ورود نیروی هوایی روسیه و مستشاران عملیاتی ایران، در نیمه دوم سال 1394 تغییر توازن نظامی به سود نظام سوریه بوده است. وی اقدام نظامی عربستان علیه سوریه را در صورتی محتمل دانست كه عربستان مزدوران كشورهای دیگر را به نام نظامیان عربستان به یمن اعزام كند؛ برای نمونه سربازانی از سودان، سومالی، جیبوتی و دیگر كشورهای اینچنینی اجیر و آنان را به عنوان ارتش عربستان وارد سوریه كند.
اسداللهی اما این احتمال را درباره تركیه بسیار اندك دانست و گفت: به دلیل این كه تركیه خودش را عضو ناتو می داند، نوعی دلگرمی به پشتیبانی نظامی ناتو از حمله این كشور به سوریه دارد. بنابراین هیچ اقدامی را بدون هماهنگی با ناتو انجام نخواهد داد.
وی در مورد تلاش های تركیه برای ایجاد منطقه حایل در سوریه نیز به پژوهشگر ایرنا گفت: این موضوع دیگر به صورت كامل از دستور كار خارج شده است. با ورود نیروی هوایی روسیه به سوریه و استقرار سیستم دفاع موشكی «اس 400» روسی در سوریه به ویژه با پیروزی های تازه ارتش این كشور در حومه حلب، طرح مورد نظر ترك ها دیگر عملیاتی نیست.
در ادامه متن گفت وگوی ایرنا با اسداللهی آمده است:

***ایرنا: با توجه به تازه ترین پیروزی های ارتش سوریه در شمال و جنوب و در نگاهی كلی به وضعیت جبهه های نبرد در این كشور، آینده تحولات میدانی سوریه به چه سمتی است؟
**اسداللهی: اگر بخواهیم تحولات سوریه در سال 1394 را بررسی كنیم، باید بگوییم در نیمه نخست این سال وضعیت نبرد در سوریه به سود گروه های مسلح مخالف دولت بود. از اردیبهشت ماه امسال، تحولات میدانی به سود این گروه ها در جریان بود و شهرهای «ادلب»، «جسرالشغور» و «تدمر» به دست آنان سقوط كرد و دولت سوریه را در وضعیت بسیار خطرناكی قرار داد. در آن شرایط، ارتش سوریه به واسطه پنج سال جنگ دچار فرسودگی شده بود. در این زمان شرایط به گونه ای بود كه برای نمونه، موشك های بسیار دقیق ضد تانك «تاو» به مقدار زیاد در اختیار مخالفان قرار گرفته بود تا جایی از این موشك ها برای هدف قرار دادن افراد پیاده نیز استفاده می كردند.
با توجه به این شرایط، معادله جنگ در سوریه باید تغییری اساسی می یافت. به همین دلیل روسیه عملیات نظامی خود را در سوریه آغاز كرد. این اتفاق در نیمه دوم امسال رخ داد. روس ها از مهرماه به صورت جدی وارد سوریه شدند و پشتیبانی هوایی قوی برای ارتش سوریه ایجاد كردند. از طرف دیگر عملیات زمینی نیز گسترش یافت و جمهوری اسلامی ایران، مستشاران عملیاتی به سوریه اعزام كرد. تا پیش از این، مستشاران ستادی از ایران به منظور ارایه نظرهای مستشاری به فرماندهان ارتش سوریه به این منطقه اعزام می شدند اما با توجه به تحول های گفته شده، مستشاران عملیاتی نیز وارد صحنه شدند.
مجموع این تحولات باعث پیروزی های ادامه دار ارتش سوریه شد و صحنه عملیات در سوریه به صورت كامل تغییر كرد به گونه ای كه شاهد پیروزی های بزرگ ارتش در حلب و آزادسازی شهرك های «نبل» و «الزهرا» بودیم. در منطقه جنوب سوریه هم ارتش با پشتیبانی هوایی روس ها پیشروی های خوبی در شهرهای «شیخ مسكین» و «عتمان» داشت و به مرز با اردن نزدیك شد. در شمال «لاذقیه» نیز ارتش موفق به وارد ساختن ضربه های موثری به تروریست های حاضر در كوه های «تركمان» و «جبل الاكراد» شد و در این منطقه ها نیز به مرز تركیه نزدیك شد. در «غوطه شرقیه» نیز با كشته شدن «زهران علوش» رهبر گروه تروریستی «جیش الاسلام»، صحنه عملیات به سود ارتش سوریه تغییر كرد. بنابراین در نیمه دوم سال 1394 تغییر توازن نظامی به سود نظام سوریه بود.

