توصیه های نوروزی رئیس انجمن دیابت ایران

دیابت زمانی بروز می كند كه بدن از عهده تولید انسولین به میزان كافی و یا استفاده موثر از آن برنیاید.
انسولین هورمونی است كه از لوزالمعده ترشح می شود و بدن بدون آن نمی تواند انرژی مورد نیاز را از موادغذایی مصرفی به دست آورد.
موادغذایی در بدن به نوعی قند به نام گلوكز تبدیل می شوند و انسولین به گلوكز كمك می كند كه برای تبدیل شدن به انرژی، وارد سلول های بدن شود. بدون انسولین، گلوكز به جای ورود به سلول در بدن جمع می شود.
در مناسبت های خاص به ویژه ایامی همچون نوروز كه با شادی و دید و بازدید همراه است، طبق آداب كهن ایرانیان رسم بر این است كه با تنقلاتی همچون انواع شیرینی و شكلات كه اغلب با قندهای ساده تهیه شده اند، از میهمانان پذیرایی شود و در نتیجه میزان مصرف این گونه موادغذایی در این ایام به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.
افزایش ناگهانی مصرف هر نوع ماده غذایی و برهم خوردن تعادل و رژیم غذایی كه افراد در طول سال آن را رعایت می كردند، سبب ایجاد نوعی شوك غذایی می شود كه می تواند آسیب جدی به سلامت به ویژه افراد دیابتی وارد كند.
تحقیقات نشان می دهند كه مصرف بیش از حد قندهای ساده به صورت آشكار و نهان (در برخی موادغذایی مانند كیك، بیسكویت، شیرینی ها و دسرها) نه تنها می تواند سلامت افراد دیابتی را به خطر اندازد، بلكه احتمالا زمینه ای نیز برای بروز دیابت در افراد غیردیابتی ایجاد می كند.
دكتر 'اسدالله رجب' رئیس انجمن دیابت ایران در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا، با توصیه به پرهیز از مصرف بی رویه شیرینی ها و تنقلات چرب و شیرین در طول زندگی برای پیشگیری از ابتلا به دیابت و یا تشدید آن، گفت: نیاز روزانه بدن به گلوكز از طریق برخی موادغذایی مانند نان، برنج، سیب زمینی، ماكارونی، میوه ها و لبنیات تامین می شود و دیگر نیازی به مصرف سایر موادغذایی دارای قندهای ساده نیست.
وی توضیح داد: قندهای ساده، میزان قندخون را به سرعت افزایش می دهند بنابراین مصرف آنها برای افراد دیابتی بسیار خطرناك است چراكه افزایش ناگهانی قندخون می تواند مشكلات جدی ایجاد كند.
رجب افزود: لازم است از مصرف مواد غذایی تهیه شده با قندهای ساده به عنوان میان وعده های غذایی نیز پرهیز و به جای آن از میان وعده هایی مانند میوه ها و آب میوه های طبیعی استفاده شود.

سازمان جهانی بهداشت سال های قبل اعلام كرده بود كه می توان تا 10 درصد از كالری روزانه را از طریق مصرف قندهای ساده تامین كرد، اما اكنون این میزان را به كمتر از پنج درصد كاهش داده است.
این مساله نشان از اهمیت و حساسیت موضوع دارد و تاكیدی است برای تمام افراد اعم از دیابتی و غیردیابتی كه دقت لازم را در مصرف این گونه داشته باشند و میزان آن را محدود كنند.
درحال حاضر، حدود 400 میلیون نفر در جهان به بیماری دیابت مبتلا هستند و در ایران نیز تعداد مبتلایان به این بیماری هفت میلیون نفر است كه گفته می شود سالانه بین 200 تا 300 هزار نفر به این تعداد افزوده می شود.

