به گزارش ایرنا ، روند رو به رشد جمعیت جهان و نیاز بشر به تامین نیازهای اساسی ، زمینه های رشد انقلاب صنعتی را بوجود آورد ، انقلابی كه با به مخاطره افتادن سلامت محیط زیست همراه شده است.
به منظور نجات كره خاكی و جلوگیری از تخریب زمین در سال 1972 اولین كنفرانس زیست محیطی در استكهلم سوئد با عنوان انسان و محیط زیست برگزار شد كه ماحصل آن اجرای پروژه بود به نام ' ترسیب كربن'.
مبارزه با فقر، بهبود كیفیت زندگی انسان ها، حفاظت، مدیریت و استفاده منطقی از منابع زمین، كاهش و از بین بردن آلودگی ها، تخریب محیط زیست آموزش به افراد در همه گروه های سنی برای حفظ محیط زیست و تعادل اكولوژیكی و سازمان دهی موسسات غیر دولتی از رویكردهای این طرح بین المللی است.
كشور ما ایران هم در زمینه حفاظت محیط زیست فعال است و در چندین كنوانسیون زیست محیطی، ازجمله UNFCCC (كنوانسیون تغییرات آب و هوایی ملل متحد) وUNCCD (كنوانسیون بیابانزدایی ملل متحد) عضویت دارد و فعالیت های گسترده ای را برای كاهش انتشار گازهای گلخانه ای آغاز كرده كه در این میان، پروژه ترسیب كربن یكی از آن ها به شمار می رود.
كارشناس منابع طبیعی درباره روند اجرای این طرح در ایران گفت : كشورمان از جمله مناطقی است كه متاثر از بیابان زایی است و سالانه از این بابت متحمل خسارات زیادی می شود.
محمود طیبی در گفت و گو با ایرنا افزود : بسیاری از طرح هایی كه برای كاهش آثار بیابان زایی در كشور اجرا می شد با وجود استفاده از دانش بومی و فنی ، بدون مشاركت مردم جوامع محلی بود و این مساله دوستداران محیط زیست در سطح بین الملل را بر آن داشت كه نه تنها در ایران بلكه در همه كشورهایی كه با این پدیده دست و پنجه نرم می كنند طرحی را با مشاركت همه مردمی كه بهره برداران عرصه های منابع طبیعی هستند اجرا كنند.
این طرح ' ترسیب كربن ' نام داشت.
ترسیب كربن به روند ذخیره كربن موجود در هوا در خاك و گیاهان گفته می‌شود. این روند با جذب دی اكسید كربن توسط كاشت گیاهان و ذخیره كربن از هوا باعث می‌شود كه از میزان كربن كه گازی گلخانه‌ای است كاسته شده و به بهبود كیفیت هوا كمك می‌كند.
هدف نهایی اجرای طرح ترسیب كربن، كاهش آثار سوء پدیده گرم شدن زمین است.
گام (فاز) اول طرح ترسیب كربن از نیمه سال 2004- 2003 با مشاركت دولت جمهوری اسلامی ایران، برنامه عمران ملل متحد (UNDP) و تسهیلات جهانی زیست محیطی (GEF)، در دشت حسین آباد غیناب سربیشه واقع در استان خراسان جنوبی آغاز شد.
با به پایان رسیدن فاز اول این طرح در سال 2009، فاز دوم آن از ابتدای سال 2010 میلادی به مدت پنج سال با مشاركت جمهوری اسلامی ایران و UNDP در 40 روستای كشور در مساحت بالغ بر 200 هزار هكتار به تصویب رسید.
این طرح هم اكنون در بیشتر استان های ایران در حال اجراست و در هر كدام با توجه به شرایط آب و هوایی رویكردی اقتصادی دارد.
حدیث غلامی یكی از كارشناسان طرح درباره روند اجرای آن به خبرنگار ایرنا گفت : به عنوان مثال در قالب این طرح سعی شده در برخی مناطق كشور با آموزش های محلی نظیر پخت نان و ترشی و شیرینی ، در برخی روستاها با توسعه پرورش دام و طیور و نوغان داری ، در مناطقی با دست گذاشتن بر توسعه تولید گیاهان دارویی ، مردم در این طرح بین المللی در امر بهره برداری و مدیریت عرصه های منابع طبیعی سهیم باشند.
وی خاطرنشان كرد : ظرفیت سازی جوامع محلی ، توانمند سازی زنان و مردان از لحاظ اقتصادی و فرهنگی، تشكیل و توسعه صندوق های كوچك خرده اعتباری توسط مردم و واگذاری مدیریت آن به خودشان، استفاده از انرژی های نو و در نهایت مشاركت جوامع محلی در مدیریت و احیاء عرصه های منابع طبیعی از اهداف این طرح بین المللی است .
طرحی كه با همكاری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری كشور، برنامه عمران ملل متحد( UNDP) ، تسهیلات جهانی زیست‌محیطی و مهم تر از همه مردم اجرا می شود و می تواند در رسیدن به سه هدف ملی، محلی و جهانی برای پروژه یاری رسان باشد.
رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری كشور گفت: در زمان حاضر در 20 استان این طرح در مساحت یك ونیم میلیون هكتار زیر پوشش قرار گرفته كه مهم‌ترین نكته آن این است كه اشتغال مردم را در روستا فراهم كرده است.
خداكرم جلالی افزود : طرح و پروژه ترسیب كربن پس از بیش از 10 سال اجرا ، تبدیل به مدل كارآمد و قابل اجرایی با محور جامعه نگری شده است.
وی تصریح كرد : مسائل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و محیط زیست به هم گره خورده است و امروز مسئله فقر می‌تواند عامل تخریب سرزمین باشد و تخریب سرزمین عامل فقر را به وجود بیاورد.
جلالی یادآور شد : در این طرح كه از موفق‌ترین طرح های انسانی است مسائل معیشتی، اقتصادی و فرهنگی مردم مورد نظر است كه در توسعه اقتصادی و محیط زیستی نیز نتایج و دستاوردهای مطلوبی داشته است.
به گفته وی اهداف طرح ترسیب كربن در سه سطح تبیین می شود كه در سطح محلی “بهبود شرایط اجتماعی ـ اقتصادی”، در سطح ملی “احیای مراتع” و در سطح جهانی “ترسیب كربن” است.
عملیات بیابان زدایی و نهالكاری با هدف جلوگیری از هجوم ماسه های روان به زمین های كشاورزی ، جاده ها و مناطق مسكونی روستایی یكی از زیر مجموعه های طرح ترسیب كربن است.
در استان سمنان هم روستاهای دامغان در اولویت اجرای این طرح قرار گرفته است.
با توجه به بیابانی بودن روستاهای جنوب دامغان ، طرح ترسیب كربن در محدوده حاشیه كویر مركزی با مساحتی بالغ بر 53 هزار و 268 هكتار ان اجرا شده است.
این طرح دو هزار و 500 نفر جمعیت در قالب 15 پارچه آبادی شامل روستاهای حسینان، معلمان، رشم، كوه زر، شیمی، توچاهی، كلو، سینگ سوسن وار، سلم آباد و دیان را در بر می گیرد.
رضا ترابی یكی از روستاییان جنوب دامغان است كه همراه با گروهی از روستاییان به نهالكاری مشغول است .
وی به ایرنا گفت : نهال هایی مثل بادامك و آتروپیلكس با همكاری روستاییان كاشته می شود و افزایش پوشش گیاهی ناحیه، تثبیت خاك و حفاظت از آن با توجه به تخریب های روان آب ها و تامین بخشی از علوفه مورد نیاز دامداران در سال های آینده از نتایج آن است.
وی تصریح كرد : برای احیای مراتع این منطقه و جلوگیری از فرسایش خاك و تقویت پوشش گیاهی هم بذر پاشی گونه های قیچ، درمنه و اشنیان در دستور كار روستاییان قرار دارد.
علاوه بر فعالیت های میدانی كاهش آثار بیابان زایی ، ایجاد مشاغل خانگی بویژه برای بانوان هم یكی از اهداف طرح بین المللی ترسیب كربن است.
خدیجه كشاورزیان یكی از كارشناسان ملی طرح ترسیب كربن در این باره گفت : یكی از دستاوردهای مهم این طرح ایجاد صندوق های خرد اعتباری با هدف حمایت از گروه های آسیب پذیر از جمله بانوان، جوانان و ایجاد طرح های اشتغالزا و كارگاه های تولیدی كوچك است.
وی ادامه داد : به همین منظور بر اساس تفاهم نامه دفتر برنامه عمران سازمان ملل و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری كشور در سال 93 تسهیلات 260 میلیون ریالی برای حمایت و تقویت این صندوق ها در اختیار جوامع محلی قرار گرفته است.
وی هدف از تشكیل شركت تعاونی صندوق های خرد اعتباری را آموزش دوره های اشتغال، اعطای وام به اهالی روستاها از محل اعتبارات جمع آوری شده اهالی و كمك مالی حاصل از اجرای طرح های احیایی و اصلاحی بیابان زدایی و كمكهای سازمان ملل عنوان كرد و گفت UNDP ( دفتر عمران سازمان ملل متحد ) در زمان بندی پنج ساله، هر سال 200 هزار دلار برای اجرای این طرح هزینه خواهد شد.
آموزش روستاییان، اجرای طرح های اشتغال صنایع دستی، سپردن اجرای طرح ها به مردم، استعدادیابی برای اجرای طرح های كشاورزی از جمله كشت پسته و زعفران، اجرای طرح های دامپروری از جمله شترداری و كشت علوفه از برنامه های این طرح است.
با بهره مندی از این تسهیلات است كه به عنوان مثال در روستای كوه زر دامغان طرح آموزش خیاطی و در روستای معلمان دامغان طرح آموزش كیف و چرم دوزی برای بانوان برگزار شده است.
