تبریز خاستگاه تئاتر ایران

تئاتر به معنای امروزی و رایج آن نیز به عنوان یكی از قدیمی ترین رشته های هنری و رسانه ای كه پیشینه بسیار غنی و تاریخی دارد نخستین رشد و نمو خود را از تبریز آغاز كرده است.
تبریز با بیش از یك قرن پیشینه در هنر نمایش جدید، مهد تئاتر یا خاستگاه هنر نمایش نوین در ایران است؛ هنری كه نشانگر پیشرفت تمدن و فرهنگ یك ملت و یكی از رساترین ابزار فرهنگی آن قوم می باشد.
هنر تئاتر در دورانی در تبریز، این شهر هنرپرور، شكل گرفت كه ناصرالدین شاه با بدترین شیوه خودكامگی و واپسگرایی سلطنت می كرد و راه هر گونه نوجویی و پیشرفت را می بست .
در این شرایط سخت بود كه میرزا آقا تبریزی با الهام گرفتن از میرزا فتحعلی آخوندزاده، دست به قلم برد و نمایشنامه های خود را كه صحنه های تاریك و جانداری از واقعیت های تلخ آن روزگار در آنها ترسیم شده بود، به جامعه آن روزی میهنش تقدیم كرد.
آغاز تئاتر در تبریز گام مهمی در روند تحولات فرهنگی این مرز و بوم به شمار می رود و تاثیر این هنر ارجدار، نه تنها در داخل ایران بلكه در خارج كشور نیز كاملا محسوس بود و به قول 'حسن تراب اوف' كارگردان و بازیگر مشهور سینما و تئاتر جمهوری آذربایجان 'برتولت برشت از تئاتر شرق الهام گرفته است. این شرق كدام است؟ مهمترین خاستگاه تئاتر شرق،آذربایجان، چین و ژاپن هستند،در نوشته ها و كارهای برشت، شما سبك و سیاق تئاتر آذربایجان را می بینید.'
بنا به نوشته محمد رنجبر، مدیر اسبق سازمان اسناد ملی شمال غرب كشور،'اسناد و سوابق به جا مانده از قرن اخیر در زمینه هنر تئاتر در تبریز، بیانگر یك دوره طلائی و باشكوه از رونق این هنر در هشتاد سال پیش می باشد'.
نخستین نمایشنامه نویسان تبریز و ایران میرزا فتحعلی آخوند زاده، میرزا آقا تبریزی و حاج محمد طاهر میرزا می باشند.
كارت عضویت مرحوم بیوك خان نخجوانی(فوت شده در سال 1322 شمسی) در هیئت 'آكتورال آرین' سندی است كه سابقه بازیگری تئاتر در تبریز را سال 1261 شمسی كه نخستین گروه تئاتر به نام 'خیریه' در تبریز تشكیل شد، نشان می دهد.
در ارتباط با فعالیت های تئاتری در این سال ها، خبری در شماره 23 ربیع الاخر سال 1306 هجری قمری برابر با دسامبر 1888 میلادی روزنامه اختر به چاپ رسیده كه چكیده این سند، گوشه ای از سابقه تئاتر در تبریز را روشن می كند.
رئیس انجمن تئاتر تبریز در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: تبریز به عنوان شهر اولین ها در حوزه تئاتر نیز اولین است؛ نخستین نمایشنامه و نمایش تئاتر در این شهر اتفاق افتاده و به واسطه وجود استادان بزرگی همچون فریور و گذشته درخشان این هنر ،جایگاه تئاتر تبریز محفوظ است.
رامین راستی اظهار كرد: صفحات اول تاریخ تئاتر ایران ،تقدم و تاخر تئاتر متعلق به تبریز است و این شهر موجب پویایی و روان سازی تئاتر كشور در روند تاریخ نمایش كشور شده است.
وی اظهار كرد: بر این اساس مسئولیت ما در قبال گذشته درخشان تئاتر و حركت های بعدی تئاتر استان افزایش پیدا كرده است.
وی گفت: البته مقایسه جایگاه تاریخ درخشان تئاتر آذربایجان با حال حاضر و همچنین جایگاه تئاتر آذربایجان و ایران با تاریخ تئاتر جهان درست نیست .
