قیمت گذاری آثار در حراج تهران سلیقه ای نیست/به قیمت های خصوصی استناد نمی كنیم

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، علیرضا سمیع آذر روز سه شنبه در نشست خبری پنجمین حراج تهران در سالن امیرخانی خانه هنرمندان ایران افزود: قیمت گذاری آثار در حراج تهران متفاوت است و بر اساس سلیقه شخصی نیست.
وی با بیان اینكه به قیمت فروش های خصوصی استناد نمی كنیم، تصریح كرد:‌
هیچ قضاوت و ارزشیابی روی آثار نمی كنیم، به علت آنكه این قیمت ها بطور رسمی در سطح داخلی و جهانی اعلام می شود و مورد استناد قرار می گیرد، بنابراین باید مستند باشد.
سمیع آذر ادامه داد: كارشناسان حراج تهران بهتر از هر كس دیگری در ایران، قیمت های حاصل شده در حراج های داخل و خارج كشور را بررسی می كنند.
مدیر حراج تهران افزود: هیچكس به اندازه كارشناسان حراج تهران تسلط بر قیمت های رسمی ندارد؛ از همین رو بسیاری از گالری ها و مجموعه داران زمانی كه می خواهند از قیمت اثری آگاه شوند به كارشناسان ما مراجعه می كنند.
وی درباره هنرمندانی كه برای نخستین بار آثار خود را در حراج تهران شركت می دهند، گفت: به قیمت آثار هنرمندان، هم وزن آنان استناد می كنیم و به مقایسه می پردازیم؛ به عنوان مثال، بررسی می كنیم كه آثار زنده یاد علی رخساز، محسن سهیلی یا علی محمد حیدریان در مقایسه با دیگر شاگردان كمال الملك كه هم وزن آنان هستند، با چه قیمتی فروش رفته و بر این اساس قیمت را اعلام می كنیم، اما به محض اینكه آثار این هنرمندان وارد حراج شدند و قیمتی را به دست آوردند، آن قیمت مبنای استناد ما می شود.
به گفته سمیع آذر، كارشناسی آثار حراج تهران مستند و موثق است، بطوری كه كارشناسان این حراج دقت بالایی در مشاهده قیمت های حاصل شده دارند و ارزیابی شخصی و سلیقه ای انجام نمی دهند.

** ارزش دادن به هنر، ارزش دادن به خلاقیت انسان است
وی در ادامه در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینكه گران شدن آثار هنری به معنای رواج اشرافیت و تجمل گرایی نخواهد بود، بیان كرد: هنر والاترین گوهر انسانی است و از آنجا كه ریشه در خلاقیت و آفرینش انسان دارد، ارزش دادن به هنر ارزش دادن به خلاقیت، تعالی و كرامت انسانی است.
سمیع آذر با بیان اینكه گوهرِ هنر از جنس گوهر مذهب است، تصریح كرد: گوهر هنر والاتر از گوهر علم و دانایی است؛ رد پای علم و عالم در بسیاری از مصیبت های بشر دیده می شود، اما رد پای هیچ هنرمندی را در جنایات و مصیبت هایی كه گریبانگیر بشریت شده، ندیده ایم. این والایی باید ارج نهاد و اگر در ایران بهایی به این داده می شود و پول هایی از سمت اشرافیون به سمت هنر می آید، این را باید اتفاقی میمون و مبارك تلقی و در مسیر تعالی فرهنگی جامعه ارزیابی كنیم.
وی درباره برخی آثار كه در حراج قیمت های چشمگیری به دست می آورند، اما ممكن است در آینده با همان قیمت ها فروش نروند، گفت: ممكن است در كوتاه مدت به آن قیمتی كه اعلام شده فروش نروند اما در بلند مدت شاید حتی با قیمتی بیشتر هم به فروش برسند؛ به هر حال در حراج مخاطبان طی یك رقابت، اثر می خرد؛ ممكن است برخی در این رقابت تندروی كنند و در یك تصمیم گیری اختیاری اثری را با قیمت بالاتری خریداری كنند.
مدیر حراج تهران در پاسخ به اینكه چگونه است كه قیمت برخی آثار به یكباره اوج می گیرد و چطور می شود كه به عنوان مثال قیمت اثر منوچهر یكتایی به طرز عجیبی بالا می رود، اذعان داشت: از قیمتی كه به عنوان برآورد كمینه و بیشینه پیشنهاد می كنیم باید دفاع كنیم و در مجموع محتاطانه قیمت گذاری می كنیم؛ سعی می كنیم پایین تر از آن قیمتی كه یك اثر دارد اعلام كنیم و به طور هیجانی قیمت ها را بالا نبریم.
وی اضافه كرد: اما پس از اعلام قیمت آثار از سوی ما، خریداران به رقابت به یكدیگر می پردازند؛ در این میان افرادی هم هستند كه به هر قیمتی كه شده می خواهند اثر مورد نظر خود را بخرند؛ شاید به این علت بازگردد كه فكر می كنند مشابه آن اثر را دیگر نمی توانند به دست آورند زیرا تعداد آثار هنری محدود است بویژه آثار هنرمندانی كه در قید حیات نیستند یا هنرمندی مانند منوچهر یكتایی كه بیش از 90 سال از عمر او گذشته و از بیماری آلزایمر رنج می برد و نمی تواند اثری خلق كند.
سمیع آذر افزود: این عده با خود اینگونه فكر می كنند كه گرچه ممكن است امروز این قیمت زیاد باشد اما خیلی زود قیمت اثری مشابه یكتایی به آن رقم خواهد رسید و قیمت اثر یكتایی به نسبت افزایش خواهد یافت.

