كودكان شغل هاي سياه در سيستان و بلوچستان/ معضلي پرچالش در افزايش آسيب‌هاي اجتماعي

در اين مطلب آمده است: حضور كودكان كار در دل خيابان هاي سيستان و بلوچستان تنها يكي از سكانس‌ها سريال فقر در پهناورترين استان كشور است.
به گزارش عصرهامون، وجود والدين بد سرپرست و داراي مشكل معيشتي در سيستان و بلوچستان كه تعداد آنها كم هم نيست موجب شده تا كودكان اين والدين به كودكان كار خياباني تبديل شوند و با فعاليت اقتصادي كاذب ناشي از دست فروشي و تكدي‌گري، كمك خرج والدينشان باشند.
گسترش كودكان كار در سيستان و بلوچستان يكي از معضلات جديدي است كه منجر به افزايش آسيب‌هاي اجتماعي مي‌شود.
پژوهشي كه در مورد بررسي وضعيت كودكان خياباني انجام شده نشان مي دهد كه 30.9 درصد كودكان خياباني 6 تا 11 سال و 9 درصد نيز زير 6 سال سن دارند.
پديده كودكان و نوجوانان خياباني با جمعيت حدود 100 ميليوني خود در جهان ابعاد و چهره هاي گوناگوني دارد كه هر يك از وضعيتها متأثر از شرايط اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي داخلي كشورها و نيز شرايط بين المللي است اما متاسفانه هيچ اقدام موثري در اين خصوص انجام نشده است.
كودكان خياباني به دليل قرار گرفتن در معرض انواع آسيبهاي اجتماعي، نيازمند حمايتهايي هستند تا خود در آينده وارد اين چرخه نشوند در اين راستا شناخت آخرين وضعيت اين گروه در سطح كشور و معرفي رويكردهاي توانمندسازي، لازمه انجام برنامه ريزي هاي بهينه است.
پژوهشي كه در خصوص وضعيت كودكان خياباني در سال گذشته توسط سازمان بهزيستي انجام شده است نشان مي دهد كه بيشترين آمار كودكان مربوط به گروه سني 6 تا 11 سال است بنابراين مي توان گفت كه اغلب كودكان خياباني به دليل اينكه از سنين پايين كودكي زندگي در خيابان را تجربه مي كنند به طبع از سن كم از شانس يك زندگي رشد دهنده دركنار خانواده محروم شده و فرصت رشد و تكامل رادر كنار خانواده از دست مي دهند.
مطالعات انجام شده نشان مي دهد بيشترين تعداد كودكان خياباني را پسران تشكيل مي دهند و همچنين بررسي اوليه وضعيت تابعيت مراجعان نشان مي دهد كه كودكان ايراني 75.1 درصد كودكان خياباني را تشكيل مي دهند.
آمارها مي گويد كودكان كار در استان تهران 14.3 درصد، سيستان و بلوچستان و خراسان رضوي6.9 درصد، خوزستان 6.4 درصد ،هرمزگان 5.8 و قم 5.7 درصد است.
پديده كودكان خياباني در سيستان و بلوچستان و به ويژه در شهرهاي بزرگ استان حاصل موضوعاتي مانند فقر اقتصادي خانواده‌ها است.
همچنين بايد توجه داشت كه گسترش حاشيه نشيني در استان يكي از عواملي است كه سبب افزايش بي رويه كودكان خياباني مي‌شود كه براي حضور در اجتماع و عقب نماندن از شرايط زندگي مجبور به روي آوردن به سمت شغل‌ها كاذب و سياه هستند.
دلايل و پيامدهاي كار كودك
بهره‌كشي از نيروي كار كودك، ريشه در عوامل مختلف اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي دارد به نحوي كه فقر اقتصادي، بيكاري والدين، اعتياد و طلاق و شكاف طبقاتي از مهمترين عوامل افزايش كودكان كار در يك جامعه به شمار مي‌رود، خانواده فقيري كه اكثر درآمد خود را براي خريد غذا صرف مي‌كند، به درآمد كودك خود براي بقا نياز اساسي دارد البته فقر تنها دليل كار كودكان نيست و نمي‌تواند به تنهايي عاملي براي بردگي و ديگر انواع اشتغال باشد.
آسيب پذيري كودكان در برابر كار
متاسفانه كودكان كاري كه به منظور كسب درآمد به فعاليت‌هاي توليدي، خدماتي يا مشاغل كاذب روي مي‌آورند، از بسياري از حقوق اوليه انساني، حق آموزش و تحصيل باز مي‌مانند، سلامت جسمي و رواني اين كودكان به شدت در معرض انواع آسيب‌ها و خشونت‌هاي جسمي و حتي جنسي قرار مي‌گيرد و در آينده با افسردگي، سوء تغذيه و انواع بيماري‌هاي روحي و جسمي مواجه مي‌شوند.