**اصل ضروری برای دیابتی ها در نوروز
بر این اساس، مواردی وجود دارد كه باید در نوروز رعایت شود؛ رژیم غذایی و تغذیه افراد در تعطیلات و سفرهای نوروزی دچار تغییر می شود و این مساله می تواند برای بیماران به ویژه مبتلایان به دیابت مشكل ساز باشد.
یكی از راه های كمك كننده كنترل سطح قندخون است؛ توجه نكردن دیابتی ها به میزان قندخون سبب آسیب به اندام های مختلف بدن دیابتی ها از جمله كلیه ها، پاها و چشم ها می شود كه در برخی موارد این عوارض غیرقابل جبران و بازگشت است.
پزشكان توصیه می كنند، مبتلایان به دیابت نوع یك یا دو در هنگام سفر یا دید و بازدیدهای نوروزی همواره به میزان قندخون خود توجه و لوازم مورد نیاز برای اندازه گیری و كنترل را به همراه داشته باشند.

رئیس انجمن دیابت ایران در مورد معیارهای سنجش قندخون گفت: در صورتی كه قندخون فردی زیر 100 میلی گرم درصد پیش از صرف غذا و زیر 140 میلی گرم درصد دو ساعت پس از صرف غذا باشد، آن فرد دیابت ندارد.
رجب افزود: همچنین مبتلایان به دیابت كه پس از صرف غذا، سطح قندخون بین 90 تا 130، دو ساعت پس از صرف صبحانه و ناهار سطح قند خون زیر 160 و پیش از خواب سطح قند خون 180 میلی گرم درصد داشته باشند، بیماری خود را به خوبی كنترل كرده اند اما اگر قندخون آنها از این میزان بیشتر شود، باید فورا نسبت به پایین آوردن آن اقدام كنند.

** كنترل دیابت در سفرهای نوروزی
یكی از رفتارهای مرسوم در ایران به ویژه در دهه های اخیر، انجام سفر و گشت و گذار در طبیعت در ایام فراغت تعطیلات نوروزی است؛ در این سفرها معمولا رژیم غذایی افراد تغییر می كند و به دلیل قرارگرفتن در آب و هوای مناسب، معمولا پرخوری بیشتر می شود كه نوساناتی در میزان قندخون بیماران دیابتی ایجاد می كند.
بنابراین، لازم است دیابتی ها برنامه منظم غذایی و كنترلی را در سفرهای خود درنظر بگیرند؛ رئیس انجمن دیابت ایران در این مورد توصیه كرد: افراد دیابتی باید لوازم كنترل و اندازه گیری قندخون شامل انسولین، داروهای خوراكی پایین آورنده قندخون، سرنگ و قلم انسولین، نوار برای كنترل قندخون، باتری دستگاه اندازه گیری قندخون و الكل یا پد الكی را در سفر به همراه داشته باشند.
وی افزود: كودكان و نوجوانان دیابتی معمولا به دلیل افزایش فعالیت های جسمی در سفر دچار افت ناگهانی قندخون می شوند كه آنها را با خطر بروز تشنج روبرو می كند؛ این افراد باید همیشه آمپول 'گلوكاگن' را به همراه داشته باشند تا در صورت بروز افت قندخون بلافاصله آن را تزریق كنند تا دچار تشنج نشوند.
رجب ادامه داد: این افراد همچنین می توانند در شرایط سفر حدود 30 میلی گرم درصد انسولین كمتری مصرف كنند.

** دیابتی های بدكنترل
به دیابتی هایی كه قندخون بالای 180 دارند، دیابتی های بدكنترل گفته می شود.
رئیس انجمن دیابت ایران به این افراد توصیه كرد: به منظور پیشگیری از ابتلا به عوارض ناشی از قندخون بالا، از مصرف مواد قندی كه سریع جذب می شوند و معمولا در تنقلات نوروزی مقدار زیادی از آنها وجود دارد، پرهیز كنند.
رجب با بیان این كه به طور كلی برای دیابتی های بدكنترل ممنوعیت های غذایی زیادی وجود دارد كه باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: برای دیابتی های خوب كنترل (دارای قندخون پایین تر از 180) ممنوعیت غذایی وجود ندارد و می توانند به طور محدود از این تنقلات استفاده كنند اما باید قندخون خود را پیش از مصرف اندازه گیری كنند.
وی همچنین در مورد مصرف آب برای دیابتی ها گفت: در مورد میزان مناسب مصرف روزانه آب، پزشكان و متخصصان نظرهای متفاوتی دارند. برخی معتقدند افراد زمانی كه احساس تشنگی كردند باید آب بنوشند اما عده ای دیگر معتقدند هر فرد باید برای حفظ سلامت خود روزانه هشت لیوان آب بنوشد.
رجب افزود: با این حال به افراد دارای سن بالای 70 سال به ویژه مبتلایان به دیابت توصیه می شود میزان زیادی آب مصرف كنند، این افراد معمولا احساس تشنگی نمی كنند و از همین رو آب كمتری مصرف می كنند كه باید بدانند بدن آنها به آب نیاز دارد و باید به مصرف مناسب روزانه آب توجه داشته باشند.