روز جهانی تئاتر بهانه ای شد تا ضمن تاكید چندباره بر ضرورت حمایت از هنرهای نمایشی، اشاره ای به سابقه درخشان این 'هنررسانه' در تبریز داشته باشیم .
بر این اساس روز جهانی تئاتر با حضور استادان و پیشكسوتان هنر تئاتر و مسئولین فرهنگی و هنری آذربایجان شرقی عصر دوشنبه در مجموعه تئاتر شهر تبریز گرامی داشته شد.
'علی محرمی' معاون هنری اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی در این آیین، هنر تئاتر را دارای پیشینه ای غنی و قدرتمند دانست و گفت: هنرمندان عرصه تئاتر همواره پاسدار ارزش ها بوده و برای اعتلای هنر متعهد كوشیده اند .
وی با اشاره به فعالیت های اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی و انجمن نمایش استان در حوزه تئاتر و تعداد نمایش های اجرا شده در سال 94 گفت: در طول سال گذشته 76 نمایش در استان اجرا شده است .
محرمی با اشاره به حمایت های این اداره كل از گروه های نمایش نیز گفت: در سال 94 گروه نمایش آینا به سرپرستی علی فتوحی با نمایش روبینسون و كروزوئه به آلمان و گروه نمایش باریش به سرپرستی فریدون ولایی با نمایش سایه ها و بادها به بلاروس اعزام شدند .
وی با اشاره به جشنواره های برگزار شده در دو سال اخیر گفت: برگزاری جشنواره تئاتر كوتاه ارسباران با گستره سراسری، جشنواره تئاتر در شهرستان های مرند، بناب، اهر، و همچنین برگزار جشنواره تئاتر استانی و ویژه برنامه اردیبهشت تئاتر ایران از جمله فعالیت های انجام شده در حوزه تئاتر استان است.
وی همچنین از برگزاری انتخابات انجمن نمایش براساس شیوه نامه اداره كل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد و برپایی آیین ویژه اردیبهشت تئاتر خبر داد .
معاون هنری اداره‌ كل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، از ساخت و تجهیز چندین پلاتو و بلك‌باكس در سال جاری خبر داد و گفت: این سالن ها در آینده‌ای نزدیك در اختیار هنرمندان قرار می گیرد كه تحقق این موضوع می‌تواند در تقویت زیرساخت های هنر نمایش استان بسیار موثر باشد.
محرمی همچنین با اشاره به مقوله آموزش در هنر تئاتر، تاكید كرد: با توجه به پیشنیه هنر تئاتر در استان و همچنین وجود دانشگاه نبی اكرم و دانشگاه علمی كاربردی 'فرهنگ و هنر' و همچنین حضور اساتید بنام این هنر در سطح استان مسئله آموزش باید بیش از پیش مورد توجه اهالی تئاتر قرار گیرد.
سعید حاجی زاده رئیس كمیسیون فرهنگی شورای شهر تبریز نیز در این آیین از اختصاص بودجه ویژه ای به هنر تئاتر در سال جاری توسط شهرداری تبریز خبر داد.
در آئین بزرگداشت روز جهانی تئاتر در تبریز همچنین پیام روز جهانی تئاتر سال 2016 به قلم كارگردان اهل روسیه 'آناتولی واسیلیو' به عنوان كارگردان و بنیانگذار مدرسه هنرهای دراماتیك مسكو منتشر شد.
وی در این پیام خواستار توجه ویژه به هنر تئاتر و نیاز شدید جامعه امروز به این هنر و دوری از هنرهای مصنوعی و كامپیوتری و حضور در سالن های تئاتر و تماشای اجرای زنده تئاتر شده است.
وی همچنین به تصویر كشیدن مشكلات اجتماعی و دغدغه های جامعه بشری را از وظایف اصلی هنرمندان تئاتر در سراسر جهان برشمرده است.
27 مارس / هفتم فروردین/ روز جهانی تئاتر نام دارد كه پیام سالانه این روز هر سال توسط یكی از صاحب نظران و هنرمندان عرصه تئاتر انتخاب می‌شود و به تاثیر و تقابل تئاتر در عرصه بین‌المللی اختصاص دارد.
3093/518/ 2025