به گفته مسئول پروژه تعمیم ترسیب كربن دامغان ، این طرح در 11 روستای این شهرستان در حال اجراست وبا تشكیل صندوق طرح ترسیب كربن با مشارت اهالی این روستاها ، به استاداكاران هر رشته تسهیلات توسعه اشتغال داده می شود.
علی اكبر عباسی راد افزود : این آموزش ها با انعقاد تفاهم نامه بین ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری، مركز آموزش فنی وحرفه ای و كمیته امداد امام خمینی (ره) به علاقمندان داده می شود تا بتوانند با آموختن مهارتی نظیر كیف دوزی ، خیاطی ، عروسك دوزی ، فرش بافی و تولید انواع صنایع دستی و غذایی ، در رونق معیشت خانواده نقشی داشته باشند.
وی اضافه كرد : این صندوق در دامغان 750 نفر عضو دارد و تاكنون به 120 نفر تسهیلات ارزان قیمت اشتغالزایی در منزل پرداخت كرده است.
به گفته وی با هماهنگی با كمیته امداد و بازارچه های محلی در سطح كشور ، برای محصولات روستاییان مشتری هم پیدا و بازاریابی شده است.
از آنجایی كه ارتقا جوامع محلی ، بنیان گذاری اقتصاد پایدار و احیای مراتع و عرصه های طبیعی با اجرای طرح ترسیب كربن در حال تحقق است ، می توان گفت این مهم طرحی است كه می تواند در پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی در كشور ایفای نقش كند.
مرحله دوم پروژه ترسیب كربن در 700 هزار هكتار از اراضی استان های البرز، سمنان، بوشهر و مركزی با همكاری برنامه عمران ملل متحد در حال اجراست.
افق طرح ترسیب كربن در كشور 2.5 میلیون هكتار است كه تاكنون تفاهم نامه ای برای اجرای طرح در 700 هزار هكتار انجام شده است تا در یك دوره سه تا پنج ساله عملیاتی شود.
حسام ترحمی كارشناس اجرای طرح ترسیب كربن گفت : اجرای طرح ترسیب كربن علاوه بر اینكه در سطح محلی باعث ارتقا معیشت مردم بومی و فقر زدایی با ارتقا توانمندی های جوامع محلی می شود در سطح ملی هم در افزایش بهره وری از زمین های مناطق خشك و كاهش روند بیابانزایی موثر خواهد بود.
وی افزود : بر اساس ارزیابی های انجام شده در سطح بین المللی، ایران از نظر تولید و انتشار دی اكسید كربن در رده سیزدهم جهان قرار دارد كه این امر خود ناشی از سرانه قابل توجه مصرف حامل های انرژی فسیلی در كشور است.
این كارشناس تاكید كرد : با اجرای طرح ترسیب كربن ، میزان تولید دی اكسید كربن در كشور هم كاهش به تبع اجرای آن با كاشت درختان و افزایش پوشش گیاهی ، جذب این گاز گلخانه ای افزایش می یابد و كره زمین از خفگی ناشی از انقلاب صنعتی نجات خواهد یافت.
رضا مددی استاد رشته منابع طبیعی دانشگاه آزاد به تاثیر مخرب روند خشكسالی بر منابع جنگلی و زیست محیطی اشاره كرد و گفت : حفاظت از این منابع در در مقابله با بحران خشكسالی و پیامدهای منفی آن تلاش همگانی را طلب می كند.
وی این طرح بین المللی را یكی از موفق ترین طرح های بیابان زدایی در كشور دانست و گفت : اجرای اصولی آن باعث كاهش اثرات مخرب زیست محیطی و افزایش میزان بهره برداری از زمین های مناطق خشك شده می شود و همچنین به دلیل استفاده از توان جوامع محلی و توانمندسازی آن ها موجب توسعه اقتصادی و اجتماعی برای اهالی منطقه خواهد بود.
كارشناسان برای تحقق همه جانبه این طرح بین المللی بر ضرورت توجه بیشتر تاكید كردند.
از 9.7 میلیون هكتار وسعت استان سمنان، فقط 352 هزار هكتار مناطق جنگلی و 3.7 میلیون هكتار مرتع است و از 5.2 میلیون هكتار بیابان سمنان 1.2 میلیون هكتار مناطق تحت تاثیر فرسایش بادی در 20 نقطه است.
به گزارش ایرنا، هم اكنون 83 درصد عرصه های كشور به منابع طبیعی اختصاص دارد كه از این میزان 14 میلیون و 300 هزار هكتار جنگل در پنج رویشگاه مختلف، 84 میلیون و 500 هزار هكتار مرتع (درجه یك و دو سه) و 32 میلیون و 500 هزار هكتار بیابان است.
7340/6026
سمنان- ایرنا- نامش را كه می شنوی بیشتر یاد یك پروژه علمی می افتی تا یك طرح اجرایی ، اما برخلاف اسم كمی عجیبش ، طوری با زندگی مردم عجین شده كه دست آن ها را در مسائل اقتصادی گرفته و گوشه ای از معیشت آن ها را تامین می كند.