** شركت كنندگان در حراج تهران اغلب كارشناس هستند
حسین پاكدل مجری حراج تهران نیز به تفاوت حراج آثار هنری با حراج سایر محصولات پرداخت و گفت: تمامی كسانی كه در حراج آثار تهران حضور می یابند، از قبل اطلاعات كسب می كنند و اغلب كارشناس هستند یا اگر نهادی اقدام به شركت و خرید در این حراج كند، كارشناسانی خبره را مختص این كار استخدام می كند.
وی با بیان اینكه استانداردهایی كه در حراج تهران رعایت شد، مطابق با آخرین استانداردهای بین المللی بود، ادامه داد: در حراج تهران مانند حراج های دیگر آثار هنری در سطح بین المللی به هیچ عنوان نمی خواهیم كسی را فریب دهیم زیرا اصلاً شركت كنندگان و خریداران در حدی نیستند كه بخواهیم این كار را كنیم، افرادی هستند كه اطلاعات دارند و ممكن است برای خرید یك اثر هنری رقم هایی را پیشنهاد دهند كه موجب شگفتی ما شود. شما اگر در حراج بودید می دید كه بدون ایجاد هیجان كاذب با یك آرامشی آخرین فرصت ها را نیز به خریداران می دادیم و بیهوده فضای ملتهبی ایجاد نكردیم.

** آیا حراج تهران موجب ایجاد تجارت و بازارگرمی شده است
در ادامه نشست این پرسش مطرح شد كه با توجه به اینكه بیشتر مجموعه داران در این حراج شركت دارند، آیا مالكیت معنوی آثار به خالق آثار یا بستگان آنان می رسد، و آیا این اتفاق منجر به ایجاد یك تجارت (business) یا بازارگرمی برای مجموعه داران نشده است و سمیع آذر در پاسخ گفت: زمانی كه قیمت آثار هنرمندی بالا می رود، قیمت آثار مشابه آن هنرمند در فرصت های دیگر به طور ناخودآگاه ارتقا پیدا می كند، اگر چنین نبود كه در حراج شركت نمی كرد.
وی خاطرنشان كرد: آنچه در حراج تهران شاهد بودیم این است كه تاجران تلاش می كنند قیمت را پایین نگه دارند زیرا قیمت آثار به میزان چشمگیری بالا می رود و آنان نگران این هستند كه دیگر توان خرید نداشته باشند. شاهد تلاشی برای بالا بردن قیمت آثار نبوده ام و برعكس بوده است مخصوصاً در حراج اخیر كه آثار هنرمندان مشهور به تعداد زیاد در دست نبود.
سمیع آذر درباره خرید بانك ها و مؤسسات مالی از حراج تهران بیان كرد: مجموع خرید بانك ها و مؤسسات مالی از این حراج كمتر از 15 درصد است، اینگونه نیست كه بانك ها بیش از نیمی از آثار را خریداری كنند و سپس قیمت آن را بالاتر ببرند و به بانك های دیگر گرانتر بفروشند. از سویی خود بانك ها فروشنده نیز بوده اند؛ زیرا می خواهند این چرخه اقتصادی یكطرفه نباشد و همزمان برای تكمیل مجموعه خود یكسری از آثاری كه دارند را می فروشند و كارهای دیگری می خرند.
وی با بیان اینكه فكر نمی كنیم چنین شائبه ای وجود داشته باشد و عده ای تلاش كنند قیمت آثار را بالا ببرند، افزود: فكر می كنم قیمت آثار نسبت به تصوری كه خریداران دارند، بالا است و كسی سعی نمی كند از این بالاتر برود تاكنون ما متوجه چنین چیزی نشده ایم و اگر متوجه شویم قطعاً با آن مقابله می كنیم، همه حراج ها هم همین برخورد را می كنند و نمی گذارند اعتبار آنها در راستای منافع عده ای زیر سئوال برود.
مدیر حراج تهران اضافه كرد: تمامی حراج های دنیا طرفدار افزایش آرام قیمت ها هستند. افزایش هیجانی قیمت ها با شتاب غیر قابل كنترل و ناگهانی برای همه اعم از خود حراج، هنرمند، مجموعه دار و ... بد است و هیچكس از این اتفاق منفعتی نمی بردف مجموعه داران اقدام به خرید این دست آثار نمی كنند زیرا فكر می كنند با همان شتاب غیر منطقی كه بالا رفته ممكن است سقوط كند.

