پایان پیوند سیاسی اردوغان- داووداوغلو

داووداوغلو پس از حدود 2 سال نخست وزیری در تركیه، پنجشنبه شانزدهم اردیبهشت از سمَت خود كنارگیری كرد و خواستار برگزاری كنگره عمومی فوق العاده حزب حاكم عدالت و توسعه در بیست و دوم ماه جاری میلادی (دوم خرداد) برای تعیین رییس تازه این حزب شد. این در حالی است كه داووداوغلو در پی پیروزی حزب حاكم در انتخابات پارلمانی آبان ماه پارسال، در قامت رهبر حزب پیروز تنها چند ماه است كه از سوی «رجب طیب اردوغان» رییس جمهوری تركیه مامور تشكیل كابینه شده بود.
از همان زمان البته زمزمه های بسیاری درباره اختلاف های رییس جمهوری و نخست وزیر وجود داشت. هفته پیش هم شورای اجرایی حزب با برگزاری نشستی به كاهش اختیارات داووداوغلو در انتصاب رییسان استانی حزب اقدام كرد. او یك روز پس از دیدار با رییس جمهوری از ریاست حزب حاكم كناره گیری كرد.
در این گزارش برخی تحلیل های رسانه های عربی درباره كناره گیری داووداوغلو از قدرت و تحولات سیاسی تركیه مورد توجه و بررسی قرار گرفته است.

**زمینه های بروز اختلاف میان رهبران آنكارا
روزنامه «العرب» چاپ لندن، «السفیر» لبنان و روزنامه های الكترونیكی «عربی 21» و «الیوم السابع» مصر با اشاره دلایل به كنارگیری داووداوغلو، پیش بینی كردند كه تركیه پس از این با چالش های سیاسی روبرو شود.
روزنامه الكترونیكی عربی 21 مصر شانزدهم اردیبهشت در گزارشی به قلم «رائد محمود» نوشت: اختلاف میان اردوغان و داووداوغلو گمانه زنی ها درباره آینده اوضاع داخلی و خارجی تركیه به عنوان یك كشور محوری در منطقه پر التهاب خاورمیانه را افزایش داده است.
به نوشته شانزدهم اردیبهشت روزنامه الیوم السابع، با جدا شدن داووداوغلو از اردوغان، آینده تركیه در هاله ای از ابهام فرو خواهد رفت. این در شرایطی است كه داووداوغلو توافق درباره پناهجویان را با اتحادیه اروپا مدیریت می كرد. با كناره گیری داووداوغلو، توافق پناهجویان با اتحادیه اروپا، مساله كردها و رویارویی با تكفیری ها با خطر روبرو خواهد شد. نبودن او در كنار اردوغان، تركیه را در مسیر نامطلوبی پیش خواهد برد. اردوغان به این مساله پی نبرده كه داووداوغلو بود كه بسیار خوب كارها را با اتحادیه اروپا به پیش می برد.
روزنامه العرب شانزدهم اردیبهشت نوشت: اردوغان رییس جمهوری تركیه برنمی تابد كه كسی در برابر تلاش های وی برای قبضه كردن قدرت در كشور مقاومت كند، حتی اگر این مخالف داووداوغلو یكی از نزدیكان اردوغان و صاحب نظریه «تجربه اسلام سیاسی» در تركیه باشد. اردوغان سال 2014 میلادی داووداوغلو را به نخست وزیری برگزید تا ماموریت اصلاح قانون را به انجام رساند. وی در این چارچوب اختیارات گسترده ای داشت. در پی بروز اختلافات اما اردوغان هفته پیش اختیار انتخاب مسوولان حزب در استان ها را از وی گرفت. این تصمیم، نخستین ضربه برای خلع اختیارات داووداوغلو بود.
در ادامه از روزنامه العرب می خوانیم: تحلیلگران ترك بر این باورند برای اردوغان دشوار است كه وجود شخصی با كفایت سیاسی را كه در حزب با وی رقابت می كند، بپذیرد. اختلاف او با داووداوغلو قابل پیش بینی بود. به ویژه كه وی شخصی توانا است كه اردوغان پیش از این از او بهره های بسیاری برد. ...به گفته «التر توران» مدرس علوم سیاسی دانشگاه «بیلچی» استانبول، درگیری میان اردوغان و داووداوغلو اكنون آغاز شده و آشكار است كه این 2 تن سیاستمدارانی بلند پروازند و این مساله به خودی خود كافی است تا به تنش بزرگ بر سر قدرت در داخل حزب بیانجامد.
به نوشته العرب، تصمیم كاهش اختیارات داووداوغلو كه 29 آوریل در كمیته اجرایی حزب عدالت و توسعه گرفته شد، نقطه آغازی در جنگ درون حزبی بود؛ حزبی كه از زمان رسیدن به قدرت در سال 2002 تاكنون به همگرایی و انسجام خود می بالید و اكنون اختلاف میان این 2 فرد موثر حزب، شكاف هایی را به دنبال خواهد داشت. اینك اردوغان بسیاری از دوستان خود را از دست داده است اما داووداوغلو هنوز در داخل و خارج حزب دوستان بسیاری دارد.
به باور توران، حزب عدالت و توسعه تاكنون موفق شده بود كه جلوی معطوف شدن اختلاف های داخلی به اختلاف بر سر قدرت را بگیرد. اكنون احتمال دارد تنش در حزب عدالت و توسعه پیامدهای گسترده ای در تركیه به بار آورد زیرا این كشور از چالش هایی نظیر تهدیدهای تكفیری ها، آغاز درگیری كردها، جنگ در سوریه و سرازیر شدن پناهجویان رنج می برد.
به نوشته العرب، بسیاری بر این باورند نگرانی اردوغان از افزایش محبوبیت داووداوغلو سبب تحولات اخیر شده است زیرا به سبب اشتباه های رییس جمهوری تركیه در سیاست داخلی و خارجی، محبوبیت وی به طور قابل ملاحظه ای كاهش یافته است. اردوغان در عمل كردن به تعهدهای خود برای ادغام كردها از نظر سیاسی و فرهنگی در دولت شكست خورده است. او به گزینه نظامی روی آورده است. این در حالی است كه این گزینه، پیش از این با شكست روبرو شده است. گزینه نظامی مشكلات امنیتی بسیاری را برای كشور كه از بحران های اقتصادی رنج می برد به بار خواهد آورد. تركیه به سبب از دست دادن بازارهای روسیه و بحران سوریه با مشكلات اقتصادی روبرو شده است. ناظران بر این باورند كه دخالت تركیه در مساله سوریه یكی از علت های تیره شدن روابط میان اردوغان و داووداوغلو صاحب نظریه «به صفر رساندن مشكلات با كشورهای همسایه» است. این در حالی است كه اردوغان با تنش آفرینی خود این راهبرد را تبدیل به «سیاست صفر دوست» در منطقه كرده است.
به نوشته هفدهم اردیبهشت روزنامه السفیر، «تیموثی آچ» كارشناس امور تركیه بر این باور است كه رخدادهای این كشور دارای اهمیت بالایی است و مسیر تركیه را در زمینه مردمسالاری، سیاست های اقتصادی و اجتماعی و نیز راهبردی ترسیم خواهد كرد. پس از این همه قدرت در دست رییس جمهوری خواهد بود و او و شمار اندكی از مشاورانش تصمیم های اصلی كشور را خواهند گرفت.

