در این مطلب به قلم سید صلاح‌الدین نقشبندی دكترای تربیت‌بدنی و علوم ورزشی آمده است: فقر حركتی یك پدیده جهانی در هزاره سوم است. جهان به دلیل تغییر سبك زندگی، ماشینی شدن وسایل و ابزارها، زندگی آپارتمان‌نشینی، استفاده بی‌رویه از اتومبیل و وسایل نقلیه با كاهش حركات بدنی روبه‌رو است؛ در حقیقت فقر حركتی از قرن نوزدهم آغاز و در حال حاضر به اوج خود رسیده است و كشور ما نیز از این امر مستثنا نیست.
به دلیل جهانی‌شدن مسئله چاقی و كم‌تحركی، سازمان یونسكو و سازمان بهداشت جهانی (WHO) برنامه‌های مختلفی برای توسعه حركت و بازگشت بشر به زندگی طبیعی داشته و در جلسات مختلف بر آن تأكید كرده‌اند.
تحرك نوجوانان و جوانان امروزه در قیاس با جوانان صدسال گذشته بسیار كاهش پیداكرده است، نوع تغذیه و استفاده از فست‌فود‌ها نیز بر این بی‌تحركی اثرگذار است؛ اگرچه این مشكل در زنان و دختران بیشتر خود را نشان می‌دهد، اما امروزه پسرها نیز با این مشكل روبه‌رو هستند؛ چراكه به نسبت گذشته نمی‌توانند در كوچه و خیابان بازی و تحرك داشته باشند. فقر حركتی در زنان كه در اثر بالا رفتن سن، چاقي، یائسگي و كم‌تحركی ایجاد می‌شود، روي عملكرد كلیه، قلب و دستگاه گوارش اثر می‌گذارد و نیز مشكلاتي از قبیل پوكي استخوان به بار می‌آورد.
فقر حركتي در كشور ما در تمام مراحل رشدي دختران، از كودكي گرفته تا بلوغ و میان‌سالی دیده می‌شود. شایع‌ترین آثار بدنی فقر حركتی عبارت‌اند از: وجود شانه نامتقارن، كمر گود، شست كج، كف پای صاف، زانوی پرانتزی، سر روبه‌جلو، پشت گود، زانوی ضربدری، پشت كج و پشت صاف. در حقیقت فقر حركتي با بر هم زدن تعادل بیومكانیكي بدن و كاهش بازدهي مفید دستگاه اهرمي بدن، سلامت افراد را تهدید می كند.
اثر فقر حركتي بر دختران و زنان جوان حادتر است. فقر حركتي در دختران و زنان جوان باعث بروز اختلالات قلبي - عروقي و كاهش حجم تنفسي می شود. همچنین اختلالاتي در عملكرد اندام‌های داخلي ایجاد می كند و ناراحتي هاي كلیوي، كاهش آمادگي هاي حركتي و رواني در یادگیري و انجام مهارت‌ها (از امور ساده گرفته تا مهارت‌های پیچیده ورزشي و شغلي) و بازدهي نامطلوب در انجام وظایف اجتماعي و امور روزانه را در پي دارد و نیز موجب دردهاي عضلاني و مفصلي در آنان می‌شود.
آپارتمان‌نشینی، از همان ابتداي كودكي فضاي حركتي بچه‌ها را محدود می‌كند و محدودیت امكانات ورزشي در مدارس و دانشگاه‌ها این روند را ادامه می‌دهد و مشاغل كم‌تحرك و پشت میزي آن را به حداكثر تأثیر می‌رساند. طبق آمار اعلام‌شده، سرانه فضاي ورزشي دختران در مدارس 17 سانتی‌متر است. لذا عجیب نیست اگر بشنویم قابلیت جسمانی زنان 26-18 ساله ایراني، برابر باقابلیت جسماني زنان 50 ساله فرانسوي برآورد شده است!