** چند درصد آثار از خود هنرمندان گرفته شد
وی درباره اینكه چند درصد از آثار حراج تهران از خود هنرمندان گرفته شد و چند درصد از مجموعه داران گفت: در این حراج بیش از 70 درصد از هنرمندان در قید حیات نیستند كه در این میان تنها دو یا سه اثر را از خانواده آنان گرفتیم و سایر آثار از مجموعه داران به دست ما رسید. از آن 30 درصدی هم كه در قید حیات هستند بیش از نیمی از آثار را از خود هنرمندان گرفتیم.
سمیع آذر تصریح كرد: اما در حراج بعدی كه متعلق به هنرمندان معاصر است و برعكس بیش از 70 درصد آنان در قید حیات هستند، برعكس این جریان اتفاق خواهد افتاد، به این معنا كه شانس بیشتری داریم تا آثار را از خود هنرمند بگیریم. پیشگویی من در آن حراج این است كه بالای 70 درصد آثار از هنرمندان و كمتر از 30 درصد از مجموعه داران گرفته شود.

** چقدر از بازار جهانی فاصله داریم
مدیر حراج تهران در پاسخ به اینكه در این چند سال بحث هایی با مضمون بین المللی شدن این حراج و مطرح شدن آن در فضای جهانی مطرح شده، با توجه به اینكه هر سال تغییر خاصی در این حراج شاهد نیستیم، آیا به این درجه خواهیم رسید و چقدر از بازار جهانی فاصله داریم، گفت: همین كه در داخل كشور یك كار اقتصادی در هنر با محوریت حراج تهران انجام می شود، خبر خوبی است؛ این پدیده ای تازه است كه تنها پنج سال از عمر آن گذشته و فرصت زیادی از آن نگذشته كه وسوسه بین المللی شدن آن را داشته باشیم.
وی ادامه داد: ضمن اینكه حراج های بین المللی هم در منطقه و گهگاه در لندن و پاریس داریم كه هنر ایران هم در آنجا عرضه می شود و با مشكل عدم حضور بین المللی مواجه نیستیم. فكر می كنم حراج تهران بیشتر ناظر و تقویت كننده اقتصاد داخلی است. در راستای تقویت اقتصاد بین المللی جاهای قدرتمندتری در دنیا فعالیت می كنند كه حراج تهران هم مایل نیست به رقیبی برای آنان تبدیل شود.
سمیع آذر افزود: اما اینكه این حراج هم خریداران بین المللی داشته باشد و نیز هنرمندانی از كشورهای همسایه آثار خود را در آن ارائه دهند یك هدف آرمانی ما است كه مستلزم تأمین شرایط فنی برگزاری حراج است؛ شرایط فنی منوط به گسترش شبكه بانكی كشور و پیوند آن با شبكه بانكی جهانی كه در حال حاضر وضعیت روشنی ندارد؛ پول به راحتی به ایران منتقل نمی شود و برعكس؛ از سویی تسهیلات لازم برای انتقال اثر به داخل یا آمدن خریداران از خارج به ایران فراهم نشده است.