فردي كه از كودكي به جاي تحصيل و تفريح، موظف به تامين اقتصادي و معيشتي خود و خانواده خود است، كودكي خود را تباه شده مي‌بيند و هيچگاه فرصتي براي آموزش و پرورش يا مهارت آموزي كه بتواند تامين كننده ضمانت شغلي او در آينده باشد، پيدا نمي‌كند.
با آغاز سوادآموزي همگاني و تغييراتي كه در شرايط كار، طي صنعتي شدن به وجود آمد و ظهور مفاهيم حقوق كارگر و حقوق كودكان مورد نقد و بحث عمومي قرار گرفت، كار كودكان همچنان در اقسا نقاط دنيا كه سن ترك تحصيل پايين است شيوع دارد.
قانون ايران در مورد كار كودكان چه مي‌گويد؟
سال 1373، دولت ايران پيمان نامه‌ جهاني حقوق كودك را امضا كرد و تعهدات مربوط به كودكان كار و خياباني را به صراحت پذيرفت، اما با گذشت 17سال، هنوز اين قشر به رسميت شناخته نشده‌اند، دليل اين مدعي نيز نبود آمار دقيق از اين كودكان در كشور است.
مهم‌ترين وظيفه دولت در اين خصوص ايجاد حق هويت براي كودكان، صدور كارت شناسايي و اجازه تحصيل در مدارس است، اما در عمل جز سياست‌هاي نافرجام ضربتي و سركوبي گام ديگري برداشته نشده است.
در ايران ماد‏ه‏‌ 79 قانون كار، اشتغال به كار كودكان زير 15 سال را ممنوع دانسته است البته كارگران شاغل در كارگاه‌هاي خانوادگي كه كارفرماي آن‌ها، همسر يا بستگان و خويشاوندان نسبي درجه‏ يك باشند، مشمول قانون كار نيستند در نتيجه حداقل سن كار در مورد چنين كارگراني رعايت نمي‏‌شود؛ بر اساس قانون كار اگر يك كارفرما كودك زير 15سال را به كار بگيرد، متخلف خواهد بود و براي نخستين بار مجازات نقدي، بار دوم مجازات نقدي و حبس و بار سوم علاوه بر اين موارد، كارخانه يا كارگاه پلمپ و پروانه كار فرد متخلف ابطال خواهد شد.
از سوي ديگر ماد‏ه‏‌ 84 قانون كار پيش‌بيني كرده است كه در مشاغل و كارهايي كه ماهيت آن براي سلامتي يا اخلاق كارآموزان و نوجوانان زيان‏‌آور است، حداقل سن كار 18 سال تمام خواهد بود كه تشخيص اين امر با وزارت كار و امور اجتماعي است.
در حال حاضر آمار مشخص و دقيقي از تعداد كودكان كار در ايران وجود ندارد هرچند كه برخي منابع و سازمان‌ها از وجود دو ميليون كودك كار در ايران خبر مي‌دهند ولي آمارهاي غيررسمي تعداد كودكان كار ايراني را 7 ميليون نفر تخمين مي‌زند كه گفته مي‌شود 40 درصد اين كودكان را كودكان مهاجر تشكيل مي دهد.
با توجه به آمارها و گزارش‌هاي موجود حمايت از كودكان كار به عنوان قشري آسيب‌پذير امري ضروري است هر چند كه فعاليت‌ها و تلا‌ش‌هاي بسياري براي ساماندهي كودكان كار در كشور صورت گرفته و انجمن‌هاي حمايت از كودكان كار با پي‌ريزي انواع برنامه‌ها و طرح‌هاي ويژه تلاش كرده‌اند تا كودكان كار را شناسايي و زمينه فراهم كردن امكانات و تسهيلات و بهره مندي از حداقل نيازها براي اين كودكان را فراهم كنند اما آنچه مسلم است تمام انواع كار كودك به خصوص بد‌ترين اشكال آن بايد ريشه‌كن شود چرا كه كار كودك نه تنها بنيان طبيعي و حقوقي انساني را پايمال مي‌كند بلكه تهديدي جدي براي آينده اجتماعي و رشد و پيشرفت اقتصادي محسوب مي‌شود.
به نظر مي‌رسد كه پديده كودكان كار نيازمند يك اجماع واحد و تعامل همه جانبه از سوي دستگاه‌هاي دولتي و نهادهاي اجتماعي و غيردولتي است، تعاملي كه مي‌تواند ماحصل آن شناسايي كودكان كار، ايجاد مشاغل پايدار براي خانواده‌هاي آنان، گسترش حيطه نظارت سازمان‌هاي دولتي نظير بهزيستي و معرفي كودكان كار به NGOها براي حمايت و پوشش باشد. ​
8006/6081