گسترش فعاليت هاي اقتصادي مشترك در اولويت تعاملات تهران و باكو

عزم و اراده سياسي مسوولان جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان براي تقويت روابط فيمابين در همه عرصه ها بيشتر نمايان بود و سال 1394 را در واقع مي توان سال تعيين كننده چشم انداز توسعه مناسبات راهبردي باكو و تهران دانست.
تلاش هاي دو كشور در راستاي تقويت روابط و همكاري هاي فيمابين و اجراي طرح هاي مشترك دو جانبه و منطقه اي، در طول سال 1394 ادامه داشته و سفر الهام علي اف رئيس جمهوري آذربايجان در اسفند ماه سال 1394 به ايران و امضاي دوازده سند همكاري در اين سفر را نيز مي توان اوج و نتيجه اين تلاش هاي مشترك تلقي كرد.
موافقتنامه بين دولت جمهوري اسلامي ايران و دولت جمهوري آذربايجان درمورد همكاري در زمينه پيشگيري، محدود سازي و كاهش پيامدهاي شرايط اضطراري، موافقتنامه همكاري در زمينه كمك متقابل اداري در امور گمركي، موافقتنامه همكاري در زمينه دامپزشكي و بهداشت دام ، چارچوب توافق فروش برق، چارچوب توافق در خصوص اتصال راه آهن هاي دو كشور، قرارداد احداث پل ريلي، آستارا – آستارا ميان راه آهن هاي دو كشور، يادداشت تفاهم همكاري در زمينه بهداشت و علوم پزشكي بين وزارتخانه هاي بهداشت دو كشور از جمله اسناد دوازده گانه امضا شده در حضور روساي جمهوري دوكشور در اين سال بود.
يادداشت تفاهم همكاري بين وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي جمهوري اسلامي ايران و وزارت كار و حمايت هاي اجتماعي جمهوري آذربايجان در زمينه روابط كار، اشتغال و حمايت هاي اجتماعي ،يادداشت تفاهم همكاري بين شركت ملي نفت ايران و شركت دولتي نفت جمهوري آذربايجان در زمينه پروژه هاي نفت و گاز و يادداشت تفاهم همكاري بين شركت سرمايه گذاري غدير و شركت دولتي نفت جمهوري آذربايجان در زمينه نفت، گاز و محصولات پزشكي، توافق دو كشور براي ايجاد نيروگاه توليد برق در سد خداآفرين و سد قيزقلعه سي در رودخانه ارس از ديگر اسناد دوازده گانه اي بود كه در حضور روساي جمهور ايران و آذربايجان براي گسترش و تعميق روابط تهران و باكو به امضاء رسيد.
همان طوري كه مشاهده مي شود اسناد امضا شده بيشتر بعد اقتصادي داشته و بيانگر عزم دو كشور همسايه براي تقويت همكاري در حوزه هاي مختلف اقتصادي مي باشد .
با مرور سفرهاي متقابل مقامات دو كشور در طول سال 1394 و مذاكرات انجام گرفته در اين سفرها مي توان به اين نتيجه رسيد كه تهران و باكو در شرايط سطح روابط سياسي بسيار رضايت بخش دو كشور، بيشتر به فكر تعميق تعاملات اقتصادي چه در چارچوب روابط دوجانبه و چه در قالب همكاري هاي منطقه اي بودند و طرح هاي اقتصادي مشترك در دستور كار نيز بيانگر اين واقعيت مي باشد.
اين در حالي است كه لغو تحريم هاي ايران نيز شرايط بسيار مساعدي را براي توسعه روابط اقتصادي دوجانبه و منطقه اي فراهم كرد و هر دوكشور سعي دارند در اسرع وقت از شرايط ايجاد شده بهره مند شوند .
برخي كارشناسان بر اين باور هستند كه تصميم راهبردي ميان باكو و تهران براي تقويت روابط اقتصادي فيمابين در سفر رسمي قبلي الهام علي اف رييس جمهوري آذربايجان در سال 2014 ميلادي به جمهوري اسلامي ايران اتخاذ شده بود .
يك هفته پس از آن سفر رييس جمهوري آذربايجان ، شاهبن مصطفي اف وزير اقتصاد اين كشور جايگزين المار محمدياراف وزير خارجه در پست رييس آذري كميسيون مشترك همكاري هاي اقتصادي ايران و جمهوري آذربايجان منصوب شد.