***ایرنا: به باور برخی تحلیلگران، تا پیش از این پیروزی ها تلاش ارتش سوریه در جهت كنترل منطقه های لاذقیه و دمشق بود اما سخنان تازه اسد با پشتوانه پیشروی های اخیر نشان داد كه ارتش به سمت كنترل كامل سوریه در حركت است. آیا این امكان وجود دارد كه ارتش سوریه باز هم بر همه خاك این كشور تسلط یابد؟
**اسداللهی: ایده ای كه در رابطه با تلاش ارتش برای تثبیت كنترل بر دمشق و لاذقیه و رها كردن باقی خاك سوریه مطرح می شد بیشتر گمانه زنی های رسانه ای و عملیات روانی مخالفان بود. دولت سوریه در هیچ زمانی، چنین موضعی را نه اعلام كرده و نه به آن معتقد است. ارتش سوریه در این پنج سال در همه جبهه ها در حال جنگ بوده است. مخالفان با چنین شایعه پراكنی هایی سعی داشتند القا كنند كه نظام سوریه شكست را پذیرفته و به دنبال تجزیه این كشور است.
در خصوص این كه سرنوشت جنگ سوریه چه می شود نیز باید گفت، تا زمانی كه دخالت های خارجی و به ویژه دخالت كشورهای تركیه، عربستان، قطر، امارات، اردن، آمریكا و دیگر كشورهای غربی وجود دارد، بحران سوریه ادامه خواهد یافت اما اگر مرزهای سوریه بسته و كمك های مالی، انسانی و تسلیحاتی به تروریست ها قطع شود شكست آنان قابل دسترس است.

***ایرنا: با توجه به تحولات میدانی كه از آن سخن گفتید برخی تهدید عربستان و تركیه به اعزام نیروی زمینی به سوریه را یك بلوف سیاسی می دانند. از سوی دیگر، برخی می گویند در شرایطی كه گروه های تروریستی نتوانسته اند منافع عربستان و تركیه را در سوریه پیش ببرند، پس دخالت خارجی به عنوان گزینه بعدی مطرح خواهد شد. اگر از این زاویه به مساله نگاه كنیم، تا چه اندازه لشكركشی عربستان و تركیه به خاك سوریه جدی است؟
**اسداللهی: تركیه به صورت رسمی اعلام كرد كه به تنهایی وارد سوریه نخواهد شد. منظور آنان این است كه باید توافق آمریكا و ناتو را برای حمله به سوریه كسب كنند. به دلیل اینكه تركیه خود را عضو ناتو می داند، به پشتیبانی نظامی ناتو از حمله این كشور به سوریه دلگرم است بنابراین هیچ اقدامی را بدون هماهنگی با ناتو انجام نخواهد داد. اما ناتو در شرایط كنونی هیچ تمایلی به گسترش دامنه درگیری ها در سوریه و دخالت نظامی در این كشور ندارد.
درباره عربستان باید گفت، این كشور در جنگ یمن پس از 11 ماه موفق به پیروزی نشده است. اكنون چگونه می تواند به سوریه غیرهم مرز با خود حمله كند، در حالی باید نیروهایش را از راه اردن یا تركیه وارد سوریه كند؟ بنابراین، این ادعای عربستان بیشتر به یك بلوف سیاسی شبیه است. علت این بلوف نیز این است كه در جریان آزادسازی نبل و الزهرا و شنود بیسیم گروه های مسلح در این منطقه ها، مشخص شد آنان در طول مكالماتشان به روشنی و به شدت به عربستان، قطر و تركیه حمله و این مساله را مطرح می كردند كه در شرایط كنونی كه نیاز ما به آنان شدید است، هیچ كمكی به ما نمی كنند و ما تنها رها شده ایم. ادعای عربستان در واقع پاسخی به اعتراض گروه های مسلح است.
البته این احتمال هم وجود دارد كه عربستان مزدوران كشورهای دیگر را به نام نظامیان عربستان به یمن اعزام كند. برای نمونه سربازانی از سودان، سومالی، جیبوتی و دیگر كشورهای اینچنینی اجیر و آنان را به عنوان ارتش عربستان وارد سوریه كند. البته این مزدوران را نمی توان در حجم زیاد سازماندهی كرد چرا كه هزینه های بالایی در پی خواهد داشت.