** حمایت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از اقتصاد هنر
مدیر حراج تهران گفت: داریم به این سمت حركت می كنیم كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و خود شخص وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی كه حامی بزرگ اقتصاد هنر هستند، بتوانند در آینده موجباتی را فراهم كنند كه رفته رفته تهران به مركز ثقل مبادلات آثار هنری در كل منطقه تبدیل شود؛ اتفاقی كه سزاوار ایران است و نه كشورهایی مانند دبی؛ مهد هنر، ایران است.
وی یادآور شد: مدیران ارشد مؤسسه كریستیز در نخستین نگاهی كه به منطقه خاورمیانه داشتند، ابتدا ایران را برای تأسیس این مؤسسه انتخاب كردند زیرا تصور آنان این بود كه مركز هنر خاورمیانه «ایران» است؛ از این رو در سال 2000 میلادی وارد تهران شدند اما پس از دو سفری كه به ایران داشتند به این نتیجه رسیدند كه اگرچه منبع تولید هنرِ منطقه ایران است، اما به علت وضعیت بانكی، گمركی، مبادلات، رفت و آمدهای منطقه و در كل وضعیت بین المللی، كشور ما در موقعیتی قرار ندارد كه چنین نقشی را ایفا كند در نتیجه آنان به دبی رفتند و در آنجا دفتر خود را راه اندازی كردند.
سمیع آذر با بیان اینكه اینگونه به نظر می رسد كه وضعیت اقتصادی منطقه طوری پیش می رود كه آینده روشنی را پیش رو داریم، افزود: كشورهای همسایه نیز به خوبی درك كرده اند كه آینده هنر متعلق به ایران است و مایل هستند كه به ایران بیایند، ما نیز به عنوان متولیان حراج تهران دوست داریم كه به این نقطه آرمانی نزدیك شویم؛ اما این كمتر به هنر و حراج تهران مربوط است و بیشتر به شرایط عمومی اقتصادی و بین المللی ما بستگی دارد.

** سهم اندك ایران از گردش مالی هنر در سطح بین المللی
مجری حراج تهران نیز در این زمینه گفت: از گردش مالی هنر در سطح بین المللی كه رقم بسیار بالایی است، سهم بسیار بسیار اندكی داریم. به عنوان مثال، در 10 یا 12 سال پیش ژاپن با وجود آنكه از جهت خلق آثار هنری بسیار كمتر از ما فعالیت می كنند، چیزی حدود 80 میلیارد دلار درآمد از طریق فروش محصولات هنری خود داشتند؛ در صورتی كه یك دهم این رقم هم سهم نداشتیم.
حسین پاكدل ادامه داد: باید سهم خود را از این گردش مالی طلب كنیم و هنرمندان ما بتوانند آثار خود را عرضه كنند؛ این پول به داخل كشور بازگردد و حراج تهران می تواند این زمینه را فراهم كند.
سمیع آذر هم درباره آمار فروش حراج ها در دنیا و وضعیت حراج تهران نسبت به آنها گفت: همانطور كه می دانیم حراج تهران حدود هفت و نیم میلیون دلار در فروش اخیر خود اثر فروخت؛ قدری بیش از این آمار فروش آثار هنری ایران در دیگر حراج های جهانی مانند حراج های كریستیز، ساتبیز و ... است. در مجموع در سال های اخیر چیزی حدود 16 میلیون دلار سهم فروش سالانه حراج هایمان بوده است.
وی افزود: حراج ها، فروش های رسمی هستند و آمار آنها قابل استناد است؛ فروش هنر ایران از طریق حراج تهران و حراج های بین المللی حدود 16 میلیون دلار است؛ رقم فروش جهانی كل خانه های حراج 16.5 تا 17 میلیارد دلار است؛ از این رقم حدود هفت میلیارد دلار فقط به مؤسسه كریستیز اختصاص دارد؛ 5.5 میلیارد دلار به مؤسسه ساتبیز.
مدیر حراج تهران اعلام كرد: اگر مقایسه كنیم حراج تهران كمتر از یكهزارم حراج های دنیا اثر فروخته است؛ فاصله زیادی داریم از آن حدی كه باید به آن برسیم.
فراهنگ ** 9362 ** 1071