سیمكارت بی نام و نشان؛ بلای امنیت روانی جامعه

زمانی را به خاطر دارید كه هنوز تلفن همراه نقل هر محفل و مجلسی نشده بود و مردم از تلفن ثابت برای ارتباط با یكدیگر استفاده می كردند؟ دردسرهای مزاحمت تلفنی در آن سال ها را چطور؟
بودند خانواده هایی كه آن زمان در پی یك مزاحمت تلفنی به ورطه نابودی كشیده شدند و پدران و مادرانی كه از ترس مزاحمت ها خواب و خوراك و آرامش روانی خود را از دست دادند.
داستان بی پایان مزاحمت های تلفنی گرچه گاهی از سوی مخابرات كشف می شد اما همچنان ادامه داشت تا آنكه فناوری های تازه ای به میدان آمد و از اواخر دهه 70 با آشكار شدن شماره تماس گیرنده روی تلفن های مقصد، روند مزاحمت های تلفنی كاهش یافت.
با این همه، جامعه سنتی ایران ناگهان تازه ترین دستاورد فناوری جهانی یعنی تلفن همراه (موبایل) را برابر خود دید.
این تازه ترین دستاورد ارتباطی برای آنكه بتواند سهم خود در بازار ایران را كسب و جای پای خود را در كشور مستحكم كند، راه های تبلیغاتی گوناگونی را در پیش گرفت كه عرضه سیمكارت از آن جمله بود.
جذابیت بازار تلفن همراه كشور پای چندین اپراتور را به كشور باز كرد و با ورود آنها قصه مزاحمت های تلفنی جنبه تازه ای به خود گرفت.
از آن به بعد مردم ایران به قول معروف «موبایل دار» شدند و داستان مزاحمت و تهدید هایی كه می رفت از یادها برود، به نوعی دیگر از سر گرفته شد.

** پیامدهای وجود سیمكارت های بی نام و نشان
عرضه سیمكارت‌های اعتباری برخی اپراتورها با هدف تبلیغات در میانه دهه 80، دوباره پای بسیاری را به كلانتری‌ها و محاكم قضایی بازكرد و از آن زمان به بعد به دلیل ضعف چشمان نظاره گر قدرتمندی كه توزیع سیمكارت های بی نام و نشان را كنترل كند، همچنان زمینه بروز جرم ها و مشكل های فراوان فراهم است.
كلاهبرداری، آدم ‌ربایی، هماهنگی و ارتباط ‌گیری در سرقت‌های بزرگ و كوچك فقط نمونه كوچكی از جرایمی است كه تبهكاران می توانند با استفاده از سیمكارت های بی نام و نشان برای جامعه رقم زده آسایش جامعه را با تهدید جدی مواجه كنند.
حتی برخی اقدام های تبهكاران امنیت ملی كشور را با خطر جدی روبرو تواند كرد.
اكنون گرچه دست یافتن به سیمكارتی بدون هویت كمی سخت تر شده است اما به گفته برخی كارشناسان بازار موبایل، همچنان می توان با پرداخت مبلغ ناچیزی آن را خرید.
دغدغه ناشی از این سیمكارت ها و ایجاد مزاحمت تلفنی در سال های گذشته به اندازه ای شد كه مجلس شورای اسلامی خود را موظف دید برای ساماندهی سیكمارت های بی هویت وارد میدان شود.
«رمضانعلی سبحانی‌فر» رئیس كمیته ارتباطات كمیسیون صنایع و معادن در نهمین دوره مجلس شورای اسلامی، اردیبهشت ماه پارسال در گفت و گو با سایت خبری «موبنا» از سوءاستفاده‌های فراوانی كه توسط سیمكارت‌های بی نام و نشان صورت گرفته است، ابراز نگرانی و تاكید كرد اپراتورها باید فروشندگان خود را به احراز هویت مكلف كنند تا درصد مزاحمت‌ها كاهش یابد.
به گفته وی، شرایط فروش سیمكارت باید به گونه ای باشد كه مدارك خریدار سیمكارت با خود شخص خریدار كنترل و اصل بودن آن تایید شود در غیر این صورت فروشندگان از فروش سیمكارت خودداری كنند.
وی تاكید كرد اپراتورهای تلفن همراه باید از فروش سیمكارت به خریداران بدون مدارك اصلی خودداری كنند.

