به همین خاطر شعار امسال روز جهانی سلامت از سوی سازمان بهداشت جهانی 'غلبه بر بیماری دیابت' تعیین شده است.
هم اینك مسئولان بهداشتی شیوع بیماری دیابت در شهرهای استان خراسان رضوی را حدود 10 درصد می دانند و این در حالی است كه افزون بر نیمی از مبتلایان بخاطر علائم پنهان این عارضه از بیماری قند خون خود خبر ندارند.
دیابت نه تنها سالانه چهار میلیون نفر را در جهان به كام مرگ می كشد بلكه مبتلایان به آن عوارضی همچون قطع پا و اندامها، نارسایی كلیه، اختلالات بینایی و بیماریهای قلبی و عروقی را نیز تحمل می كنند.
* دیابت، بیماری پنهان
مسئول بیماریهای خاص دانشگاه علوم پزشكی مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: بیماری دیابت به علت علائم پنهان، كم علامت و بی علامت بودن به روباه بیماریها معروف شده است.
دكتر جواد رجبییان افزود: بر اساس بررسیها نیمی از مبتلایان به دیابت از بیماری خود اطلاع ندارند.
وی عوارض بیماری دیابت را شامل نارساییهای كلیوی، قلبی، چشمی و دستگاه عصبی و محیطی عنوان كرد كه خطر نابینایی، نارسایی مزمن كلیه و قطع اندامها را در پی دارد.
* روند رو به رشد بیماری دیابت در جامعه
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی مشهد نیز گفت: هم اینك پنج میلیون نفر در سطح كشور به بیماری دیابت مبتلایند كه 9 درصد آنها در استان خراسان رضوی ساكن هستند.
دكتر حمیدرضا بهرامی با اشاره به روند رو به رشد ابتلا به بیماری دیابت در كشور افزود: طبق بررسیها در سال 1386 به ازا هر 20 ایرانی یك فرد مبتلا به دیابت گزارش شده بود در حالی كه ابتلا به این بیماری در سال 1404 یك مبتلا به ازای هفت نفر پیش بینی شده است.
وی بیان كرد: بی اطلاعی نیمی از مبتلایان به دیابت هم اكنون مهمترین چالش مقابله و كنترل این بیماری به شمار می رود.
او اضافه وزن و چاقی، افزایش فشار خون، مصرف بی رویه مواد قندی و رژیم غذایی نامناسب، كم تحركی و استرس را از علل رشد ابتلا به بیماری دیابت در جامعه عنوان كرد.
این پزشك متخصص با اشاره به نقش خودمراقبتی در پیشگیری و كنترل دیابت ادامه داد: كاهش فشار خون، كنترل قند خون، ورزش و تحرك كافی، كاهش مصرف قند، اصلاح رژیم غذایی و مدیریت استرس از راهكارهای كنترل بیماری دیابت است.
* بیماری دیابت قابل پیشگیری است
استادیار گروه غدد و متابولسیم دانشگاه علوم پزشكی نیز می گوید بیماری دیابت به دو نوع یك و نوع دو تقسیم می شود، افزون بر 90 درصد مبتلایان دیابت نوع دوم آن یا دیابت بالای 30 سال دارند.
دكتر زهرا مظلوم خراسانی افزود: 'دیابت نوع یك' بیشتر در كودكان و نوجوانان مشاهده می شود و قابل پیشگیری نیست و معمولا علل ژنتیكی دارد اما دیابت نوع دو كه در سنین بالا بروز می كند قابل پیشگیری است.
وی بیان كرد: فشار خون بالا، چربی و قند خون بالا، استرسهای روزمره، بی تحركی و اضافه وزن از عواملی است كه افراد را در معرض خطر ابتلا به بیماری دیابت قرار می دهد.
او با اشاره به شیوع روزافزون چاقی در جامعه و خطر ابتلا به دیابت ادامه داد: اضافه وزن كه در پی بی تحركی و رژیم غذایی نامناسب ایجاد می شود مهمترین عامل در ابتلا به بیماری دیابت است.
استادیار گروه غدد و متابولسیم دانشگاه علوم پزشكی همچنین بر لزوم اجرای برنامه غربالگری بیماری دیابت تاكید و بیان كرد: افراد بالای 45 سال برای پیشگیری از دیابت باید هر سه سال از نظر عوامل خطرساز این بیماری مورد بررسی قرار گیرند.
وی گفت: افرادی كه عوامل خطر همچون چاقی، اضافه وزن، كم تحركی، افزایش چربی خون، فشار خون و سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت را دارند باید در سنین زیر 45 سال به لحاظ ابتلا مورد بررسی قرار گیرند.
وی افزود: استرس یكی از عوامل خطر در بروز دیابت است، تنشهایی كه باعث اختلال در خواب می شوند در بروز دیابت و فشار خون نقش دارند و از سوی دیگر باعث بدتر شدن كنترل قند و فشار خون می شوند.
* كنترل وزن مهمترین راه پیشگیری از دیابت
دانشیار تغذیه دانشگاه علوم پزشكی مشهد نیز گفت: دیابت یكی از بیماریهایی است كه نوع سبك زندگی در ایجاد آن نقش بسزایی دارد بطوری كه تحقیقات نشان داده با بهبود سبك زندگی تا 80 درصد موارد می توان از ابتلا به دیابت پیشگیری كرد.
دكتر محسن نعمتی افزود: رعایت رژیم غذایی مناسب، وزن مناسب، تحرك و فعالیت بدنی باعث می شود فرد یا به دیابت مبتلا نشود و یا در سنین بالا گرفتار این بیماری شود.
