به گزارش روز جمعه علمی ایرنا از ساینس، این تحقیق روی 24 بیمار 18 تا 50 ساله در سه بیمارستان در كانادا انجام شده است؛ بیمارانی كه انتخاب شده پیش‌آگهی بدی داشتند؛ بیماریشان فعال بود و برایشان ناتوانی و معلولیت از متوسط تا ناتوانی در راه رفتن ایجاد كرده بود.
رشته‌های اعصاب در بدن مانند سیم برق هستند؛ سیم برق یك رشته نازك هادی جریان برق در وسط دارد كه كار هدایت الكتریسیته را انجام می‌دهد و روی آن پوششی لاستیكی قرار دارد كه از رشته هادی برق محافظت می‌كند.
در بدن نیز همین گونه است؛ روی رشته عصبی را لایه‌ای محافظ به نام میلین می‌پوشاند؛ در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به دلایل ناشناخته، تركیبی از عوامل محیطی و ژنتیكی، به این غلاف میلین حمله كرده و آن را تخریب می‌كند.
این تخریب علاوه بر اینكه خود عصب را در معرض آسیب قرار می‌دهد هدایت جریان الكتریكی در عصب را نیز مختل می‌كند؛ انگار سیم برقی كه عایق آن كنده شده دچار اتصالی شود.
این سبب می‌شود اعصاب نخاعی و مغزی كه دیگر لایه محافظ ندارند به تدریج دچار تحلیل و تخریب شوند كه نتیجه آن معلولیت و ناتوانی‌های مختلف است.
در حال حاضر اساس درمان ام اس داروهایی است كه سیستم ایمنی را از كار می‌اندازند اما این روش صرف نظر از عوارضی كه به همراه دارد، كمكی به بازگرداندن اعصاب تخریب شده نمی‌كند و در بهترین حالت پیشرفت بیماری را كند كرده یا دوره‌هایی را كه بیماری فروكش می‌كند، بیشتر یا طولانی‌تر می‌كند.
در سال‌های اخیر سلول‌های بنیادی نیز در كنار سركوب سیستم ایمنی به كار گرفته شده است؛ اساس كار این است كه با شیمی درمانی سلول‌های ایمنی را كه به غلاف پوشاننده اعصاب حمله می‌كنند از بین برده و بعد با سلول بنیادی آنها را جایگزین كنند.
برای تولید سلول‌های بنیادی از سلول‌های خود بیمار استفاده می‌شود؛ این سلول‌ها با دستكاری ژنتیكی در آزمایشگاه تبدیل به سلول‌های بنیادی می‌شوند، این كار شبیه این است كه سلول از نو برنامه‌ریزی شود.
این سلول‌های بنیادی چون در مراحل اولیه قرار دارند، فاقد نقصی هستند كه بیماری را ایجاد می‌كند.
در این تحقیق، پژوهشگران سیستم ایمنی بیماران را چنان شدید سركوب كردند كه تقریبا از كار افتاد، بعد از این شیمی‌درمانی سنگین برای سركوب سیستم ایمنی، به بیماران سلول بنیادی تزریق شد.
این 24 بیمار از زمان تشخیص بیماری تا زمان پیوند سلول‌های بنیادی، تحت شیمی‌درمانی استاندارد قرار گرفته بودند اما بیماریشان متوقف نشده بود و در مجموع 167 بار عود بیماری را تجربه كرده بودند.
اما پس از درمان با این روش، در ام‌آرآی هیچ ضایعه جدیدی دیده نشد، سرعت تحلیل مغز به قدری كاهش یافت كه به فرد سالم نزدیك شد، عود بیماری مشاهده نشد و میزان ناتوانی و معلولیت بیماران كاهش یافت.
البته روشن است كه سركوب سیستم ایمنی به این شدت، عوارض خود را دارد و یكی از بیماران بر اثر همین عوارض درگذشت؛ متخصصان با اینكه این شیوه را «امیدوار كننده» خوانده‌اند اما تاكید كرده‌اند كه این روش «خطرات قابل‌توجهی» دارد.
علاوه بر این، سركوب سیستم ایمنی به این شدت نیاز به مراكز بسیار تخصصی و پیشرفته برای مراقبت و نگهداری از بیماران دارد، به جز این، باید فواید این روش در مقایسه با عوارض آن سنجیده شود، از این رو برای همه مناسب نیست.
دكتر «مارك فریدمن» سرپرست این تحقیقات نیز به محدودیت‌های این تحقیق شامل تعداد بسیار كم بیماران تحت مطالعه و نیز نبود گروه شاهد برای مقایسه تاثیر درمان اشاره كرد.
10 روز پیش، نتایج تحقیق گروهی دیگر از محققان كانادایی منتشر شد كه ژنی را در ایجاد ام‌ا‌س شناسایی كرده بودند. در دنیا حدود دو میلیون نفر مبتلا به اِم‌اِس هستند.
آنها با بررسی بیماران مبتلا به نوع نسبتا نادر ام اس، نوع پیشرونده اولیه كه حدود 10 درصد مبتلایان به این بیماری را تشكیل می‌دهد، متوجه شدند كه 70 درصد آنها ژن جهش یافته NR1H3 دارند.
همه كسانی كه این ژن معیوب را دارند به ام اس مبتلا نمی‌شوند اما محققان معتقدند برای اینكه مجموعه‌ای از عوامل بتوانند كلید آغاز بیماری را بزنند، این ژن به عنوان عامل زمینه‌ساز، نقش مهمی دارد.
شناسایی این ژن و احتمالا ژن‌های دیگر در آینده، به شناسایی افراد در معرض خطر، بیماریابی سریع و آغاز درمان در مراحل بسیار اولیه، پیش از آنكه آسیب‌های غیرقابل برگشت ایجاد شود، می‌تواند تحولی در درمان این بیماری ایجاد كند.
1836 ** 2023
تهران- ایرنا- یك تحقیق محدود نشان می‌دهد پیوند سلول‌های بنیادی بعد از شیمی درمانی تهاجمی می‌تواند پیشرفت اِم‌اِس (اسكلروز چندگانه) را متوقف كند.
