به گزارش ایرنا، این اثر كه روزگاری شكوه تاریخ چند هزار ساله منطقه را ترجمه می كرد، امروز به دلیل نبود مطالب و آثار علمی به زبان های زنده دنیا مورد بی مهری است.
مسوول پایگاه میراث فرهنگی زیویه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا این بی مهری را به این شیوه بازگو كرد: برای ثبت جهانی زیویه، داشتن اطلاعات علمی از اثر بسیار سودمند است ولی متاسفانه مدت ها پیش از انقلاب با حفاری تجاری به غارت آثار آن پرداختند و اطلاعاتی كه تولید شد بر اساس اشیایی بود كه به زیویه منتسب بود ولی بافت باستان شناختی آنها نامشخص است.
علی هژبری با بیان اینكه زیرساخت های علمی و فرهنگی برای ثبت جهانی این اثر آماده نیست تاكید كرد این اثر تا جهانی شدن فاصله دارد.
وی كه از سال گذشته با استقرار در این پایگاه در روستای زیویه همراه خود و خانواده برای جمع آوری اطلاعات علمی این اثر، همایش برگزار كرد و بروشور و كتاب چاپ می كند بر این عقیده است كه ثبت جهانی یك اثر توسط یونسكو یك روند علمی فرهنگی است تا یك ابزار سیاسی.
او زیویه را یكی از منحصر بفردترین سایت های عصر آهن شمال غرب ایران برشمرد و ادامه داد: اطلاعات علمی دقیق ما در مورد ماناها بسیار محدود است و زیویه از معدود آثار كاوش شده از دوره مانایی است كه علاوه بر اینكه قابلیت ایجاد مركز ماناشناسی در غرب كشور را دارد قابلیت ثبت جهانی آن نیز بالاست.
او با بیان اقدامات انجام شده در گذشته و مقایسه آن با دیگر آثار عنوان كرد: با وجود كاوش های زیاد و مشخص شدن بخشی از آثار معماری و به دست آمدن مواد باستانی از لایه های آن هیچ اطلاعاتی در قالب كتاب در خصوص محوطه آن منتشر نشد در حالی كه در همان دوره 'حسنلو' از آثار تاریخی در حاشیه دریاچه ارومیه كاوش شد و در هشت فصل كتاب های گوناگون و مقاله های بسیاری در مورد آن منتشر گردید.
این فعال حوزه گردشگری و میراث فرهنگی به تلاش برای شناساندن قلعه باستانی'زیویه' به جهانیان به همت پایگاه میراث فرهنگی زیویه و نهادهای علمی شهرستان سقز امیدوار است و گفت: برگزاری سلسله نشست های تخصصی تحت عنوان زیویه شناسی از سال 94 با حضور دكتر مهرداد ملك زاده، مادشناس بزرگ ایرانی، یوسف حسن زاده، ماناشناس موزه ملی و بنده آغاز شد و دومین برنامه نیز آن با حضور دكتر محمد رضا قدری و دكتر سالار صالحیه دانشجوی دكترای باستان شناسی در روز 27 اردیبهشت در دانشگاه پیام نور انجام خواهد شد.
وی با اذعان به اینكه مقاله هایی كه حاصل فعالیت های علمی باستان شناسی پیرامون محوطه زیویه در كشور منتشر شده باشد به تعداد انگشتان یك دست نیز نیست خاطرنشان كرد: پس برگزاری شش سلسله نشست، برای معرفی بهتر، مجموعه مقاله های زیویه در قالب كتاب منتشر می شود.
و این روایت اثری است كه در 55 كیلومتری جنوب شرقی سقز بر روی تپه ای نسبتا بلند بنا شده است و در صورتی كه كاوشی دقیق در این تپه صورت گیرد قدمت سقز به شش تا هفت هزار سال قبل افزایش خواهد یافت، كاوشی كه علیرضا آذرشب معاون میراث اداره و رسول اشتودان مدیر كل قبلی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كردستان كمبود اعتبار را سدی برای این امر برشمرده بودند.