***ایرنا: با توجه به این كه رهبران كشورهای حامی مخالفان سوریه نشان داده اند در بحران های منطقه چندان از الگوهای عقلانی و رفتار منطقی پیروی نمی كنند، آیا این احتمال وجود دارد كه آنان با حمله نظامی به سوریه، به دنبال قرار دادن سازمان پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) و آمریكا در عمل انجام شده باشند؟
**اسداللهی: اگر آنان نگاه منطقی به مسایل سوریه داشته باشند چنین تصمیمی نخواهند گرفت اما اگر تصمیم آنان غیرعقلانی باشد پیامدهای این تصمیم فراتر از سوریه خواهد رفت و كل منطقه به آتش كشیده خواهد شد و این چیزی نیست كه مطلوب غرب باشد.
اولویت جهان غرب پس از حوادث پاریس، رویارویی با داعش است. بنابراین، حتی در این صورت نیز نمی توان ناتو را در عمل انجام شده قرار داد. زمانی كه تركیه هواپیمای روسیه را سرنگون كرد، دیدیم كه ناتو به جای اعلام همبستگی كامل با تركیه، از 2 طرف درخواست خویشتنداری داشت و بسیار محتاطانه با این واقعه برخورد كرد. از نگاه غرب، تشدید بحران های خاورمیانه به معنای انتقال آن به خاك اروپا خواهد بود.

***ایرنا: در شرایط كنونی تا چه اندازه طرح مورد نظر آنكارا برای ایجاد منطقه حایل در خاك سوریه جدی است؟
**اسداللهی: این موضوع دیگر به صورت كامل كنارگذاشته شده است. با ورود نیروی هوایی روسیه به سوریه و استقرار سیستم دفاع موشكی «اس 400» روسی در سوریه این موضوع از دستور كار خارج شده بود و با پیروزی های تازه در حومه حلب این موضوع دیگر در عمل، جایی برای طرح شدن ندارد.

***ایرنا: بهترین اقدام ممكن ایران، روسیه و سوریه در شرایط كنونی برای رویارویی با طرح های عربستان و تركیه و نیز كشورهای غربی چیست؟
**اسداللهی: باید ائتلاف ایران، روسیه و سوریه را گسترش داد و چین را هم با توجه به نگرانی های این كشور نسبت به استان های مسلمان نشینش وارد این ائتلاف كرد. همچنین، كشورهای تاثیرگذاری مانند هند و برزیل را نیز باید برای پیوستن به همكاری ضدتروریسم تشویق كرد. هرچقدر دامنه این ائتلاف گسترده تر باشد، هم خطر تروریست ها كاهش خواهد یافت و هم راه حل سیاسی با اقبال بیشتری مواجه خواهد شد.
** گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**9347** 9283** 9279**1459