در ماه اوت سال 2014 ميلادي ( برابر با مرداد ماه 1393 ) نهمين اجلاس كميسيون مشترك همكاري هاي اقتصادي دو كشور به رياست شاهين مصطفي اف و محمود واعظي به ترتيب وزير اقتصاد جمهوري آذربايجان و وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات ايران در باكو و دهمين اجلاس اين كميسيون در آذر ماه سال 1394 در تهران برگزار شد كه از لحاظ ترسيم چشم انداز روابط اقتصادي دوجانبه بسيار مهم به شمار مي رود .
در قالب دهمين اجلاس كميسيون مشترك همكاري هاي اقتصادي در تهران كميته هاي مختلفي در زمينه هاي مالي، اقتصادي، تجاري و صنعتي، انرژي، حمل و نقل و ارتباطات تشكيل جلسه داده و چشم انداز فعاليت اتي را ترسيم كردند.
برگزاري دهمين اجلاس كميسيون مشترك اقتصادي دو كشور در تهران- 29 آذر لغايت 2 دي ماه 1394 نقطه عطف مهمي بود و كارشناسان ، برگزاري اين اجلاس را براي دو كشور حائز اهميت عنوان و برگزاري اين نشست ها را راهگشا و مبناي مثبت و سازنده اي براي مقام هاي دوكشور در تمامي زمينه ها به منظور دستيابي به اهداف پيش بيني شده تهران و باكو قلمداد كردند .
در سال 1394، امضاي توافقنامه مربوط به احداث خط آهن رشت-آستارا و تكميل «كريدور حمل و نقل بين المللي شمال- جنوب» توسط جاويد قربان اف رئيس شركت راه آهن آذربايجان و محسن پورسيدآقائي مديرعامل شركت راه آهن ايران –در مورخ 18 مهرماه،آغاز مهمترين پروژه مشترك بين دو كشور را نويد داد.
تكميل دالان حمل و نقل شمال - جنوب يكي از اولويت هاي همكاري هاي اقتصادي دو جانبه و منطقه اي ايران و جمهوري آذربايجان به شمار مي رود و در سال 1394 در اين ارتباط نشست هاي مرتب مسوولان اقتصادي براي پيش بردن اين پروژه مهم حمل و نقل منطقه اي در دو كشور برگزار شده است .
در اين ارتباط در دي ماه سال 1394 همايش بين المللي «چشم انداز توسعه دالان شمال - جنوب» با حضور ايران در باكو برگزار شد .
محسن پورسيد آقايي معاون وزير راه و شهر سازي و مدير عامل راه آهن جمهوري اسلامي ايران طي سخناني در اين همايش بين المللي يك روزه با حضور مسئولان راه آهن جمهوري آذربايجان، گرجستان و اوكراين با اشاره به اين كه بخش خط ريلي قزوين - رشت تا جولاي سال 2017 ميلادي به بهره برداري خواهد رسيد، افزود: همزمان طي اين مدت در نيمه اول سال 2016 ميلادي ساخت خط آهن رشت – آستارا را هم فعال خواهيم كرد و اميدواريم تا سال 2019 ميلادي اين خط ريلي نيز به بهره برداري برسد .
وي راه حل اول كوتاه مدت در راستاي تكميل اين دالان حمل و نقل را اتصال خط ريلي بين آستاراي جمهوري آذربايجان و آستاراي ايران عنوان و اعلام كرد ، دو كشور متعهد شدند تا پايان سال 2016 ميلادي اين كار را به بهره برداري برسانند .
در سال 1394 تقويت ارتباطات بخش هاي خصوصي دو كشور بخصوص از طريق حضور در نمايشگاه هاي اقتصادي چشمگير بود. در اين سال برگزاري همايش مشترك تجاري ايراني و آذري با شركت بيش از 80 بازرگان ايراني از استان گيلان با حضور استاندار گيلان در باكو، برگزاري اولين كنفرانس تجهيزات نفتي- گازي، پتروشيمي،آب و برق در محل نمايشگاه بين المللي در باكو ، شركت جمهوري آذربايجان در نمايشگاه بين المللي صنايع و تجهيزات كاشي، سراميك و چيني درتهران ، شركت جمهوري آذربايجان در بيست و چهارمين نمايشگاه فرش دستباف تهران ، شركت جمهوري آذربايجان درپانزدهمين نمايشگاه بين المللي صنعت ساختمان ، شركت جمهوري آذربايجان در نمايشگاه بين المللي سنگ هاي تزئيني، معدن، ماشين آلات و تجهيزات مربوطه ، سفر هياتي متشكل از بخش خصوص و دولتي براي شركت در نمايشگاه گردشگري باكو ،برگزاري اولين نمايشگاه تخصصي نفت، گاز، پتروشيمي، آب و برق، صنعت ساختمان و خدمات فني و مهندسي ايران موسوم به ايران پروژه در باكو ،برپائي اولين نمايشگاه صنعتي و بازرگاني به ابتكار شركت نمايشگاه هاي بين المللي استان اردبيل در شهر گنجه از موارد قابل ذكر مي باشد.