وی ادامه داد: بنابراین كنترل وزن و مقابله با چاقی از سنین كودكی و در تمامی مراحل زندگی نقش مهمی در پیشگیری از بیماری دیابت دارد.
دانشیار تغذیه دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: استفاده از غذاهای چرب و شیرین نقش مهمی در اضافه وزن و چاقی دارند و فرد را در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار می دهند.
وی با اشاره به نقش میوه و سبزیها در كنترل وزن و پیشگیری از دیابت افزود: مصرف روزانه میوه و سبزی نقش مهمی در حفظ گرسنگی كاذب دارند و این محصولات می توانند جایگزین مناسب برای مصرف كیك و شیرینی در طول روز باشند.
او ادامه داد: سبزیها حوزه وسیعی را شامل می شوند و فقط به سبزیهایی مانند ریحان و جعفری محدود نیست زیرا خیار، هویج، فلفل، شلغم و گوجه فرنگی نیز از سبزیهایی هستند كه می توانند در وعده های غذایی گنجانده شوند.
* هفت كیلومتر راهپیمایی روزانه
استاد گروه تربیت بدنی دانشگاه علوم پزشكی مشهد نیز گفت: عضلات 40 درصد از وزن بدن را تشكیل می دهند و عمده مواد قندی نیز توسط عضلات بدن مورد استفاده قرار می گیرند.
دكتر محمدعلی سردار افزود: وقتی فرد تحرك كافی نداشته و از عضلاتش استفاده نكند اما مواد انرژی زا مصرف كند قند خون به مصرف نمی رسد در نتیجه زمینه برای ایجاد بیماری دیابت فراهم می شود.
وی ادامه داد: هر قدر از عضلات بیشتر استفاده شود قند خون نیط بیشتر به مصرف می رسد و در حقیقت فعالیت عضلانی حكم داروی انسولین را در مبتلایان به دیابت دارد.
استاد گروه تربیت بدنی دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: در حالی بیشتر افراد به دلیل زندگی ماشینی دچار كم تحركی شده كه یك فرد در سنین مختلف زندگی باید روزانه هفت كیلومتر و در حدود 10 هزار گام راه برود و یا پیاده روی كند.
وی افزود: بیشتر بیمارانی كه در معرض خطر دیابت قرار دارند در روز بیشتر از پنج هزار گام پیاده روی نمی كنند در حالی كه با افزایش تحرك می توان از بیماریها از جمله دیابت پیشگیری كرد.
دكتر سردار ادامه داد: فعالیت فیزیكی در كنار رژیم غذایی نقش مهمی در كنترل بیماریها دارد زیرا قند خون را كنترل و كمك می كند تا فرد به وزن مطلوب برسد.
وی گفت:ب هترین زمان پیاده روی بعد از صرف وعده غذایی است و حداقل زمان فعالیت باید 30 دقیقه در روز باشد، این میزان می تواند به سه نوبت و هر نوبت 10 دقیقه تقسیم بندی شود.
* شهرنشیها دو برابر روستائیان به دیابت مبتلا می شوند
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشكی مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: طبق بررسیهای انجام شده میزان ابتلا به دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان در بین جمعیت شهری خراسان رضوی حدود 10 درصد است.
دكتر محمدجعفر صادقی افزود: میزان ابتلا به دیابت در شهرهای زیر پوشش این دانشگاه در خراسان رضوی حدود دو برابر مبتلایان به این بیماری در نواحی روستایی استان است.
وی ادامه داد: ابتلا به دیابت در جمعیت روستایی زیر پوشش دانشگاه علوم پزشكی مشهد حدود 4.5 درصد می باشد.
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشكی مشهد گفت: برنامه غربالگری دیابت در افراد بالای 30 سال از سال 1386 در كلانشهر مشهد آغاز شده و در سالهای اخیر نیز چند شهرستان پرجمعیت خراسان رضوی به این برنامه پیوسته اند.
وی افزود: در قالب این برنامه تاكنون 420 هزار نفر از جمعیت بالای 30 سال در شهر مشهد غربالگری شده اند كه 45 هزار نفر مبتلا در شناسایی و زیر پوشش قرار گرفته اند.
دكتر صادقی ادامه داد: ساكنان نواحی روستایی خراسان رضوی نیز از سال 1379 غربالگری شده و زیر پوشش مراقبتهای لازم قرار گرفته اند.
وی با اشاره به برنامه غربالگری دیابت در جمعیت حاشیه شهر مشهد از سال 1393 نیز گفت: در قالب ارائه مراقبتهای بهداشتی رایگان به ساكنان حاشیه مشهد تاكنون 100 هزار نفر جمعیت بالای 30 سال غربالگری و بیش از چهار هزار نفر مبتلا به این بیماری شناسایی شده اند.
مدیر گروه پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشكی مشهد افزود: مبتلایان به دیابت حاصل از غربالگریهای انجام شده توسط پزشك دوره دیده دیابت ویزیت می شوند و با تشكیل پرونده تحت مراقبتهای خاص قرار می گیرند.
3027/1858
مشهد- ایرنا- پزشكان 'دیابت یا مرض قند' را كه امروزه با سیری فزاینده در جهان و ایران به یكی از عمده ترین بیماریهای غیرواگیر تهدیدكننده سلامتی افراد و جامعه شناخته بخاطر روند رشد بدون علامت آن را 'روباه بیماریها' توصیف كرده اند.