** تایید وجود سیمكارت های بی نام در شبكه برخی اپراتورها
مقام های بخش ارتباطات كشور بر این باورند كه گرچه اپراتورهای تلفن همراه تا حد امكان سیمكارت ها را با احراز هویت افراد واگذار می كردند اما توزیع گسترده سیمكارت بین مردم با هدف تصاحب بازار صورت گرفت.
یك مقام آگاه در شركت ارتباطات سیار ایران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: هم اكنون ارایه سیمكارت ها ضابطه مند شده است، به گونه ای كه واگذاری فقط در صورت احراز هویت واقعی انجام می شود.
وی تاكید كرد اكنون همراه اول سیمكارت بی نام و نشان ندارد و افزود: برخی اپراتورها ممكن است هنوز چنین سیمكارت هایی را در شبكه خود دارند.
مدیرعامل اپراتور سوم تلفن همراه كشور (رایتل) نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا وجود سیمكارت بی نام و نشان در این اپراتور را رد كرد و گفت: رایتل از آغاز، درباره ثبت نام سیمكارت های خود با مشخصات شناسنامه ای افراد جدیت به خرج داد و اكنون در كشور سیمكارت بی نام و نشان ندارد.
«مجید صدری» افزود: سیمكارت های این اپراتور فقط در صورت احراز هویت فرد متقاضی فعال می شود و هیچ سیمكارتی بدون آنكه هویت متقاضی كامل روشن شود، واگذار نخواهد شد.
وی به راه اندازی سامانه رگولاتوری در این باره اشاره كرد و گفت رایتل به این سامانه وصل شده است.
تلاش خبرنگار ایرنا برای آگاهی از نظر رسمی اپراتور دوم ارتباطی كشور (ایرانسل) در این زمینه، تا زمان انتشار گزارش موفقیت آمیز نبود و مسئولان ایرانسل پاسخگویی به پرسش ها را به زمانی دیگر موكول كردند.

** ورود سازمان تنظیم مقررات ارتباطی و رادیویی به موضوع
گزارش تازه دفتر بررسی های فنی و اقتصادی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی وزارت ارتباطات نشان می دهد تا پایان پارسال، شمار 149 میلیون و 875 هزار و 366 سیمكارت واگذار شده تلفن همراه در كشور وجود داشته كه 75 میلیون و 983 هزار و 528 خط، فعال بوده است.
بنابراین از مجموع سیمكارت های واگذار شده تلفن همراه در سال 1394، نزدیك 50.7 درصد غیر فعال بود.
سازمان تنظیم مقررات ارتباطی و رادیویی در پی بروز مشكل برای برخی مشتركان اعلام كرد قصد دارد وضع سیمكارت ها را سر و سامان دهد.
آن زمان، آخرین اطلاعات به دست آمده از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نشان می داد نزدیك به 900 هزار سیمكارت ایرانسل و 65 هزار سیمكارت همراه اول در پایگاه اطلاعاتی این اپراتورهای تلفن همراه دارای نقص اطلاعات و فقدان كد ملی است.
معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی نیز اعلام كرد: بیش از 90 درصد فرایند اخذ كد ملی از مشتركان تلفن همراه به پایان رسید و مشخص شد چه مشتركانی در پایگاه داده اپراتورها، اطلاعات دارند.
«غلامرضا داداش زاده» اعلام كرد پس از اجرای این طرح، هیچ سیمكارت فاقد اطلاعات در شبكه اپراتورهای تلفن همراه باقی نمی ماند.
همچنین به گفته وی، اكنون 10 هزار مشترك همراه اول و پنج هزار مشترك ایرانسل بیش از 10 سیمكارت در مالكیت دارند كه بر این اساس، رگولاتوری از اواخر سال 1394 ارسال پیامك به صاحبان این سیمكارت‌ها را آغاز كرد.
بر این پایه، این مشتركان كه بیش از 10 سیمكارت ثبت شده و فعال دارند، باید با مراجعه به دفترهای امور مشتركان فقط 10 سیمكارت خود را انتخاب كنند.
سیزدهم فروردین ماه نیز سامانه استعلام شمار خطوط مشتركان تلفن سیار به نام اشخاص به نشانی mobilecount.cra.ir روی درگاه این سازمان راه اندازی شد.
به گفته رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، افراد می توانند با استفاده از این سامانه شمار سیمكارت‌هایی را كه به نام آنان فعال است، رصد كنند و در صورت مشاهده موارد نادرست، درخواستی برای غیرفعال شدن آن بفرستند.