در اين ارتباط بنا به آمار رسمي نهادهاي اقتصادي جمهوري آذربايجان در حال حاضر 458 شركت ايراني در اين كشور فعال بوده و حجم سرمايه گذاري از سوي اين شركتها در اقتصاد جمهوري آذربايجان بالغ بر 760 ميليون دلار مي باشد.
در بخش انرژي همكاري هاي تنگاتنگ شركت دولتي نفت آذربايجان(سوكار) و شركت ملي نفت ايران در سال 1394 و سفرهاي مسوولان اين شركت ها به كشورهاي يكديگر نيز جلب توجه مي كند.
در جريان اين سفرها چندين سند از جمله تفاهمنامه بكارگيري فنآوري نانو در صنعت نفت امضا شد و آذربايجان و ايران گروه كاري ويژه در سطح معاونان وزرا مربوط به سرمايه گذاري را تشكيل دادند.
در سال 1394 تلاش هاي دو كشور همسايه ايران و جمهوري آذربايجان در راستاي تقويت روابط ميان استانهاي همجوار ادامه داشته است .
سفر واصف طالب اف رئيس مجلس عالي جمهوري خودمختار نخجوان به استان آذربايجان شرقي و امضاي تفاهمنامه توسعه همكاري فيمابين اين جمهوري خودمختار و استان آذربايجان شرقي در جريان اين سفر و حضور هيأت 27 نفره مسؤولان منطقه آزاد تجاري ارس به سرپرستي محسن قره باغي رئيس اين منطقه در نخجوان از نقاط برجسته تعاملات ايران با نخجوان تلقي مي شود.
گفتني است ، همه اين تعاملات اقتصادي فيمابين در نتيجه سطح بالاي روابط سياسي ايران و جمهوري اذربايجان موثر بوده است .
لغو تحريم هاي اعمالي عليه جمهوري اسلامي ايران در سال 1394 و موفقيت برنامه جامع اقدام مشترك مشهور به برجام باعث خوشنودي جمهوري آذربايجان شد و در اين ارتباط وزارت امور خارجه اين كشور با انتشار بيانيه اي از آغاز اجراي برجام استقبال و از قاطعيت و عزم همه طرفها براي رسيدن به توافق در اين زمينه تقدير كرده است.
الهام علي اف رييس جمهوري آذربايجان نيز در تماس تلفني با حسن روحاني همتاي ايراني خود،اين دستآورد مهم را به مردم و دولت ايران تبريك گفت و افزود اطمينان داريم كه اين روند مثبت به همكاري متقابل مفيد جمهوري آذربايجان و جمهوري اسلامي ايران تحرك بيشتر خواهد بخشيد.
چند روز بعد از توافق هسته اي شاهين مصطفي اف وزير اقتصاد و صنعت آذربايجان با پيام كتبي الهام علي اف به ايران سفر كرد.
در واقع بعد از هيات بزرگ آلماني، هيات جمهوري آذربايجان دومين هيات اقتصادي در سطح جهان و اولين هيات اقتصادي در ميان كشورهاي همسايه بود كه به ايران سفر مي كرد.
در سال 1394 دوازده سفر در سطح وزير و بيش از بيست سفر در سطوح ديگر مقامات ارشد ،سفر استانداران آذربايجان شرقي و گيلان به جمهوري آذربايجان وسفر استاندار آذربايجان غربي به نخجوان، برپائي نشست سه جانبه فرماندهان مرزباني ايران،روسيه و جمهوري آذربايجان در باكو و امضاي بيش از بيست سند همكاري نشانگر حجم قابل توجه سفرهاي مقامات عاليرتبه دو كشور مي باشد.
محسن پاك آيين سفير جمهوري اسلامي ايران در جمهوري آذربايجان روابط فيمابين باكو و تهران در سال 1394 را مطابق منافع دو كشور و آن را نماد ديپلماسي برد - برد عنوان كرد و گفت ، در اين نوع تعامل هر دو كشور برنده شده و منافع خود را تامين كردند و اراده لازم براي توسعه روابط و تأمين منافع متقابل ايجاد شد.
با توجه به اين كه در سال 1394 چشم انداز همكاري هاي دو كشور در حوزه هاي اقتصادي مختلف ترسيم شده است ، مي توان انتظار داشت سال 1395 سالي عملي شدن بسياري از پروژ هاي اقتصادي مشترك ايران و جمهوري آذربايجان خواهد بود .
خاورم ** 337**1565