** سناریوهای پیش روی تركیه
روزنامه های «الحیات» چاپ لندن و روزنامه الكترونیكی عربی 21 مصر به سناریوهای احتمالی پبش روی تركیه پس از كناره گیری داووداوغلو پرداختند.
به نوشته شانزدهم اردیبهشت روزنامه الحیات، مقام های نزدیك به حزب عدالت و توسعه بر این باورند كه پركردن شكاف میان اردوغان و داووداوغلو بسیار دشوار است، مگر اینكه میانجیگرانی وارد عمل شوند اما این وساطت نیز بسیار سخت است زیرا اكنون حزب عدالت و توسعه به سه جریان اردوغان، داووداوغلو و «عبدالله گل» رییس جمهوری پیشین، تقسیم شده است. این مقام ها بر این باورند كه جابجایی داووداوغلو با رهبری دیگر سبب خواهد شد تركیه در تابستان آینده شاهد یك انتخابات زودهنگام باشد.
الحیات همچنین به نزدیكی دیدگاه داووداوغلو با مقام های اتحادیه اروپا و آمریكا و نیز نگرانی غربی ها از تحولات تركیه و كنارگذاشتن نخست وزیر اشاره كرد.
به نوشته شانزدهم اردیبهشت روزنامه الكترونیكی عربی 21 مصر، «سعید الحاج» كارشناس امور تركیه، رویدادهای این كشور را یك كودتای نرم از طرف اردوغان علیه داووداوغلو بر شمرد. به باور این كارشناس، اگر این اختلاف ها ادامه یابد از كنترل خارج می شود و در همه مسایل داخلی و خارجی تركیه به طور چشمگیری اثرگذار خواهد بود.
الحاج در زمینه سناریوهای آینده پیش روی تركیه این احتمال را مطرح كرد كه اردوغان تلاش خواهد كرد كه از رهبری جدید حمایت كند و امور را به طوری پیش برد كه گویا اتفاقی رخ نداده است. اردوغان این بار تلاش می كند كسی را به عنوان جانشین داووداوغلو برگزیند كه از كاریزمای بالا و حضور موثر در محافل حزب برخوردار نباشد و از درگیری با رییس جمهوری بپرهیزد. او تلاش خواهد كرد كسی كه تنها مجری سیاست های اردوغان است، انتخاب شود.
به باور الحاج، یكی از سناریوهایی كه احتمال دارد رقم بخورد این است كه اردوغان خواستار برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام شود. مشوق رییس جمهوری در این زمینه نتیجه نظر سنجی هایی است كه نشان از افزایش محبوبیت حزب او دارد. اردوغان قصد دارد كرسی های بیشتری را به دست آورد تا بتواند قانون اساسی را تغییر دهد و نظام ریاستی را در این كشور برقرار كند. با این حال، آنچه درباره اختلاف میان اعضای حزب عدالت و توسعه گفته می شود تصویر این حزب را در افكار عمومی مردم تركیه مخدوش و تصویری را كه مخالفان اردوغان از او ترویج می دهد، تقویت خواهد كرد. این مساله سبب خواهد شد شهروندان تركیه در انتخابات آینده حزب عدالت و توسعه را تنبیه كنند.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**9278**9275**9279