** از شمار سیمكارت های ثبت شده به نام خود آگاه شوید
مشتركان می‌توانند با مراجعه به درگاه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به بخش خدمات الكترونیك در نشانی www.cra.ir یا نشانی اینترنتی mobilecount.cra.ir مراجعه كنند و از شمار سیمكارتهایی كه با كد ملی آنان ثبت شده است، مطلع شوند.
مشتركان هر كدام از اپراتورهای تلفن همراه باید كد ملی و شماره تلفن همراه خود را در این سامانه وارد كنند. پس از ثبت اطلاعات درخواستی در سامانه، پیامكی برای مشتركان ارسال می‌شود كه شمار سیمكارتهای ثبت شده با كد ملی متقاضی در هر اپراتور تلفن همراه در این پیامك نوشته شده است.
مشتركان در صورت بروز مشكل هنگام استفاده از سامانه می‌توانند موارد مورد نظر یا پرسش های خود را به پست الكترونیكی mobilecount@cra.ir ارسال و راهنمایی و پاسخ لازم را دریافت كنند.
سرپرست معاونت نظارت و اعمال مقررات رگولاتوری نوزدهم خردادماه اعلام كرد با راه‌اندازی سامانه استعلام شمار خطوط مشتركان از سیزدهم فروردین ماه تاكنون، 172 هزار و 208 مورد درخواست شناسایی سیمكارت به دلیل مغایرت كد ملی با شماره تلفن به ثبت رسیده، رد شده است.
«حسین فلاح جوشقانی» افزود: تاكنون ۹۴۸ هزار و ۷۲۰ نفر مشترك تلفن همراه به سامانه استعلام شمار خطوط مراجعه و ۵۴۹ هزار و ۶۶۱ نفر از آنان، شمار سیمكارت‌های متعلق به خود را استعلام كردند كه به ۳۶۰ هزار و ۲۹ استعلام پاسخ داده شد.
فلاح جوشقانی ادامه داد: پیامدها و مسئولیت های ناشی از سوء استفاده از سیمكارت فقط به عهده استفاده‌كننده از سیمكارت نیست، بلكه مشتركی كه سیمكارت به نام وی ثبت شده است نیز درگیر می شود.
سرپرست معاونت نظارت و اعمال مقررات رگولاتوری درباره تعیین وضع سیمكارت هایی كه ممكن است بدون اطلاع مشترك به نام وی ثبت شده باشد، گفت: این دسته از مشتركان باید برای غیرفعال سازی یا تعیین تكلیف این سیمكارت ها، به دفترهای امور مشتركان اپراتور مورد نظر مراجعه كنند.
فلاح اعلام كرد غیرفعال كردن خطوطی كه بدون اطلاع مشترك به نام وی ثبت شده، رایگان است و در صورت مطالبه هزینه بابت این خدمت از سوی دفترهای امور مشتركان اپراتورها، مشتركان می‌توانند با تماس یا مراجعه به سامانه پاسخگویی به شكایات (۱۹۵)، موضوع را به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی منعكس كنند.

** فرجام سخن
تهدید جدی سیمكارت های بی نام و نشان ضرورت ورود جدی تر مسئولان به این موضوع را دوچندان ساخت و اینك به نظر می رسد پایه های نظارت دقیق تر و اثرگذارتر با ساماندهی وضع مالكیت سیمكارت ها گذاشته شده است.
ساماندهی سیمكارت های بی نام و نشان موضوع بسیار مهمی است كه نه فقط باید از سوی دستگاه های نظارتی پیگیری شود بلكه اپراتورهای تلفن همراه كشور نیز باید در این باره دغدغه داشته باشند و با احراز هویت درخواست كننده سیمكارت، اجازه فریبكاری به سوء استفاده كنندگان داده نشود.
به نوشته برخی پایگاه های خبری، چندی پیش مسئولان نیجریه به دلیل بی توجهی یك شركت چندملیتی ارتباطاتی به قوانین این كشور و احتمال سوء استفاده از سیمكارت‌های آن به وسیله اشرار و دزدان، این اپراتور را بیش از پنج میلیارد دلار جریمه كرد؛ یعنی به ازای هر مشترك نیجریه ای معادل یك هزار دلار آمریكا.
این جریمه به كناره گیری مدیرعامل این شركت و سقوط ارزش سهام آن در بازارهای جهانی انجامید.
می توان از تجربه كشورهای دیگر در این باره استفاده كرد و با در نظر گرفتن آنها، راهكار مناسبی اندیشید؛ زیرا اگر امروز آستین بالا زده نشود فردا دیر خواهد بود.
اقتصام(5)2078**1961