با این وجود این مسائل در حالی مطرح است كه بر اساس اطلاعات سالانه فقط یك اثر در یونسكو به ثبت جهانی خواهد رسید و اكنون 650 اثر با زیویه در نوبت هستند.
و این سخن گفتن در مورد عظمت اثری است كه در گذشته و به صورت غیر مجاز، اشیای زیادی از جمله قطعات عاج منقوش به نقوش حیوانی و صحنه شكار اساطیر - كه نقش برجسته آبیدر سنندج طراحی، بزرگ نمایی و ساخته شده است - گردنبند طلا و سر عقاب طلایی در اثر حفاری از آن به دست آمده و بعضی از آنها زینت بخش موزه های داخلی و خارجی هستند.
این قلعه تاریخی و باستانی 3500 ساله كه آثار آن مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است، یكی از شاهكارهای معماری بشریت پیش از میلاد است و به دلیل توجه نامناسب در آستانه تخریب و نابودی قرار دارد و شاید تا جهانی شدن به دلیل كمبود اعتبار و صف طولانی نوبت، نامی از آن باقی نماند.
در تاریخ باستان شناسی ایران در مورد این اثر آمده است: اولین عملیات باستان شناسی در این منطقه توسط 'رابرت رایسون' آمریكایی در سال 1945 انجام گرفت و در فاصله سال های 1323 تا 1325 یك یهودی به نام' ایوب رب النوع' به مدت هشت سال اقدام به كاوش در این تپه كرد كه متاسفانه صدمه های جبران ناپذیری متوجه این اثر باستانی شد و بیش از 80 درصد تپه زیویه مورد اكتشاف قرار گرفت و هدف این گروه تنها پیدا كردن اشیاء و آثار تاریخی برای فروش و تجارت بود.
در سال 1354 نیز نصرالله معتمدی كاوش و بررسی اشیای كشف شده را آغاز كرد و فعالیت وی در دو فاصله زمانی تا سال 1373 ادامه یافت، در دور دوم فعالیت های باستان شناسی معتمدی كه شش سال به طول انجامید آثار بسیار ارزشمندی در آن كشف شد.
فعالیت های باستان شناسی در تپه باستانی زیویه از سال 1378 توسط سیمین لك پور ادامه پیدا كرد و وی نیز حدود 11 فصل در این منطقه فعالیت های باستان شناسی و كاوش خود را ادامه داد، در این مدت راه پله های سنگی، فضاهای جانبی و تالار ستون دار كه از شاخص ترین بخش های آن است نیز كشف شد.
تالار ستون دار تپه باستانی زیویه دارای 16 ستون در دو ردیف 8 عددی است كه پایه ستون ها سنگ و خود ستون ها نیز از خشت بوده اند كه متاسفانه هم اكنون از ستون ها هیچگونه اثری باقی نمانده است.
فعالیت های باستان شناسی و محافظتی این اثر باستانی در سال 82 متوقف و پس از وقفه ای چهار ساله دوباره از اواخر سال 86 از سر گرفته شد كه اكنون هم متوقف است.
بی تردید سخن بسیار و عمل كم است، آنچه كه برای این یادگار ماناها باید در سرلوحه دولت باشد تدبیر جهت تسریع در شناخت آن به جهانیان در قالب اختصاص اعتبار جهت انجام كاوش و ثبت گزارش ها و مطالعه های آن در قالب كتاب به زبان های زنده دنیا از جمله انگلیسی است تا جهان عظمت آن را دریابد آیا ما آن را دریافته ایم تا جهان آن را دریابد.
7249/1904
گزارش از ابراهیم محمد حسینی
سنندج- ایرنا- قلعه باستانی 'زیویه' سقز كه فقط بخش هایی از آن باقی مانده، نه تنها به نامی بی نشان در تاریخ كردستان تبدیل شده است بلكه جهانیان نیز فقط نام آن را شنیده اند و تعدادی از آثارش را در موزه ها با چشم لمس كرده اند.
