روز چهاردهم فروردين مصادف با دوم آوريل، سالروز تولد «هانس كريستين آندرسن» (1805-1875) نويسنده نامدار دانماركي و خالق آثار داستاني ارزنده براي كودكان، به عنوان روز جهاني كتاب كودك در نظر گرفته شده است.
با توجه به اينكه كتاب، بهترين و موثرترين عنصر در تربيت كودكان و نوجوانان است و مي‌توان با استفاده از آن به بهبود وضعيت جامعه و افزايش فرهنگ عمومي پرداخت.
در سده‌هاي اخير با توجه به رسميت شناختن حقوق كودك در سطح جهان روز دوم آوريل (چهاردهم فروردين) در كشورهاي مختلف برنامه‌هاي خاصي به مناسبت اين روز برگزار مي‌شود،نويسندگان با كودكان ملاقات مي‌كنند و مراسم مختلفي كه مهم‌ترين آن جايزه هانس كريستين اندرسن است برگزار و از نويسنده‌ها قدرداني مي‌شود.
متاسفانه در ايران به دليل اينكه هنوز حقوق كودك به معناي واقعي به رسميت شناخته نشده است و در اين روز برنامه خاصي براي كودكان يا كتاب كودك اجرا نمي‌شود.
برنامه‌هاي مختصر روز جهاني كتاب كودك در ايران بيشتر از سر تكليف است، در حاليكه ابتدا بايد به كودكان و حقوق آنها احترام بگذاريم و آن‌را به رسميت بشناسيم تا بتوانيم در اين روز كار مفيدي انجام دهيم.
بايد والدين، معلمان، مربيان و خود بچه‌ها با اين حقوق آشنا شوند. اين رسالت بيش از همه بر دوش آموزش و پرورش است، اما چون اين نهاد، روز جهاني كتاب كودك را به رسميت نمي‌شناسد در نتيجه تلاشي هم در اين زمينه نمي‌كند.
براي آموزش و پرورش، روز معلم بسيار مهم‌تر از روز كودك است، زيرا سيستم آموزش و پرورش ما هنوز معلم محور است و حقوق معلمان بيشتر از كودكان لحاظ مي‌شود و كمتر پيش مي‌آيد از بچه‌ها بخواهند انشايي درباره روز جهاني كتاب كودك بنويسند و در اين مورد تحقيق كنند.
در دوران قبل از انقلاب مردم در قبال كودكان خود احساس مسئوليت بيشتري مي‌كردند و توجه بيشتري به ادبيات كودك مي‌شد اما امروزه مردم را در حوزه ادبيات كودك از دست داده‌ايم. عوامل مختلفي در اين زمينه نقش داشته‌اند و احساس وظيفه‌اي كه مردم دو دهه نخست انقلاب اسلامي نسبت به كودكانشان داشتند بسيار كاهش يافته است.
در حال حاضر، وضعيت كتاب كودك بحراني است، تيراژ كتاب از ده‌هزار نسخه در دهه‌هاي اول بعد از انقلاب اسلامي به 500 نسخه رسيده است و بسياري از كتاب‌ها به صورت ديجيتالي منتشر مي‌شوند. اين مساله با توجه به افزايش امكانات سخت‌افزاري مربوط به كودكان بسيار اسفناك است.
به دلايل بحران اقتصادي مجلاتي مانند سروش نوجوان، سروش كودك و غيره كه ارزش فرهنگي دارند كم كم در حال جمع شدن هستند و مجلاتي كه بيشتر جنبه بازاري دارند جايگزين آنها مي‌شوند.
در اين شرايط، كودكان نمي‌توانند با ادبيات و پيشينه فرهنگي خود آشنا شوند، مسئولان هم به دليل بحران اقتصادي موجود توجه چنداني به اين مساله ندارند اما بايد راه‌حلي اصولي براي رهايي از وضعيت بحراني كتاب كودك بيابيم.
- نويسنده و پژوهشگر ادبيات كودك و نوجوان
تهران - ايرنا- روز جهاني كتاب كودك فرصت مغتنمي براي توجه به كتاب و حقوق كودكان بوده چرا كه انس آنان با اين سرمايه فرهنگي ماندگار و تاثيرگذار تضميني بر استحكام تربيت و فرهيختگي نسل آينده يك جامعه است .