** رانندگان دیابتی
رئیس انجمن دیابت ایران به رانندگان دیابتی نیز توصیه كرد: پیش از سفر قندخون خود را اندازه گیری كنند و در صورتی كه قندخون آنها كمتر از 120 میلی گرم درصد بود، باید مقداری مواد غذایی قندی مصرف كنند تا قندخون آنها متعادل شود.
رجب افزود: همچنین این افراد باید هر دو تا سه ساعت یك بار قندخون خود را اندازه گیری و در صورت نیاز، با توقف در مسیر مقداری موادغذایی مصرف كنند تا دچار افت قندخون در هنگام رانندگی و مواجهه با خطرات احتمالی نشوند.
وی به افرادی نیز كه با اتوبوس یا قطار سفر می كنند، توصیه كرد: به ویژه در مسیرهای طولانی، لازم است هر چند وقت یك بار در راهروی قطار یا اتوبوس قدم بزنند تا دچار عوارض ناشی از یكجانشینی طولانی مدت نشوند.
رئیس انجمن دیابت ایران افزود: افرادی هم كه با هواپیما سفر می كنند، لازم است ساعت رسیدن به مقصد را بدانند و به نسبت فاصله مبدا تا مقصد، مصرف انسولین را زمان بندی كنند.
وی تاكید كرد: افرادی كه به كشورهای دیگر سفر می كنند، باید متناسب با اقامت خود در آن كشور، انسولین به همراه داشته باشند زیرا ممكن است انسولینی كه در آن كشور خریداری می شود، با نوع مصرفی آنها همخوانی نداشته باشد.

بیماری دیابت شامل نوع یك، نوع 2 و دیابت بارداری است؛ دیابت نوع یك در اثر كمبود یا نبود انسولین در بدن به وجود می‏ آید بنابراین افراد مبتلا به این نوع دیابت نیازمند تزریق انسولین هستند.
این نوع دیابت كه به آن دیابت جوانی نیز گفته می شود بیشتر در كودكان و نوجوانان بروز می یابد و عامل ژنتیكی دارد. گفته می شود حدود 10 تا 15 درصد دیابتی ها مبتلا به دیابت نوع یك هستند.
دیابت نوع 2 در اثر اختلال در تولید انسولین بروز می یابد و طبق آمارهای جهانی، 90 درصد بیماران دیابتی در جهان، مبتلا به نوع 2 آن هستند.
تشنگی، پر ادراری، پر نوشی، كاهش وزن، گرسنگی و خستگی شدید از علایم دیابت نوع یك است، اما دیابت نوع 2 علامت مشخصی ندارد و به همین دلیل از آن به عنوان بیماری خاموش نام برده می شود.
در صورت پیشرفت دیابت نوع 2، به تدریج علایمی مانند علایم دیابت نوع یك در بیمار بروز می كند. علاوه بر این عفونت های مكرر به ویژه عفونت دستگاه ادراری، تاری دید، بهبود دیرهنگام زخم ها و احساس سوزش و بی حسی در انگشتان پا نیز از دیگر علایم این بیماری در زمان پیشرفت آن است.
دیابت حاملگی نیز نوع دیگری از دیابت است كه به طور ناگهانی در زمان بارداری بروز می‏ كند و میزان شیوع آن در مناطق مختلف دنیا متفاوت است.
علمی**1834**2017