88 درصد زنان ایرانی در سنین 15 تا 64 سالگی هیچ‌گونه فعالیت بدنی ندارند كه تهدیدی جدی برای سلامت عمومی جامعه محسوب می‌شود. همچنین سرانه فضای ورزشی در كشورهای پیشرفته دو تا پنج‌متر مربع به ازای هر یك نفر است. این سرانه در ایران برای هر نفر كمتر از یك مترمربع است كه بخش اعظم آن نیز در اختیار مردان قرار دارد. از دست دادن تراكم استخوانی مهم‌ترین عارضه فقر حركتی است لذا برای رهایی از فقر حركتی باید حداقل پنج روز در هفته و روزانه به مدت 45 دقیقه به فعالیت‌های ورزشی پرداخت. فراهم كردن فضایی مناسب و حمایت از بانوان در عرصه‌های مختلف ورزشی می‌تواند زمینه را برای پیشرفت و توسعه هرچه بیشتر ورزش فراهم كند.
نرخ پایین سرانه ورزشی زنان در كشور، زنگ خطر كاهش رشد سلامت نیمی از پیكره‌ی جامعه را به صدا درآورده و مسئولان را به چاره‌اندیشی و فرهنگ‌سازی در جهت حمایت زنان در مبارزه با فقر حركتی فراخوانده است. حضور بانوان در میدان فعالیت‌های ورزشی و تربیت‌بدنی، به عنوان نیمی از پیكره جامعه ضرورتی انكارناپذیر و حیاتی در تأمین سلامت و بهداشت جسم و روان و پیشگیری‌كننده انواع انحرافات اجتماعی، كاهش هزینه‌های درمانی و افزایش تولید و بهره‌وری است و از آنجاكه با افزایش سن، پوكی استخوان ناشی از كم‌تحركی نمود پیدا می‌كند، این جمعیت عظیم را با مشكلات فراوان روبه‌رو خواهد كرد، ترویج فرهنگ ورزش بانوان، ایجاد فضای ورزشی امن و قابل اطمینان از نیازهای مبرم جامعه عنوان می‌شود.
باوجود آنكه حدود 20 سال صرف تغییر نگرش افراد نسبت به ورزش بانوان شد و مسئولان متوجه نیاز كشور به انجام فعالیت‌های ورزشی بانوان شدند، اما هنوز ورزش بانوان احتیاج به كار زیادی دارد.
آمارهای مختلفی در مورد سرانه ورزش زنان شاغل وجود دارد كه آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و وزارت ورزش و جوانان هرساله آن را اعلام می‌كند اما هیچ یك از آن‌ها به حد استاندارد نرسیده است و با آن فاصله زیادی دارد.
موضوع ورزش در میان زنان شاغل و به ویژه كاركنان دولت از جمله اولویت‌های مهم در معاونت امور زنان و خانواده دستگاه‌های دولتی است زیرا زنان شاغل علاوه بر انجام كارهای سنگین در محل كار، مسئولیت انجام كارهای خانه و وظایف مادرانه را نیز بر عهده‌دارند بنابراین برای حفظ سلامتی‌شان نیاز بیشتری به فعالیت‌های ورزشی برای آن‌ها احساس می‌شود.
یكی دیگر از چالش‌های پیش روی بانوان در محیط‌های ورزشی، مشاركت ندادن آنان در تماشای مسابقه‌های ورزشی است. زمانی كه افراد خانواده اعم از پدر یا مادر و سایر بستگان، باوجود آنكه ورزشكاران زن از لباس‌های پوشیده استفاده می‌كنند، نمی‌توانند در مسابقه‌های ورزشی فرزندان یا همسران خود شركت كنند و به تشویق آنان بپردازند، انگیزه فرزندان در رسیدن به موفقیت ورزشی كاهش می‌یابد و در سن نوجوانی و جوانی كه شور و هیجان فرد برای رسیدن به قهرمانی موج می‌زند این محدودیت‌ها و نبود تشویق‌ها برجسته‌تر نمود می‌كند. در نتیجه، دیگر آن شور و هیجانی كه در حالت عادی در كشورهای دیگر حتی كشورهای اسلامی مشاهده می‌كنیم، در كشور خود نخواهیم داشت.
3033/1904
سنندج- ایرنا- ماهنامه ژیوار در جدیدترین شماره خود در مطلبی با عنوان 'فقر حركتی را جدی بگیریم' به عواقب و پیامدهای ناشی از بی تحركی در میان مردم پرداخته است.
